سه شنبه, ۲۸ فروردین, ۱۴۰۳ / 16 April, 2024
مجله ویستا

اسماعیل بن علی بن اسحاق بن ابی‌سهل ابوسهل نوبختی


جنسیت: مرد
تولد و وفات: (۲۳۷ -۳۱۱) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: متکلم ، دانشمند ، پیشوای امامیه
از خانوادهٔ ایرانی الاصل بنونوبخت بود. جدش ابوسهل و دیگر افراد خاندان نوبخت از معروفان علم و ادب بودند و از زمان حکومت منصر خلیفهٔ عباسی به بعد در بغداد به‌عنوان مترجم کتب پهلوی و منجم و حامی دانش ریاست شیعه آنجا حائز اهمیت بودند. علاقهٔ ابوسهل نوبختی به فلسفه وی را به‌سوی ثابت ‌بن قره کشانید و مباحثات خود را با او تحت عنوان "مجالس ثابت بن قره" نوشت. ابوسهل طرفدار شاعر شیعی ابن رومی ، از ستایشگران خاندان نوبختی بود. ولی این پیوند گه‌گاه از هم می‌گسیخت. ابوسهل چندان نظر خوشی نداشت. ظاهراً ابوسهل در بیشتر عمر خود مقامات عالی دبیری داشته است. کدورت وی با ابن ثوابه کاتب فقط جنبهٔ رفاقت شغلی نداشته ، بلکه ریشه‌ای عقیدتی داشته است. ابوسهل در زمان وزرات قاسم (۲۹۱۱-۳۸۸ق) مدتی به زندان افتاد و این بدان دلیل بود که می‌کوشید تا شیعیان را وارد دستگاه حکومتی کند. از آن پس نفوذ او بنوفرات شیعی مذهب بالا گرفت و پیشوای امامیه بغداد شد. وی از سفیران امام دوازدهم (عج) حمایت می‌کرد. با حلاج مخالف بود و از حمایت وی رویگردان. آشکارا از بی‌بنیادی کرامات حلاٌاج پرده برداشت. وی در اهواز با متکلم معتزلی ابوعلی جبائی مناظره داشت. او شاعری بلیغ به حساب می‌آمد. خواهرزاده‌اش ، حسن‌بن موسی نوبختی ، و برادرش ، ابوجعفر محمد ، نیز از متکلمان و بزرگان مکتب بنونوبختند. ابوبکر محمدبن یحیی صولی و ابوعلی کوکبی و فرزندش ، ابوالحسن علی‌بن اسماعیل ، از شاگردان وی بودند. ابوسهل در بغداد درگذشت و در حرم کاظمین (ع) به خاک سپرده شد. وی یکی از شیعیان معتقد بود و با امام حسن عسکری (ع) و امام زمان (عج) ملاقات کرد. ابن بابویه دربارهٔ غیبت و امامت امام مهدی (عج) از او روایت کرده است. ابوسهل ردیه‌هائی برچند کتاب ابن راوندی نوشته است. از تألیفات وی: "الاستیفاء فی‌الامامهٔ"؛ "التنبیه فی‌الامامهٔ"؛ "الرٌد علی‌الغلاء"؛ الرٌد‌ علی الطاطری فی‌الامامهٔ"؛ "نقض رسالهٔ‌الشافعی"؛ "الخواطر"؛ "المجالس"؛ "الرٌد علی اصحاب الصفٌات"؛ "الرٌد علی من قال بالمخلوق"؛ "الکلام فی‌الانسان"؛ "نقض"؛ "نقض‌ التاج علی‌الراوندی"؛ مشهور به "کتاب‌السٌبک"؛ "نقض‌ اجتهادالرای علی ابن‌الراوندی"؛ "الصفٌات"؛ "تثبیت‌الرسالهٔ"؛ "حدوث العالم"؛ "کتاب الردعلی ‌الیهود"؛ "کتاب الانوار‌ فی تاریخ‌ الائمهٔ‌ الاطهار (ع)"؛.
منبع : مطالب ارسالی


همچنین مشاهده کنید