فواید مصرف آب و مایعات

۶۰ تا ۷۰ درصد وزن بدن را آب تشكیل می دهد. مقدار آب مورد نیاز بدن، بوسیله ی دمای بدن و كار كلیه ها برای دفع مواد زاید و میزان تعریق تعیین می شود.
كلیه ها در هر شبانه روز حدود ۱۸۰ لیتر مایع را فیلتر می كنند، اما آنچه از طریق ادرار دفع می شود فقط ۱ تا ۲ لیتر در شبانه روز است.
پس از خواب شبانه اولین ادرار صبح، معمولا غلیظ و زرد رنگ است، اما پس از آن ادرار باید بی رنگ و بی بو باشد و این نشان دهنده كار طبیعی كلیه است. البته گاهی پس از خوردن بعضی از مواد غذایی ادرار رنگ و بوی خاصی می گیرد؛ مثلا ۱۵ دقیقه بعد از خوردن مارچوبه ادرار بوی خاصی پیدا می كند كه كاملا بی ضرر است و ناشی از مواد شیمیایی موجود در مارچوبه است.
در حال حاضر توصیه به مصرف ۸ لیوان آب و مایعات در روز است، یعنی تقریبا ۱ میلی لیتر به ازای هر كالری انرژی دریافتی. البته افرادی كه در آب و هوای گرم زندگی می كنند یا به دلیل كار و فعالیت شدید زیاد عرق می كنند، مقدار بیشتری مایعات باید مصرف كنند.
ورزشكاران به دلیل تعریق زیاد در معرض كم آبی هستند. در هنگام انجام ورزش، مصرف مایعات اهمیت زیادی دارد، زیرا به دفع حرارت بدن كمك می كند. از آنجایی كه در هنگام ورزش طولانی مكانیسم تشنگی به تعویق می افتد، ورزشكاران نباید بر اساس حس تشنگی آب بخورند، بلکه باید طی یك برنامه زمان بندی شده آب دریافت كنند. در حین ورزش از آب ساده نباید استفاده شود، چون اسمولالیته و غلظت سدیم خون افت می كند و خطرناك است. آب مصرفی در ورزشکاران باید همراه با الكترولیت ها و ۶ تا ۸ درصد كربوهیدرات باشد تا هم ذخایر گلیكوژن كبدی جایگزین شود و هم جذب آب با این غلظت ماكزیمم باشد.
كودكان در هنگام ورزش ،هرگاه احساس تشنگی كنند به اندازه رفع تشنگی باید آب بخورند و علاوه برآن نصف لیوان آب اضافه تر هم بنوشند. نوجوانان نیز به همین ترتیب، فقط بعد از رفع تشنگی باید ۱ لیوان آب اضافه تر بنوشند.
باید توجه داشت كه پدیده" مسمومیت با آب" هم با دریافت آب زیاد ممكن است اتفاق بیفتد. در این حالت سطح سدیم خون به علت رقیق شدن خون به شدت افت می كند. این پدیده تعادل آب را در مغز به هم می زند كه می تواند باعث تشنج و حتی مرگ شود.
محققان می گویند كه یك فرد میتواند تا ۱۰ لیتر آب را بدون ضرر در روز بنوشد. استثنا در این مورد افرادی هستند كه بیماری كلیه دارند و باید مقدار دریافت مایعات خود را محدود كنند، ولی در افرادی كه عفونت های مثانه دارند افزایش دریافت مایعات مفید است.
به طور كل، مصرف هر ۲۴۰ میلی لیتر(یک لیوان) مایعات اضافه تر به شكل چای و قهوه خطر سنگ كلیه را به ترتیب ۸ ، ۹ و ۱۰ درصد كم می كند. جالب است كه شیر، نوشابه گازدار و آب میوه این اثر را ندارند و برعكس مصرف هر ۲۴۰ میلی لیتر آب گریپ فروت اضافه تر، خطر سنگ كلیه را ۴۴ درصد افزایش می دهد!
در هنگام تولد ،۷۵ درصد وزن بدن آب است، این مقدار تا سن ۱۰ سالگی به ۶۰ درصد كاهش می یابد. عملا نوزادان تا ۲ سالگی به ۳ تا ۶ فنجان آب در روز احتیاج دارند. كودكان ۲ تا ۱۲ سال هم باید ۴ تا ۸ فنجان آب در روز دریافت كنند. به خاطر داشته باشید هرگاه خودتان احساس تشنگی كردید و خواستید آب بخورید، حتما به كودك خود هم آب بدهید.
برای محاسبه مقدار مایعات مورد نیاز بدن ، وزن بدن خود را ضرب در۷۵/۰-۵۵/۰كنید. عدد به دست آمده مقدار مایعات مورد نیاز را بر حسب اونس نشان می دهد(هر اونس معادل ۳۰ میلی لیتر است).

گیتی بهدادی پور
كارشناس تغذیه

منبع : تبیان