ورزش و مکمل‌های غذایی

همه انسان‌ها برای زنده بودن و انجام کارهای روزمره خود از مواد غذایی استفاده می‌کنند که در این بین ورزشکاران به دلیل انجام فعالیت بدنی بیشتر و سوخت و ساز فروان وضعیت خاصی دارند.از طرفی نوع ورزش، وضعیت بدنی و شرایط سنی متفاوت و عامل جنسیت تاثیر مستقیمی در برنامه غذایی هر ورزشکاری می‌تواند داشته باشد. بعنوان مثال ورزشکاری نوجوان که در حال رشد است نسبت به هر زمان دیگری در زندگی به کالری نیاز دارد که البته انرژی مورد نیاز آن بستگی به نوع ورزش تخصصی و برنامه تمرینی وی دارد انعکاس مطلوب مطلب "فقر حرکتی " ما را بر آن داشت تا با گرد آوری مطالب تایید شده علمی پزشکی ورزشی و نظر خواهی از اساتید محترم آنها را در حد بسیار کوتاه ولی مناسب به اطلاع علاقه مندان ورزش برسانیم.
● کربوهیدارات‌ها
کربوهیدارت‌ها بهترین سوخت برای ورزشکاران می‌باشد در واقع کربوهیدارت‌ در مقایسه با چربی و پروتئین برای سوختن نیاز کمتری به اکسیژن دارد و در صورت استفاده کافی از آن می‌شود شدید‌تر ورزش کرد. برنامه پرکربوهیدارت به دلیل بازیسازی ذخایر موجود و کاهش زمان بازگشت به حالت اولیه به ورزشکار این امکان را می‌دهد تا سخت‌تر تمرین کند که برای تامین آن، برنامه غذایی ویژه در زمان تمرین اهمیت بسیاری دارد.
● پروتئین
پروتئین بعنوان منبع انرژی بکار می‌رود در رشد و نگهداری بافت‌های بدن دخالت دارد و برخلاف کربوهیدارت‌ها سوختی گرانبها و کم بازده می باشد از آن جهت که ابتدا باید به کربوهیدارت‌ یا چربی تبدیل شود. از آنجایی که بدن ورزشکار کمی بیشتر در معرض آسیب دیدگی است نیاز ورزشکار به پروتئین تا حدودی بیشتر از افراد عادی است و اگر ورزشکاری به برنامه‌های پرورش اندام و افزایش حجم عضله می‌پردازد به پروتئین بیشتری نیاز دارد.
البته استفاده از برنامه های متعادل نیاز پروتئین هر ورزشکاری را تامین می‌کند و بالطبع دیگر نیازی به مکمل‌های پروتئینی نیست ولی مصرف زیاد آن موجب ضعف شدید می‌گردد. البته باید به این نکته اشاره کرد که با مصرف غذاهایی پرپروتئین رشد عضلانی ایجاد نمی‌شود بلکه ورزش است که باعث بزرگی عضلات می‌شود.
● چربی، مایعات و ویتامین‌ها
با وجود آنکه بسیاری از ورزشکاران تلقی نادرستی از چربی دارند ولی چربی ماده ای است مغزی و ضروری که نقش حیاتی را در بدن ایفا می‌کند. چربی پوست و بخش‌هایی از بدن را تشکیل می‌دهد و بعنوان عایق و محافظ برای احشای داخلی عمل کرده و جدای از ترمیم بافت‌های آسیب دیده، بعنوان منبعی برای انرژی عمل می‌کنند.
مایعات هم با توجه به انجام تمرینات در فصول مختلف از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و نقش فراوانی در ایجاد دمای مناسب و تعادل بدن ورزشکار دارد در واقع هر فرد بزرگسال روزانه بطور متوسط شاید ۸ تا ۱۰ لیوان مایعات مصرف کند که این امر در بین ورزشکاران به ۲ تا ۳ برابر افزایش یابد به خصوص آنکه آنها بسیای از مواد ارزشمند غذایی بدن خود را از راه مصرف مایعات‌ حال به هر نوعی تامین می‌کنند. بخصوص آنکه ویتامین‌های گروه B به دلیل کمک به بدن در سوختن کربوهیدارت‌ها کمک شایانی می‌کنند که در فراورده‌های گوشتی و لبنی فراوان یافت می‌شوند و نیاز بدن به انرژی را رفع می‌‌کنند.
● ورزش و مکمل‌های غذایی
اغلب متخصصین معتقدند که غذا بهترین منبع برای تامین مواد مغذی است یعنی در صورتی که غذاهای متنوعی از غلات، سبزیجات، میوه‌جات، لبنیات، گوشت و غذاهای مقوی آب پز در دستور کار ورزشکاران قرار گیرد دیگر نیازی به قرص‌های ویتامین دار و مواد معدنی احساس نمی‌شود اما غالبا به هنگام داشتن نوعی بیماری و یا نیازهای غذایی خاص که با منابع معمولی غذایی تامین نمی‌شود استفاده از مکمل‌های غذایی سودمند می‌باشد.
بعنوان مثال افراد مبتلا به کمبود "لاکتات" توانایی هضم شیر و برخی از فراورده‌های لبنی را ندارند و یا نتوانند از مواد غذایی کلسیم دار همچون اسفناج و کلم استفاده کنند باید از مکمل‌های کلسیمی سود ببرند همچنین در صورت تشخیص کمبود در ویتامین یا نوعی ماده معدنی بخصوص، استفاده از مکمل در جبران این کمبود سفارش می‌شود البته بسیاری از تبلیغات در معرض دید مکمل‌های غذایی اغوا کننده و فریبنده است چرا که بر خلاف داروها و غذاهای مصرفی که باید بی‌خطر بودن و سلامت آن تایید شود این مهم در مکمل‌های غذایی کمتر به آن توجه شده و در واقع بسیاری از مکمل‌ها بعد از مصرف عوارض منفی خود را نشان می‌دهند بخصوص آنکه بدن انسان‌ها به مکمل‌های غذایی وکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهد. واقعیت امر آن است که بسیاری از مواد موجود در مکمل‌های غذایی برای ورزشکاران شرکت کننده در مسابقات رسمی ممنوع بوده و جزو موارد دوپینگ محسوب می‌شود به همین منظور باید در مصرف آن بسیاری از احتمالات را در نظر گرفت و بی‌پروا همچون مواد غذایی و خودسرانه از آن استفاده نکرد بخصوص آنکه برخی از آنها در صورت استفاده فراوان عوارض سمی داشته و باعث افزایش غیرمجاز و یا کاهش خطرناک و بی‌تعادل ویتامین‌های بدن شود و در واقع به ورزشکار یک نوع رشد کاریکاتوری و غیرمتوازن می دهد.
ذکر این نکته لازم است هر چند مکمل‌ ممکن است قانونی و یا کم خطر و موثر باشد اما لازم است بدانیم آیا واقعا به آن نیاز داریم بعنوان مثال بسیاری از زنان دونده در مسافت‌های طولانی ممکن است با ذخایر آهن پایین روبرو شوند که در این صورت می‌توان از مکمل‌ آهن بهره برد ولی اگر ذخایر بدن ورزشکار طبیعی باشد دیگر نیازی به آن نیست و یا کراتین ممکن است برای ورزشکاران قدرتی تا حدی ارزشمند باشد ولی ورزشکاران استقامتی به آن نیازی ندارند این مطلب را باید همیشه در نظر داشت که هیچ برنامه غذایی وجود ندارد که موجب قهرمانی ورزشکاران شود بلکه برنامه غذایی صحیح و منطقی، تنها شرایط را برای به حداکثر رسیدن آمادگی جسمانی و انجام دادن فعالیت‌ بدنی مطلوب مهیا می‌کند. در پایان ذکر این نکته لازم است که یک ورزشکار حتی نیمه حرفه‌ای و آماتور باید جدای از مکمل‌ها، حتی برنامه غذایی روزانه خود را با هماهنگی پزشکی و بدنساز خود انجام دهد تا نیازهای بدنش با توجه به فعالیت بدنی زیاد تامین شود.

سایت دوستان

منبع : پایگاه جامع اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت