دوشنبه, ۲۱ آبان, ۱۴۰۳ / 11 November, 2024
مجله ویستا

هزار و یک نکته از ظروف یک بار مصرف


هزار و یک نکته از ظروف یک بار مصرف
با تغییراتی که در شیوه زندگی مردم رخ داده، همه چیز در حال جا به جایی و تغییر و تحول است. فناوریهای جدید باعث شده دیگر کسی برای پخت آبگوشت از هرکاره سنگی و برای طبخ پلو و خورشت از دیگ مسی استفاده نکند و به جای آن قابلمه های تفلون، پیرکس، استیل و نظیر آن را به کار گیرد. امروز دیگر بر سر سفره های ایرانی چینی های گلسرخی و در آشپزخانه ها کاسه های مسی، لعابی و سفالی را مشاهده نمی کنید بلکه ظروف نشکن و ملامین و آرکوپال را جایگزین می یابید.
به جای طبخ غذاهای مقوی و مغذی، به علت مشغله زیاد و نداشتن فرصت کافی، کالباس و سوسیس و پیتزا و انواع برگرها و فست فودها را میل می نمایید و کم کم طعم کتلت و شامی کباب و کوفته را از یاد می برید.
به جای اجاقهای زغالی و پریموسهای نفتی از اجاقهای گازی و باربکیو و مایکروفر برقی استفاده می کنید و برای سرو غذا از ظروف یک بار مصرف پلاستیکی و کاغذی و مقوایی و... کمک می گیرید تا به جای شستشوی بشقاب و لیوان و قاشق و کارد و چنگال آنها را سرازیر سطل زباله کنید و وقت و انرژی خود را صرفه جویی نمایید.
همه این پیشرفتها و امکانات رفاهی را مدیون فناوری جدید هستیم و خوشحالیم که این فناوریها به کمک انسانهای پر مشغله امروز آمده اند تا وقت بیشتری برای انجام کارهای چند شیفته به آنها بدهند. اما با این حال چرا آمار بیماریها رو به افزایش است و فناوری درخصوص کاهش بیماریها زیاد موفق عمل نکرده است؟
آیا روش صحیح استفاده از نوآوریها و فناوریهای جدید را نمی دانیم؟
آیا اصلاح شیوه زندگی را بلد نیستیم؟
آنچه این روزها حضور پر رنگتر و مصرف بیشتری در زندگی روزمره آدمها دارد استفاده از ظروف یک بار مصرف به صورت ظروف کاغذی یا پلاستیکی و مقوایی به صورت بشقاب، کاسه، بطری، نی، قوطیهای فلزی، لیوان و... از نوع پلیمر (انواع PS - PE - PP-Pet- سلولز - ورق فولادی - PA و PC) است که در تولید انبوه هر روز به اشکال فریبنده تر و زیباتر وارد زندگی روزمره مان می گردند.
در خانه، محل کار، همایشها و جلسات علمی و اداری، مجالس عروسی و عزا، روضه خوانی و افطاری و توزیع نذورات و همه جا برای پذیرایی از میهمانان و توزیع در مکانهای مختلف برای صرف غذا و نوشیدن چای و قهوه و آب و نوشابه از انواع ظروف یک بار مصرف استفاده می کنیم. البته ظاهراً کاملاً بهداشتی و مقرون به صرفه است چون نمی شکند و برای شستشو نیاز به صرف وقت و هزینه و نیروی انسانی و آب و مایع ظرفشویی و... ندارد اما چه کار کنیم که این ظروف یک بار مصرف بهداشتی باعث ابتلا به سرطان نگردند؟
سؤالهایی نظیر اینکه چگونه می توان با وجود استفاده از این ظروف به بیماریهای گوارشی مبتلا نشد؟ یا اینکه آیا قرار دادن غذای داغ در این ظروف مجاز است؟
نوشیدن چای داغ در لیوانهای پلاستیکی منعی ندارد؟
و پرسشهای مشابه که این روزها مورد توجه محافل علمی قرار گرفته و در این شماره با توجه به اهمیت آشنایی با استفاده صحیح از این ظروف و نقش آن در پیشگیری و ابتلای به بیماریها (بخصوص سرطانها) به آن پرداخته ایم. بخوانید:
دکتر محمدرضا قوام نصیری، رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی و متخصص انکولوژی (سرطان شناسی) در پاسخ به این سؤال که آیا استفاده از ظروف یک بار مصرف ممکن است سرطانزا باشد؟ می گوید: ظروف یک بار مصرف انواع مختلف دارد چون در ساخت آنها ممکن است از مواد شیمیایی استفاده شده باشد که پلاستیک را می سازند و یا موادی که نهایتاً به کاغذ و مقوا ختم می شود. توصیه متخصصان این است که از نظر سلامت، ظروف یک بار مصرف کاغذی را استفاده کنند. همچنین هر ظرفی که ساخت و بنیادش به پلاستیک ختم می شود و با مواد شیمیایی سالم بسازند. زیرا بازیافت پلاستیکهای خشک اگر با نظارت دقیق روی ساخت آنها انجام نشود، نهایتاً مواد دست دومی است که طبخ غذا یا مصرف غذا در آنها توصیه نمی شود بخصوص مواد داغ که کاملاً ضرر دارد.
به گفته این متخصص سرطان شناسی، غذاهایی مثل سوپ، آش و نظیر آن یا نوشیدنیهایی مثل چای و قهوه که در این ظروف سرو می گردد اصلاً توصیه نمی شود به ویژه از ظروفی که از بازیافت منازل و مواد خشک منازل تهیه می گردد ابداً نباید استفاده نمود. مصرف این ظروف فقط در مواردی که مواد پلاستیکی استاندارد و مورد تأیید باشد بدون اشکال است باز هم به هیچ وجه چه غذا چه نوشیدنی در صورتی که بیش از ۴۰ درجه حرارت دارد نباید داخل این ظروف یک بار مصرف (پلاستیکی) حتی در مورد تأیید شده ها استفاده شود.
از عضو کمیته راهبردی - رادیوتراپی انکولوژی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پرسیدیم زمان نگهداری غذا در ظروف یک بار مصرف چقدر باید باشد و اینکه ساعتها قبل غذای داغ در این ظروف ریخته می شود تا بعد از چند ساعت مورد استفاده کارکنان ادارات، میهمانان مراسم و... قرار گیرد، آیا اشکالی ندارد؟
دکتر قوام نصیری در این خصوص به گزارشگر ما پاسخ داد: اولاً غذا نباید با دمای بیش از ۴۰ درجه درون این ظروف قرار گیرد و بیش از دو ساعت هم نباید در این ظروف غذا بماند.
بهتر است ظروف مورد استفاده رنگی نباشد و غذاهایی که حاوی مواد اسیدی هستند (ترش مزه) نباید در این ظروف نگهداری شوند.
نوشیدن چای داغ در لیوانهای پلاستیکی اعم از نوع شفاف یا مات و یا سفید با حرارت بالا مضر است و بهتر است از لیوانهای با منشأ کاغذی و مقوایی استفاده شود. نوشیدنیهای سرد اشکالی ندارد که در این لیوانهای پلاستیکی از هر نوع آن که باشد مصرف شود.
از این متخصص انکولوژی و استاد دانشگاه سؤال کردیم، ظرفهایی که از جنس فوم هستند و حالت چوب پنبه ای دارند چه وضعیتی پیدا می کنند؟ آیا موادغذایی داغ در آنها هم نباید نگهداری شود؟
وی در پاسخ به این پرسش گفت: این ظروف برای استفاده غذای گرم بهتر است چون موادی از خود آزاد نمی کنند، منتهی با توجه به خلل و فرجی که در این ظروف وجود دارد غذا چه گرم و چه سرد باید بلافاصله مصرف شود و مدت طولانی در آن نگهداری نشود زیرا قارچهای بی هوازی می توانند در این خلل و فرج رشد کنند و باعث بیماری مصرف کننده شوند، البته چون بیماری بلافاصله بروز نمی کند ممکن است اصلاً متوجه نشوند که علت چه بوده ولی مرتبط با این ظروف باشد بنابراین در این ظروف اصلاً غذا نباید بماند و در صورتی که در ادارات برای ناهار کارکنان از این ظروف استفاده می شود یا باید بلافاصله مصرف شود یا نوع دیگری از ظروف انتخاب گردد.
متأسفانه مصرف غذاهای داغ در ظروف پلاستیکی کاملاً ضرر دارد و علاوه بر احتمال بروز سرطان بخصوص بر روی دستگاه گوارشی و قلب و عروق تأثیرگذار است.
در ادامه گزارش نظر دکتر داوود شریفی، استاد بیماریهای گوارشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد را در این زمینه جویا شدیم. وی نیز نظر رئیس کمیته تحقیقات سرطان دانشگاه را تأیید کرد و افزود: با توجه به افزایش روزافزون زندگی ماشینی و استفاده از فناوریهای جدید، تغییر شیوه زندگی، تنوع موادغذایی و تغییر عادتهای غذایی، امروز شاهد افزایش بیماریهای گوارشی از جمله سرطانهای دستگاه گوارشی مانند سرطان مری، معده، روده بزرگ، لوزالمعده و کبد هستیم و بی شک استفاده نکردن صحیح از ظروف یک بار مصرف که اغلب پلاستیکی و پلیمری هستند، نقش بسزایی در بروز این نوع بیماریها داشته و روز به روز هم بیشتر می شود.مثلاً امروز مصرف ظروف ملامین برای غذاهای داغ کاملاً منع شده و ثابت گردیده که غذا خوردن در این ظروف برای دستگاه گوارشی مضر است.
درخصوص ظروف یک بار مصرف هم چه بشقاب و کاسه و چه لیوان و پارچ و... چنانچه مواد داغ داخل آنها ریخته شود فرقی نمی کند و سرطانزاست آنچه نایلونی و پلاستیکی است در صورتی که با موادغذایی ترکیب شود یعنی از ظرف جدا شده و به مقدار حتی خیلی کم و اندک داخل موادغذایی گردد آسیب جدی به دستگاه گوارشی خواهد زد. منتهی اینکه بعضی ها مقاومترند و بیماری در آنها بروز نمی کند اولاً ممکن است زمینه مساعد برای ابتلا به بیماری نباشد ثانیاً شاید در دراز مدت تأثیرات سوء استفاده از این ظروف بروز کند. در هر حال بهتر است از ظروف یک بار مصرف مقوایی و کاغذی استفاده شود و از ظروف نایلونی و پلاستیکی به هیچ وجه برای غذاهای داغ استفاده نگردد.
دکتر بروشکی مدیر اداره نظارت بر موادغذایی و مواد آرایشی و بهداشتی در معاونت غذا و داروی دانشگاه نیز معتقد است: لیوانهای کاغذی مشروط به اینکه دارای ویژگیهای استاندارد باشد برای استفاده از نوشیدنیهای داغ بهتر است.
وی می گوید: ظروف یک بار مصرفی که مورد استفاده قرار می گیرد باید از انواع مورد تأیید وزارت بهداشت باشد چون هم مواد اولیه و هم شرایط تولید این ظروف تحت کنترل و نظارت واحدهای بهداشتی است و تولیدات آنها مورد نمونه برداری ادواری جهت انطباق ویژگیها و استانداردها قرار می گیرد.
دکتر بروشکی درخصوص چند بار استفاده از ظروف یک بار مصرف می افزاید: ظروف پلیمری معمولاً در مجاورت نور اکسیده شده و کیفیت اولیه خود را از دست می دهند و به تبع خطر مهاجرت آنها (آزاد شدن مواد مضر) بیشتر می شود بنابراین یک بار مصرف ارجح است و چنانچه منظور چند بار مصرف، خرد کردن و ذوب و فرم دهی مجدد باشد برای ظروف مورد استفاده در بسته بندی غذا مجاز نیست.
این موضوع را با مدیر اداره نظارت بر موادغذایی و مواد آرایشی و بهداشتی دانشگاه در میان می گذاریم که وی در این خصوص می گوید: قطعاً گرم کردن غذا در ظروف PS تا دمای بیش از ۶۵ درجه سانتیگراد مشکل ساز است و با اینکه دماهای بالاتر برای ظروف PE مشکل کمتری دارد ولی کلاً بهتر است زیر ۶۵ درجه سانتیگراد باشد.
از دکتر بروشکی پرسیدیم PS، PE و... چگونه مشخص می شود و خریداران و مصرف کنندگان برای شناخت نوع ظروف چکار باید بکنند؟
وی گفت: مصرف کنندگان محترم می توانند پشت ظروف را نگاه کنند و با مشاهده یک مثلث کوچک که داخل آن PS و سایر علایم ثبت شده، کیفیت ظرف انتخاب شده را کنترل نمایند. زیرا غذاهای داغ و مایعات داغ با افزایش دمای محتوی و فاز چربی و درصد الکل در غذای محتوی می توانند میزان مهاجرت (آزاد شدن مواد) از ظروف به محتوی را افزایش دهند و برای انواع ظروف نمی شود از غذاهای دارای چربی پیوسته و همچنین کلیه مواد خوراکی با دمای بیش از ۶۵ درجه سانتیگراد استفاده نمود.
وی درخصوص اینکه آیا اولویت انتخاب با ظروف شفاف یا کدر است، می گوید: شفافیت، ماتی و کدری ظروف یک بار مصرف بستگی به موادی دارد که داخل آن قرار می گیرد و مواد افزودنی که به غذاها داده شده و از نظر نوع مصرف اهمیت خاصی در بعضی ظروف ندارد. بنابراین با در نظر گرفتن محتویات ظرف، بعضی مواقع لازم است که ظرف کدر نسبت به نور باشد.
وی به مصرف کنندگان توصیه می کند: برای تهیه ظروف یک بار مصرف حتماً به فروشگاههای معتبر مراجعه کنند، از ظروف مارک دار و دارای لیبل استفاده نمایند، کیفیت جنس و مرغوبیت آن را در اولویت خرید قرار بدهند نه قیمت آن را، زیرا ممکن است بعضی از انواع این ظروف با قیمت ارزان وارد بازار شود اما دارای کیفیت لازم نباشد.
به ویژه افراد خیری که به قصد اطعام یا توزیع نذورات از این ظروف استفاده می کنند حتماً سلامت مصرف کنندگان را مد نظر قرار دهند.
پروین محمدی
منبع : روزنامه قدس