مبارزه با سکته مغزی

سال ها است كه آلتراسوند پرانرژی برای خرد كردن سنگ كلیه به كار می رود اما استفاده از آن در اطراف مغز به ذهن هیچ كس خطور نمی كرد. ظاهراً در سطوح بالاتر برای تشخیص، فشار هیدرولیكی كافی به منظور رساندن tPA به اطراف لخته خون ایجاد می شود كه در آن محل tPA فعال می شود. دكتر الكساندرو می گوید: ما مواردی مشاهده كرده ایم كه بیماران قادر به حركت نبودند اما به یك باره توانایی حركت را به دست آوردند آنها به كمك بازوی خود كه روزی از كارافتاده بود توانستند روی تخت بنشینند و در حالی كه تلاش می كردند دستگاه آلتراسوند را كنار بزنند با خود می گفتند: «من حالم خوب است و می خواهم به منزل برگردم.»در مطالعه ای كه بر روی ۱۲۶ بیمار صورت گرفت و نتیجه آن در همایش حملات مغزی ارائه شد، درمان از طریق تركیب دو روش آلتراسوند و tPA منجر به بازگرداندن جریان خون در تقریباً ۵۰ درصد بیماران شد. در حالی كه ۳۰ درصد بیمارانی كه منحصراً از داروی tPA استفاده كردند به این روش جواب مثبت دادند.
ساده ترین روش برای باز كردن شریان، دست یافتن به داخل آن و پاكسازی آن است. با وجود این اوایل امسال گروه تحقیق دیگری نتایج اولیه از به كارگیری دستگاه ام ای آر سی آی (MERCI) در تحقیقات خود را اعلام كرد این وسیله مارپیچی كه در داخل سوند قرار دارد، می تواند ماهرانه در داخل رگ های خونی به سمت محل لخته پیش برود. در نهایت بعد از خارج شدن از غلافش محكم به لخته می چسبد و آن را بیرون می كشد.
سلول های مغزی مشتریان سیری ناپذیر اكسیژن و گلوكز هستند كه هر دو نیز از طریق خون انتقال می یابند زمانی كه جریان خون به سمت این سلول ها قطع می شود صدمات جبران ناپذیری را در مدت ۵ دقیقه متحمل می شوند. این در حالی است كه معمولاً در حملات مغزی جریان خون آنها در بخش كوچكی از مغز قطع می شود، همچنین بخش وسیع تری كه در اطراف آن قرار دارد، از كند شدن جریان خون تاثیر می پذیرد. در این حالت سلول های مغزی به تدریج می میرند. توماس یاكوب رئیس انستیتو حملات قلبی در مركز NINDS می گوید: «۲۴ ساعت یا حتی بیشتر طول می كشد تا صدمات بخش های حاشیه ای را فرا بگیرد.» در طول یك دهه گذشته، ابزاری كه بتواند درصد آسیب سلول های مغزی را كاهش دهد، حلقه مفقوده در تحقیقات پیرامون حمله مغزی به شمار می آید.
هر چند محققان به طور دقیق نمی دانند كه سرما چگونه از سلول های مغزی محافظت می كند، اما سال ها است كه در تلاشند تا از فوائد آن بهره بگیرند. دكتر درك كریگر در كلینیك كلیولند از روش سرمایشی بیرونی استفاده كرد تا دمای بدن گروهی از بیماران سكته مغزی را تا ۹ درجه فارنهایت به مدت دو روز كاهش دهد این كار باعث بروز حالت لرز شدید در بیماران شد. بنابراین حالا می بایست این حالت را توسط فلج كردن از بین برد كه این خود نیازمند به كار بردن دستگاه تنفس مصنوعی در بیماران است. سرانجام این بیماران در مقایسه با بیماران شاهد كه عمل سرد شدن بر روی آنها انجام نگرفت، نتیجه بهتری گرفتند. تحقیق جدید با به كارگیری سوندهای بسیار كوچك بر روی روش سرمایش پوشش داخل رگ های كوچك تاكید بیشتری می ورزد. این سوندها می توانند مستقیماً سرما را در رگ هایی كه به مغز منتهی می شوند، به كار گیرند. شاید مهمترین دستاورد علمی طی سال های اخیر یافتن این موضوع است كه سلول های مغزی در اثر قطع جریان خون از گرسنگی نمی میرند. مرگ سلول یك فرایند است؛ زنجیره ای از تغییرات بیوشیمیایی كه ساعت ها طول می كشد. به لحاظ نظری می توان با ایجاد چندین وقفه در زنجیره، مغز بیمار را از مرگ حتمی نجات داد. دكتر لارنس ام. براس عصب شناس در دانشكده پزشكی ییل (Yale) نیوهاون كانكتیكات می گوید: «تحلیل من برای توجیه بیمارانم این است كه هنگامی كه شما چكش را ندانسته بر روی انگشت خود می زنید انگشت شما صدمه می بیند، ولی در ابتدا هیچ تغییری احساس نمی كنید اما پس از ۴۸ ساعت متورم و كبود خواهد شد.» با استفاده از یخ می توان به مقدار زیادی درد آن را تسكین داد. محققان هنوز در جست وجوی یافتن بهترین راه برای كاهش صدمات وارده به مغز هستند.
علاوه بر نسخه هایی جهانی به منظور پیشگیری از سكته مغزی اعم از ترك سیگار، ورزش كردن و كنترل كلسترول خون، هنوز كارآمدترین روش، پیشگیری از وقوع سكته مغزی در همان ابتدا است. دكتر جان هالن بیك رئیس بخش حملات مغزی در NINDS در حال اتخاذ شیوه ای منحصربه فرد است. او تلاش می كند با تاكید بر نقش دیواره رگ ها و نه انعقاد خون، شریان های خونی را در برابر حملات مغزی ایمن سازد. قطعات دیواره رگ ها، به دلایلی كه هنوز هم ناشناخته است متناوباً فعال می شوند. این فرایند شبیه التهاب رگ ها است كه تشكیل لخته های خون را در آن قسمت ها تسریع می بخشد. هالن بیك كه در تحقیقات آزمایشگاهی خود از موش های آزمایشگاهی استفاده می كرد دریافت كه ظاهراً مولكول طبیعی به نام ای سلكتین (E-Selectin) بدون اینكه كاربرد دستگاه ایمنی را تحت تاثیر قرار دهد، التهاب داخل رگ های خونی را كاهش می دهد. او نتایج این تحقیق را فوق العاده موفقیت آمیز خواند، اما در عین حال هشدار داد كه این شیوه هنوز بر روی انسان آزمایش نشده است. احتمالاً دیگر شیوه پیشگیری این است كه افرادی را كه در معرض حملات مغزی قرار دارند شناسایی كرده و سپس با در نظر گرفتن شرایط متفاوت آنها اقدامات درمانی پیشگیرانه را بر روی آنها انجام داد. یك علامت هشداردهنده قدیمی برای حملات مغزی كه معمولاً نادیده گرفته می شود حملات موقتی ناشی از كم خونی یا حملات قلبی ناقص است كه در آن لخته های خون خیلی دوام نمی آورند تا به مغز آسیب جدی برسانند. علائمی كه بین چند ثانیه تا ۲۴ ساعت طول می كشد نشان از سكته مغزی كامل دارد برخی از این علائم عبارتند از بی حسی ناگهانی یا ضعف عضلات یك طرف بدن، اختلال در بینایی و صحبت كردن و از دست دادن تعادل. دیگر عامل خطرناك و مهم فیبریلاسیون آتریال یا همان اختلال در ضربان قلب است كه از هر ده نفر كه بالای ۶۵ سال سن دارند یك نفر را تهدید می كند. این حالت علائم مشخصی ندارد و اغلب ناشناخته می ماند اما می تواند لخته هایی ایجاد كند كه به سمت مغز و دیگر قسمت های بدن در حركت هستند.

منبع : روزنامه شرق