آشنائی با آزمایشگاه تخصصی گلستان

● دیدگاه و چشم‌انداز مدیریت آزمایشگاه تخصصی گلستان
آزمایشگاه تخصصی گلستان با هدف بهبود، ایمنی و ارتقاء کیفیت استاندارد چای و پسته در سطح کشور و تسهیل ارتباطات واردکنندگان با ارگان‌های دولتی برای کاهش زمان ماندگاری مواد اولیه در گمرکات کشور با ارائه خدمات، در کمترین زمان ایجاد گردیده است.
این آزمایشگاه با بهره‌مندی از کادری مجرب و متخصص و با استفاده از پیشرفته‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی و با بهره‌گیری از سیستم‌های ارتباطی مؤثر درون و برون سازمانی و سیستم‌های کیفیت آزمایشگاهی در جهت جلب رضایت مشتری با شعار سلامتی سبز برای نیل به اهداف تعیین شده خود گام بر می‌دارد.
● خط مشی کیفیت آزمایشگاه تخصصی گلستان
آزمایشگاه تخصصی گلستان با در اختیار داشتن پیشرفته‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی و کادر مجرب، در جهت ارتقاء استانداردهای محصولات چای و پسته و جلب رضایت‌مندی مشتریان، به وسیله اهداف کیفیتی تعریف شده ذیل، ارائه خدمات می‌نماید:
۱) افزایش مهارت و کارائی کارکنان برای جلوگیری از بروز خطا در نتایج آزمون‌ها
از طریق آموزش کارا و مؤثر و انتقال تجارب.
۲) جلب رضایت‌مندی مشتری از طریق ارائه خدمات در کمترین زمان و بالاترین کیفیت
با استفاده از پیشرفته‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی و پرسنل مجرب و با بهره‌گیری از سیستم‌های ارتباطی مؤثر درون و برون سازمانی و به کارگیری سیستم‌های کیفیت آزمایشگاه.
۳) انجام تحقیقات مداوم و مناسب جهت بروزآوری استانداردها و صحه‌گذاری روش‌های آزمون
از طریق شناسائی نیازهای مشتریان، عوامل خطای روش‌های آزمون و استانداردهای مورد نیاز.
۴) ایجاد سیستم کیفیت آزمایشگاه مطابق با استاندارد بین‌المللی
از طریق مشارکت کلیه کارکنان و تعیین کلیه مسئولیت‌های مرتبط هم‌چون ممیزی فعالیت‌های سیستم کیفیت و طرح‌ریزی بهبود و اقدام به انجام آنها توسط نماینده مدیریت.
۵) تضمین اعتماد به مهارت عملکرد و بیطرفی کارکنان و محرمانه نگهداشتن اطلاعات
از طریق اجرای آموزش مؤثر و داشتن پرسنل مجرب، ممیزی شدن از سوی ارگان‌های دولتی و اخذ تأییدیه، اخذ سیستم‌های کیفی برای آزمایشگاه، استقلال آزمایشگاه مرجع و بی‌طرفی کارکنان.
● چارت سازمانی آزمایشگاه تخصصی گلستان
ساختار سازمانی آزمایشگاه تخصصی گلستان، عطف به اجرای الزامات استانداردهای مربوط به تسهیل در روابط درون سازمانی خود، به‌صورت مستقل طراحی و اجرا گردیده که بخش‌های مهم این ساختار به‌صورت خلاصه به‌شرح ذیل می‌باشد:
▪ مدیریت آزمایشگاه
▪ سرپرست فنی
▪ سرپرست کیفی
▪ سرپرست تحقیق و توسعه
هم‌چنین در هر بخش تحت نظر سرپرستان مربوطه، کارشناسان و تکنسین‌های مرتبط مشغول فعالیت‌ می‌باشند. کلیه پرسنل آزمایشگاه گلستان از چندین سال سابقه کار تخصصی در زمینه چای و پسته بهره‌مند می‌باشند.
در نهایت اجزاء فیزیکی آزمایشگاه به‌شرح ذیل می‌باشد:
▪ بخش‌های شیمیائی، میکروبی، سم‌شناسی، آموزش و تحقیق و توسعه
● آشنائی با استانداردها و مجوزهای فعالیت
آزمایشگاه تخصصی گلستان برای نیل به سیستم جامعی که دارای صلاحیت فنی بوده و هم‌چنین بتواند نتایج فنی معتبر را تولید نماید اقدام به برنامه‌ریزی جهت استقرار استاندارد ISO/IEC۱۷۰۲۵ در سازمان نموده است. استاندارد ISO/IEC۱۷۰۲۵، استانداردی است بین‌المللی، که جهت اعتبار بخشی به نتایج آزمون‌ها در آزمایشگاه تدوین شده است. آزمایشگاه تخصصی گلستان دارای مجوزهای رسمی ذیل برای فعالیت می‌باشد:
۱) آزمایشگاه همکار مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی استان تهران
۲) آزمایشگاه همکار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
● آشنائی با بخش‌های آزمایشگاه گلستان
آزمایشگاه تخصصی گلستان جهت انجام کلیه آزمون‌های تخصصی محصولات چای و پسته تأسیس گردیده است. این آزمایشگاه از بخش‌های آماده‌سازی، شیمیائی، میکروبی، سم‌شناسی، آموزش و تحقیق و توسعه تشکیل شده است.
▪ بخش شیمیائی: آزمایشگاه تخصصی گلستان با بهره‌مندی از پرسنل مجرب و کارآزموده توانائی انجام کلیه آزمون‌های فیزیکی و شیمیائی چای و پسته را دارد. بخش شیمیائی مجهز به دستگاه‌های فیبروترم، اسپکتروفوتومتر، انواع کوره‌های الکتریکی و هات‌پلیت، انواع ترازوهای آزمایشگاهی، دستگاه پلاریمتر، دستگاه سانتریفوژ، رطوبت‌سنج دیجیتالی، بن‌ماری، آسیاب آزمایشگاهی و PH متر می‌باشد.
▪ بخش میکروبی: آزمایشگاه تخصصی گلستان که توانائی انجام کلیه آزمون‌های میکروبی نمونه‌های چای و پسته را دارد، مجهز به میکروسکوپ، کلنی کانتر، شیکرهای ارلن و بالن، شیکر لوله، اتوکلاو، انکوباتور و فور می‌باشد.
▪ بخش سم‌شناسی: این بخش آزمایشگاه تخصصی گلستان توانائی انجام کلیه آزمون‌های سم‌شناسی نمونه‌های چای و پسته را دارد و مجهز به دستگاه HPLC، دستگاه GC، دستگاه جذب اتمی می‌باشد.
▪ بخش تحقیق و توسعه: واحد R&D آزمایشگاه تخصصی گلستان جهت نیل به اهداف ذیل تشکیل گردیده است:
همکاری با دانشگاه‌های علوم‌ پزشکی، اداره نظارت بر مواد غذائی، اداره استاندارد جهت انجام پروژه‌های تحقیقاتی، اجرای پروژه‌های تحقیقاتی جهت بهبود کیفیت و افزایش ایمنی محصولات چای و پسته، طراحی و اجرای تکنیک‌های مهندسی مربوط به روش‌های آزمون، همکاری با اداره استاندارد جهت تدوین و به روزآوری استاندارد و طراحی و تدوین روش‌های آزمون جدید و استاندارد نشده‌ها.
● واحد R&D آزمایشگاه اقدام به اجرای پروژه‌های تحقیقاتی ذیل نموده است:
۱) بررسی میزان آفلاتوکسین پسته از مرحله تولید در مزرعه تا تولید در کارخانه، عوامل مؤثر بر افزایش آن و راه‌های کاهش آفلاتوکسین.
۲) تعیین روش‌ اندازه‌گیری و کاهش فلزات سنگین در چای و روش کاهش سنگین چای.
۳) تعیین روش اندازه‌گیری و کاهش باقی‌مانده سموم در چای و روش بهبود آن.
▪ بخش آموزش: این آزمایشگاه به منظور بالا بردن سطح اطلاعات و دانش فنی کارشناسان آزمایشگاه‌ها اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی کاربردی در حیطه تخصصی فعالیت‌ خود نموده است که در این خصوص دارای تأییدیه اداره استاندارد استان تهران و وزارت بهداشت در زمینه آموزش کارشناسان فنی آزمایشگاه‌ها می‌باشد.
عناوین آموزش‌های ارائه‌ شده، آزمایشگاه گلستان عبارتند از: محاسبه عدم قطعیت در اندازه‌گیری، اصول انبارش در آزمایشگاه شیمیائی، اندازه‌گیری مایکوتوکسین‌ها در مواد غذائی، اندازه‌گیری فلزات سنگین مواد غذائی، آزمون‌های شیمیائی و فیزیکی پسته، آزمون‌های شیمیائی و فیزیکی چای، انجام آزمون‌های ارگانولپتیک چای، آموزش ISO۹۰۰۰، آموزش ISO۲۲۰۰۰، آموزش HACCP، آموزش ISO/IEC۱۷۰۲۵، آموزش کنترل تجهیزات، آموزش مدیریت عمومی.
● جهت‌گیری آزمایشگاه گلستان در راستای سلامت سبز
اثرات تغذیه‌ای و مضرات عدم کنترل صحیح کیفیت چای:
▪ اثرات تغذیه‌ای چای:
زادگاه چای به آسیای جنوب شرقی باز می‌گردد و طرز تهیه آن از مردم چین به سایر ملل آموخته شده است. گیاه چای به دلیل آنتی‌اکسیدان‌هائی که دارد از بروز بیماری‌های قلبی، ناراحتی‌های کلیوی و برخی سرطان‌ها نظیر سرطان معده جلوگیری می‌کند. خواص ضدسرطانی چای نیز از جمله مواردی است که می‌تواند در حفظ سلامت پوست مؤثر باشد، به‌طوری که، ترکیبات پلی‌فنلی موجود در چای مانع فعالیت ترکیبات سرطان‌زا خصوصاً ترکیبات نیتروزی می‌شود که در فرآورده‌های گوشتی وجود دارد. به‌علاوه چای، به دلیل کافئین بالائی که دارد یک محرک بوده و جریان خون را در بدن افزایش می‌دهد و موجب دفع مواد زائد می‌شود. ارتباط معکوسی میان فلاونوئیدها و بیماری‌های قلبی ـ عروقی وجود دارد و در افرادی که به مدت یک‌سال بیش از یک فنجان چای در روز مصرف می‌کنند در مقایسه با کسانی که چای نمی‌نوشند خطر حمله قلبی ۴۴ درصد کمتر است. نوشیدن چای به دلیل وجود فلوراید طبیعی موجود در آن با کاهش پوسیدگی دندان همراه است.
● مضرات عدم کنترل صحیح کیفیت چای:
فلزات سنگین از جمله آلاینده‌های زیست‌محیطی هستند که مواجهه انسان با بعضی از آنان از طریق آب و مواد غذائی می‌تواند مسمومیت‌های مزمن و بعضاً حاد خطرناکی را ایجاد نمایند که از جمله آنان می‌توان به فلزاتی نظیر سرب، کادمیوم، جیوه، نیکل و روی، آلومینیوم، آرسنیک، مس و آهن اشاره کرد.
همان‌طور که فلزات در بافت‌های بدن تجمع می‌کنند بعد از مدتی، به سطوح غلظتی سمی می‌رسند. تأثیرات فلزات سنگین روی انسان در معرض قرار گرفتن طولانی مدت فلزات سنگین حتی در سطح کم منجر به آسیب‌هائی به کلیه، کبد و دستگاه تناسلی، عروق قلبی، مقاومت در برابر واکسیناسیون، تشکیل گویچه‌های قرمز نارس خونی، بیماری‌های عصبی، بیماری‌های معهده‌ای و روده‌ای می‌شوند.
آلودگی به فلزات سنگین در مواد غذائی از طریق منابع مختلف افزایش می‌یابد که شامل هوا و خاک می‌باشد.
رسوبات اتمسفری فلزات سنگین بر محصولات کشاورزی و یا کاربرد نامناسب پستیسایدها، کودها، می‌تواند محصولات کشاورزی را آلوده کند. آب هم‌چنین، یک منبع آلودگی به فلزات سنگین در مواد غذائی است. بخش سطحی منابع آبی می‌تواند به وسیله رسوبات اتمسفری و زهکشی خاک آلوده شود. گیاه چای نیز از طریق اتمسفر به‌صورت سطحی و از طریق آبیاری به فلزات سنگین آلوده می‌شود.
طرح آزمایشگاه تخصصی گلستان برای کاهش فلزات سنگین:
با ملاحظه اثرات منفی فلزات سنگین بر سلامت انسان، به کارگیری روش‌هائی جهت کاهش اثرات ضد تغذیه‌ای فلزات سنگین ضروری به نظر می‌رسد. آزمایشگاه تخصصی گلستان به منظور حرکت در جهت سلامت سبز، در مرحله اول به با کارگیری دستگاه اتمیک ابزوربشن فلزات سنگین چای را اندازه‌گیری می‌نماید. این آزمایشگاه در مرحله دوم در نظر دارد با کاهش فلزات سنگین در جهت بهبود محصول چای گام بردارد.
● اثرات تغذیه‌ای و مضرات عدم کنترل صحیح کیفیت پسته
▪ اثرات تغذیه‌ای پسته:
مغز پسته قسمت خوراکی پسته را تشکیل می‌دهد، پوشش قهوه‌ای مغز حاوی آنتی‌اکسیدان است که دانه غنی از روغن را از اکسیژن اتمسفر و تند شدن حفظ می‌کند. مغز پسته از نظر خواص درمانی دارای طبیعت گرم می‌باشد و دانه‌ایست مقوی و چاق‌کننده که خواص درمانی متعددی نیز برای آن ذکر شده است. از جمله تقویت قلب و حافظه، تقویت معده، درمان اسهال (به‌خصوص از طریق استفاده از پوست سبز پسته)، تقویت لثه و درمان جوش‌های دهان، خوشبوئی دهان، درمان دردهای مقعدی و رحمی، درمان ریزش موی سر. از آن‌جائی که پسته حاوی آهن فراوانی قابل جذب می‌باشد در موارد درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن نیز مصرف مغز پسته بسیار مفید بوده و جوشانده برگ و پوست درخت پسته در درمان بیماری‌های پوستی مانند جرب و خارش مؤثر است. پوست نازک درون پسته در درمان دردهای کبدی و روده‌ای و حالت‌های استفراغ، یرقان و سرفه‌های مزمن مفید است.
پسته در بین انواع مغزها از ارزش تغذیه‌ای بالائی برخوردار است. ۳۰ گرم پسته (حدود ۴۷ دانه) بیشتر از ۱۰ درصد نیاز روزانه به فیبر، ویتامین B۶، تیتامین، منیزیم، فسفر و مس را تأمین می‌کند. پسته حاوی مقدار زیادی استرول گیاهی است (تقریباً ۶۰ میلی‌گرم در ۳۰ گرم) که موجب کاهش بیماری‌های قلبی و سرطان می‌شود. علاوه بر این پسته منبع بسیار خوبی از اسیدهای چرب غیراشباع منو است که چربی مفید می‌باشند.
● مضرات عدم کنترل صحیح کیفیت پسته:
پسته علاوه بر اثرات تغذیه‌ای به دلیل آلودگی به آفلاتوکسین دارای اثرات ضدتغذیه‌ای می‌باشد. آفلاتوکسین از دسته سموم طبیعی و سموم قارچی (مایکوتوکسین‌ها) می‌باشد. آفلاتوکسین‌ها متابولیت ثانویه قارچ‌ها از جنس آسپرژیلوس می‌باشند و مهم‌ترین گونه‌های تولیدکننده آن شامل: فلاووس، یارازیتکوس می‌باشد.
عوامل مؤثر بر تولید آفلاتوکسین در پسته: زمان برداشت محصول، رقم پسته، آفت‌زدگی، منطقه جغرافیائی، نحوه آبیاری، میزان کوددهی و سم‌پاشی می‌باشد. اثرات اصلی آفلاتوکسین مربوط به آسیب کبدی است مسمومیت با آفلاتوکسین سبب افزایش زمان انعقاد خون‌ریزی می‌شود به ویژه در دیواره روده و هم‌چنین تورم کیسه صفرا دیده می‌شود. هم‌چنین آفلاتوکسین‌ها می‌توانند ایجاد سرطان کنند و منجر به تشکیل تومور گردند.
● طرح آزمایشگاه تخصصی گلستان برای کاهش آفلاتوکسین:
آزمایشگاه تخصصی گلستان به منظور حرکت در جهت سلامت سبز و با توجه به اثرات ضدتغذیه‌ای آفلاتوکسین‌ها در مرحله اول با به کارگیری دستگاه HPLC اقدام به اندازه‌گیری آفلاتوکسین نمونه‌های پسته و حذف محموله‌های آلوده نموده است. این آزمایشگاه در مرحله دوم طرح شناسائی عوامل آلوده کننده پسته به آفلاتوکسین‌ها را در دست دارد. در مرحله سوم یا مرحله بهبود قصد دارد با استفاده از روش‌های فیزیکی و شیمیائی اقدام به کاهش و حذف آفلاتوکسین نماید.
● مضرات عدم کنترل صحیح کیفیت چای و پسته:
هر ماده شیمیائی که وارد محیط زیست می‌شود، تأثیرات مخربی روی آن دارد. علف‌کش‌ها و سموم دفع آفات نیز به علت آن‌که از مواد شیمیائی ساخته شده‌اند، از این امر مستثنی نیستند. بیشتر علف‌کش‌ها به‌صورت اسپری و به وسیله دستگاه خصوص در زمین‌های کوچک و به وسیله هواپیما در مزارع بزرگ استفاده می‌شوند.
علف‌کش‌ها هر چند سریع علف‌های زائد را از بین می‌برند اما در برخی موارد اگر به‌صورت درست و اصولی و با نظارت متخصصان استفاده نشود سبب صدمه دیدن گیاهان و دیگر موجودات می‌شود. مشکل دیگری که علف‌کش‌های شیمیائی دارند تأثیر بر سلامت انسان است. تحقیقات نشان می‌دهد که باقی‌مانده سموم عوارضی هم‌چون اختلال در اعصاب و دستگاه‌های ایمنی بدن را به همراه خواهد داشت.
● طرح آزمایشگاه تخصصی گلستان برای کاهش باقی‌مانده سموم:
آزمایشگاه تخصصی گلستان به منظور حرکت در جهت سلامت سبز، در مرحله اول با به کارگیری دستگاه GC باقی‌مانده سموم چای و پسته را اندازه‌گیری می‌نماید. این آزمایشگاه در مرحله دوم در نظر دارد در جهت شناسائی میزان مجاز سموم و نحوه استفاده صحیح و آموزش نحوه به کارگیری صحیح سموم و آفت‌کش‌ها در محصولات چای و پسته گام بردارد.

منبع : مجله خورنوش