بنزین، پاشنه آشیل آینده صنعت خودرو؟

پس از سهمیه‌بندی بنزین، برخی معتقدند شرکت‌های خودروسازی با مشکل کاهش شدید مشتری مواجه می شوند، برخی از کاهش قیمت خودرو سخن می گویند و برخی دیگر از افزایش تقاضا برای خودروهای گازسوز و کم‌مصرف حرف می‌زنند؛ اما به راستی صنعت خودرو ایران چگونه می تواند با مشکل مصرف زیاد محصولاتش و افزایش قیمت انرژی کنار بیاید؟
پس از سهمیه‌بندی بنزین چند حادثه در بازار خودرو رخ داده است؛
اول آنکه قیمت خودروها، بخصوص خودروهای گازسوز، افزایش یافته و از طرفی در بازار خودروهای دست دوم، رکود حاکم شده است؛ ولی در این بخش از بازار نیز خودروهای کم‌مصرف با افزایش تقاضا روبه‌رو هستند.
ولی اتفاقی که شاید در مواجه سطحی نمی توان به درستی آن را درک کرد، افزایش قیمت خودرو در بازار است! این در حالی است که با این اتفاق، باید قیمت خودرو در بازار - به خاطر کاهش تقاضا - کاهش یابد؛ نه افزایش، ولی گویا کاهش عرضه خودرو توسط خودروسازان در بازار، سبب افزایش قیمت آن در بازار تهران شده است. به عقیده برخی کارشناسان، سهمیه‌بندی و دونرخی شدن بنزین سبب شوک مقطعی به بازار خودرو می‌شود، ولی به دلیل نبود حمل و نقل عمومی مناسب، پس از مدتی تقاضا برای خودرو افزایش خواهد یافت.
داوود میرخانی رشتی - دبیر پیشن انجمن خودروسازان - درباره دونرخی شدن سوخت گفته است، با دو نرخی شدن بنزین به نظر می رسد قیمت خودروهای گازسوز گران‌تر شود و باید به این مساله توجه کرد که برای آن‌که قیمت حمل نقل عمومی افزایش نیابد، باید فعلا بیشترین همت برای تولید خودروهای گازسوز جهت حمل نقل عمومی مانند اتوبوس، تاکسی‌ها و وانت‌ها باشد.
البته خودروهای گاز سوز نیز هم‌اکنون در ایران چندان کم‌مشکل نیستند.
خودروهایی که به‌صورت گارگاهی گازسوز شده‌اند، دچار اشکالات فراوانی می‌شوند؛ چراکه با افزوده شدن یک مخزن ۱۰۰ کیلوگرمی، هیچ تغییری در سیستم فنربندی و ترمز خودروها ایجاد نمی‌شود!
برای خودروهای تولیدی کارخانه نیز درست است که ترمز و سیتم تعلیق تقویت می‌شود، اما هنوز موتوری برای سوخت گاز تولید نشده و امسال نیز تعداد محدودی موتور ملی که بر روی گاز طراحی شده است، تولید خواهد شد.
میرخانی رشتی با بیان این که با توجه به مشکلات موجود، امکان گازسوز کردن تمام خودروها وجود ندارد، معتقد است: ظرفیت تولید مخزن در داخل کشور ۱۰۰ هزار عدد است و ظرفیت تولید جهانی نیز در سطحی نیست که بتوان تمام خودروها را گازسوز کرد؛ به‌طوری‌که امسال نمی‌توان برای تولید بیش از یک میلیون دستگاه خودرو مخزن تهیه کرد.
وی با اشاره به ظرفیت پایین تولید مخزن در جهان اظهار کرد: این در حالی است که با دادن سفارش‌های فراوان از طرف ایران، قیمت مخزن چندین برابر هم شده است. از طرفی، در حال حاضر با وجود جایگاهای فعلی صف‌های طولانی برای سوخت‌گیری ایجاد می‌شود که با تولید خودروهای گازسوز این مشکل حادتر خواهد شد.
سعید لیلاز - کارشناس اقتصادی – هم در پاسخ به این پرسش که آیا گاز سوز کردن خودروها راه کار مناسبی برای حل مشکل سوخت است؟ می‌گوید: این‌گونه نیست؛ بهتر است از گاز برای فراوری فلزات و تبدیل آن به مواد پتروشیمی استفاده کنیم تا آن‌که آن را در خودروها بسوزانیم و از طرفی در زمستان هم با کمبود گاز مواجه می شویم. حال آیا می توان این همه خودرو را گازسوز کرد و در زمستان سوختشان را تامین کرد؟
اما گذشته از تولید خودروها به صورت گاز سوز که میرخانی رشتی تولید پیش‌بینی شده آن را غیر ممکن می‌داند، شرکت‌های خودروسازی سعی دارند با تولید محصولاتشان با موتورهای کم‌مصرف، تا حدودی به مشکل افزایش قیمت بنزین و کاهش تقاضا غلبه یابند.
به همین خاطر، شرکت ایران‌خودرو قصد دارد تولید موتورهای کم‌مصرف خود را با توجه به طرح دو نرخی شدن مصرف سوخت گسترش دهد. اخبار رسیده حاکی از آن است که هم‌اکنون ایران‌خودرو در حال گازسوز کردن موتور TU۳ با ۷۵ اسب بخار قدرت است که بر روی تیپ دو و سه پژو ۲۰۶ نصب می‌شود. از طرفی، موتور TU۵ پژو ۲۰۶ نیز گازسوز شده است. مصرف این دو موتور حدود ۹ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است، حال آن‌که بقیه موتورهای استفاده شده در ایران خودرو مصرف بیش از این دارند؛ به طوری که مصرف موتور سمند و پژو ۴۰۵ و پارس بالای ۱۲ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است که اگر سوخت دونرخی شود، به نظر می‌رسد تقاضا برای این خودروها کاهش یافته و به سمت خودروهای کم‌مصرف‌تر موجود در بازار مانند کیا ریو متمایل شود.
برای همین منظور، ایران‌خودرو برنامه‌ای را برای افزایش تولید موتورهای کم‌مصرف‌ در دست دارد. از طرفی، مدل‌های سمند با موتور پژو ۲۰۶ که مصرف کمی دارد نیز ساخته شده است و احتمال دارد در صورت کاهش فروش این خودروها، موتورهای کم‌مصرف بر روی خودروهای پرمصرف این شرکت قرار گیرند.
ولی برنامه تولید موتور ملی نیز امسال در دستور کار این شرکت قرار دارد. مصرف این موتور زیر ۹ لیتر گزارش شده، اما به دلیل تیراژ پایین در سال جاری استفاده از موتور پژو ۲۰۶ برای دیگر محصولات این شرکت، شگردی برای مقابله با شرایط جدید بازار خواهد بود
● خودروهای کم‌مصرف و خودروهای پرمصرف
بر اساس آمار وزارت نفت، هم اکنون از بیش از ۵۰۰ هزار تولید ایران خودرو حدود ۷۰ درصد خودروها از موتورهای پرمصرف استفاده می‌کنند.
بر اساس بررسی وزارت نفت در سال گذشته، در کلاس خودرو‌های سواری کلاس آ، MVM۱۱۰ با مصرف سوخت شهری ۸.۱ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر کم مصرف‌ترین خودرو ساخت داخل بود.
در این کلاس همچنین پژو ۲۰۶ با موتور ۱۴۰۰، پژو ۲۰۶ با موتور ۱۶۰۰ و پراید‌ هاچ بک با مصرف‌های ۸.۹ و ۹.۴ و ۱۰.۲ در مکان‌های بعدی هستند. مصرف سوخت رنو پی‌کی نیز در این کلاس ۱۰.۰۹ لیتر گزارش شده است.
بر این اساس در بخش خودرو‌های کلاس بی کوچک نیز کیاریو با مصرف ۹.۵ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر در چرخه شهری کم‌مصرف‌ترین خودرو شناخته شده و این در حالی است که پراید، محصول تولیدی شرکت سایپا، با سیستم انژکتوری ساژم نیز ۱۰.۱۲ لیتر مصرف در چرخه شهری دارد.
براساس اطلاعات شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، در بخش خودرو‌های سواری کلاس متوسط نیز پراید ۱۴۱ با مصرف ۹.۸۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر کم مصرف‌ترین خودرو است. از طرفی مزدا ۳۲۳ نیز با مصرف ۹.۸ لیتر در مکان بعدی قرار دارد. مصرف سوخت برخی از خودرو‌های این کلاس از جمله هیوندایی اونته، هیوندایی ورنای، فولکس گل، پژو پارس ELX، پژو پارس معمولی، سمند، پژو ۴۰۵ و آردی به ترتیب ۱۱.۳۵، ۱۰.۳۵، ۱۱.۷۵، ۱۱.۹، ۱۴.۴، ۱۲.۰۷، ۱۳.۳۵ و ۱۲.۹۵ است.
در کلاس خودروهای سواری بزرگ نیز زانتیا با مصرف ۱۱.۳ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر مقام اول را دارد. همچنین در این کلاس، ماکسیما نیز در هر ۱۰۰ کیلومتر ۱۴.۹ لیتر بنزین می‌سوزاند
● وضعیت قیمت خودروها پس از سهمیه‌بندی بنزین
بازار خودرو در یک ماه گذشته برای بار سوم، دچار نوسان شده و با افزایش قیمت مواجه بود؛ قیمت خودروهای گازسوز باز هم تنها در طی چهار روز افزایش یافت.
سهمیه بندی بنزین عامل گران شدن خودروهای گازسوز به دلیل افزایش تقاضا بوده است؛ به طوری که سمند گازسوز با قیمت ۱۳ میلیون و ۱۰۰هزار تومان معامله ‌شد و تنها در عرض دو روز قیمت این خودرو ۲۰۰ هزار تومان گران‌تر شد. پراید گاز سوز نیز شرایط مشابهی داشت و این خودرو با افزایش قیمت ۴۰۰ هزار تومانی هشت میلیون ۵۰ هزار تومان در بازار تهران معامله شد.
البته با کنترل عرضه محصولات به بازار و با توجه به فصل تابستان و افزایش تقاضای سفر و خرید خودرو، برخی خودروها مانند سمند، پژو ۴۰۵ در بازار به صورت محدود ارائه می‌شود و قیمت این خودرو به ترتیب ۱۲ و ۱۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان است. خودرو پراید نیز بدون تغییر قیمت هفت میلیون ۱۵۰ هزار تومان معامله می‌شود.
بر اساس نظر فعالان بازار خودرو، واکنش بازار پس از اعلام نرخ دوم بنزین مشخص می‌شود و پس از آن قیمت خودروهای پر مصرف کاهش و قیمت خودروهای کم مصرف ثابت مانده و یا افزایش می‌یابد.
در هفته اخیر قیمت خودروها با ساخت داخل پایین به خاطر مشکل واردات قطعه به طور متوسط افزایش یافته بود.
بر این اساس پژو ۲۰۶ تیپ دو با افزایش ۵۰۰ هزار تومانی با قیمت ۱۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان و زانتیا لوکس با افزایش یک میلیون تومانی نسبت دو هفته قبل به قیمت ۲۶ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان معامله می‌شود.
قیمت فولکس گل و هیوندای ورنا نیز با افزایش حدود یک میلیون تومانی به ۱۴ میلیون ۵۰۰ و ۱۵ میلیون ۲۰۰ هزار تومان رسید. این در حالی است که ساخت داخل تمام این خودروها زیر ۶۰ درصد است.
در این زمینه احمد نعمت‌بخش ـ دبیر انجمن خودروسازان ایران ـ به ایسنا گفته است: به دلیل مشکل گشایش LC از سوی بانک‌های خارجی، واردات قطعات خودرو با کندی مواجه شده که این عامل بر روی تولید خودرو تاثیر گذاشته است.
از طرفی افزایش تقاضا با توجه به فصل گرما و تعطیلات تابستانی نیز بر این بازار بی‌تاثیر نبوده که به عقیده کارشناسان، این افزایش تقاضا تا اواسط تیر ماه ادامه دارد.
● پاشنه آشیل صنعت خودرو و آینده مبهم
هم اکنون در بین خودروسازان این سوال مطرح است که پاشنه آشیل غلبه بر محدودیت‌های سهمیه‌بندی بنزین و شوک ناشی از آن به بازار چیست؟
راه حل اولیه که در حال پیگیری است، کاهش عرضه برای افزایش قیمت است؛ اما خودروسازان تا کی می‌توانند خودرو تولید کنند و در انبار نگاه دارند؟ پس به هر حال، شوک ناشی از قیمت به بازار خودرو وارد خواهد شد؛ اما حال سوال مهم اینجاست که خودروسازان به‌وسیله خودروهای گاز سوز می توانند بر این مشکل غلبه کنند یا تولید خودروهای با موتور کم‌مصرف؟ شاید هم خودروسازان سعی کنند این مشکل را با یاری جستن از هر دو روش برطرف کنند.

نویسنده : امین آزاد

منبع : carx1