درباره PENT و نحوه ساخت آن

پتن یکی از موادی منفجره معروفی است که امروزه به مقدار فراوان از آن استفاده می گردد پتن و rdx از موادی هستند که پس از گذشت ۶۰ سال از جنگ جهانی دوم هنوز هم از آنان بعنوان ماده منفجره اصلی در عملیات های نظامی و امر تخریب استفاده می شود.
اسم کامل پتن پنتا اریتتریتول تترا نیترات است و دارای سرعت انفجاری برابر با ۸۳۰۰ متر بر ثانیه است(سرعت rdx برابر با ۸۵۰۰ متر بر ثانیه است و دو ماده C-۴ و Semtex از مشتقات این ماده هستند)
مشتقات پتن، پنتولیت و پترین می باشند که در جنگ جهانی دوم به مقدار فراوانی از آنها استفاده می شد.
(پنتولیت ترکیب tnt و پتن به نسبت ۱ به ۱ است و پترین نیز از خانواده پتن است و در سوخت موشک استفاده می شود)
پتن را نخستین بار یک دانشمند آلمانی اختراع کرد و از آن در مصارف پزشکی بهره برد ولی پیدایش و معروف شدن پتن را می توان از عواقب جنگ جهانی دوم دانست در آن زمان از پتن بیشتر در پر کردن چاشنی ها استفاده می کرند(پتن در چاشنی بعنوان ماده base explosive استفاده می شود)
حساسیت پتن نسبت به حرارت و ضربه کم است و جزو مواد متوسط در رده بندی حساسیت مواد منفجره طبقه بندی می شود.اما حساسیت پتن را می توان نسبت به اصطکاک در حد زیاد معرفی کرد چون پتن به اصطکاک زیاد، حساس است و منفجر می شود(منظور از اصطکاک زیاد مالش شدید این ماده در بین دو جسم سخت می باشد که باید از این کار اجتناب کرد)
● نحوه ساخت :
طریقه ساخت پتن خطرناک و مشکل نیست ولی حساس است (منظور از حساس استفاده کردن از درجه حرارت مشخص و درجه خلوص مواد است که باید آن را رعایت کرد)
پتن را می توان به دو طریق ساخت:
۱) استفاده از اسید نیتریک ۹۹% سفید
۲) استفاده از اسید نیتریک ۶۵% به همراه کاتالیزگز اسید سولفوریک ۹۸%
روش اول پیشنهاد می شود چون درجه خلوص پتن تولیدی بسیار بالا بوده و واکنش بدون مشکلی انجام می شود ولی در راه دوم علاوه بر تولید گرمای زیاد ترکیب دو اسید با هم و کنترل مشکل آن درجه خلوص پتن نیز تغییر می کند و نیاز مبرم به خالص سازی احساس می شود.
● مواد و تجهیزات لازم:
▪ اسید نیتریک ۱۰۰%(این اسید نیتریک قرمز رنگ و دود کننده و بسیار خطرناک است) ۴۰۰ سی سی
▪ پنتااریتتریتول(Pentaeriytritol) ۱۰۰ گرم
▪ بشر۱۰۰۰ سی سی ۱ عدد
▪ دستکش
▪ سیستم آب و یخ(وان به همراه یخ به میزان زیاد)
▪ دماسنج یک عدد
▪ اوره ۵ گرم
▪ وان ۴ لیتری
▪ کاغد یا پارچه صافی
۱) مقدار ۴۰۰ سی سی اسید نیتریک ۱۰۰% را در بشر ۱۰۰۰ سی سی ریخته وبشر را درون آب یخ می گذاریم تا دمای محلول به ۲ درجه سانتی گراد برسد در این حین ۵ گرم اوره را به اسید اضافه می کنیم و به آرامی اسید را هم می زنیم(این عمل برای این است که اسید نیتریک قرمز به سفید تبدیل گردد(منظور از اسید نیتریک قرمز اسید نیتریکی است که شامل ۱۰ تا ۱۴ درصد No۲ حل شده اضافی باشد این اسید در حال عادی گاز مذکور را آزاد می کند که استنشاق آن بسیار خطرناک است)) در صورتی که پس از مدت ۱۰ دقیقه هم زدن از قرمزی رنگ اسید کاسته نشد می بایستی بوسیله پمپ آکواریوم مقداری هوا را به آرامی وارد اسید نیتریک قرمز کنید تا کاملا سفید گردد(در این حین که آن را هم می زنید)(من در آزمایشات خودم از این پمپ استفاده کردم و نتیجه خوبی نیز گرفتم)(اگر از همان اسید نیتریک قرمز در نیتراسیون استفاده گردد واکنش در جهت دیگری پیش می رود و نتیجه به تولید پتن منتهی نمی شود)
۲) پس از سفید شدن اسید بکمک همان سیستم آب و یخ دمای محلول را به ۰ در جه سانتی گراد می رسانیم و سپس به آرامی و ذره ذره پنتااریتتریتول را به اسید در این حین که آن را هم می زنیم و نمی گذاریم که دما از۱۰ درجه بیشتر شود اضافه می کنیم. اضافه کرن کامل آن به اسید ۱ ساعت بطول می کشد و می بایستی دما را دایما با دماسنج مورد بررسی قرار دهیم.
۳) پس این مرحله می بایستی محلول را به مدت ۱۵ دقیقه در دمای۱۵ درجه سانتی گراد با استفاده از سیستم آب و یخ نگه داریم در این حین که آن را هم می زنیم.
۴) پس از این مرحله محلول را به وانی که حاوی ۳ لیتر آب ۱۰ درجه است اضافه می کنیم.و به مدت ۳۰ دقیقه محلول را به حال خود می گذاریم تا رسوب گذاری به اتمام رسد (رسوب شدن کامل پتن بسته به نحوه انجام واکنش بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه بطور کامل بطول می کشد)
۵) سپس محلول درون وان را از کاغذ یا پارچه صافی رد می کنیم تا پتن از محلول اسید ما جدا شود و بعد از انجام این حرکت می بایستی چندین بار با استفاده از آب خنک اقدام به پاک کردن پتن از اسید کنیم(برای انجام این حرکت می بایستی مقداری آب را در چندین مرحله به پتنی که در کاغذ صافی است بریزیم و اجاره دهیم تا پس از انجام این حرکت پتن خشک شود)(در این مرحله می توانید از جوش شیرین برای پاک کردن پتن از اسید نیز استفاده کنید که این کار در مقادیر زیاد پتن ضروری است)
۶) پس از خشک شدن کامل، پتن آماده برای استفاده است پتن بدست آمده بین ۸۰ تا ۹۵ درصد خلوص دارد که در صورت نیاز می توان آن را خالص کرد(در صورت نیاز به آن می پردازم)
پتن ماده ای است بسیار مفید در امر انفجار و تخریب است و کار کردن با آن لازمه رعایت نکات قید شده در مقدمه است ساختن این ماده و یا هر ماده منفجره یا شیمیایی خطرناک دیگر لازمه داشتن مهارت در مواد شیمیایی و همچنین داشتن فضا و تجهیزات لازم برای انجام این کار است.
(ترکیب بسیار مفیدی که می توان از آن ساخت ترکیب ۹ قسمت پتن و ۱ قسمت وازلین است که در نتیجه یک ماده پلاستیک انفجاری قدرتمند خواهد شد) قیمت ۱ لیتر اسید نیریک ۱۰۰% ساخت شرکت مرک آلمان ۱۰۰ هزار تومان و همچنین قیمت ۱ کیلو پنتااریتتریتول ساخت همین شرکت ۲۸ هزار تومان است. تجهیزات دیگر را می توان از شرکت قطران شیمی تهیه کرد.

منبع : دانشجویان