شنبه, ۱۷ آذر, ۱۴۰۳ / 7 December, 2024
مجله ویستا

مسمومیت با متادون


مسمومیت با متادون
خطرات تریاک و مشتقات آن بر هیچ کس پوشیده نیست. متاسفانه مصرف مواد افیونی در جهان رو به افزایش است و هیچ گروه سنی حتی کودکان و نوزادان از عوارض مخرب و حتی کشنده‌ی آن مصون نمی‌باشند. تابلوی مصرف مواد مخدر در جامعه دائما در حال تغییر می‌باشد و متاسفانه هر روز با ترکیباتی جدید و خطرناکتر مواجه می‌شویم، به طوری که طی سالهای اخیر از تریاک و هروئین به کراک و مواد مخدر صنعتی قویتر و خطرناک‌تر تغییر یافته و جدیداً مسمومیت با متادون که به عنوان داروی ترک اعتیاد در دسترس افراد معتاد می‌باشد رو به تزایداست.
متادون (Dolophine) اونیوئیدی سنتتیک با خاصیت آگونیست خالص و با عمرنیمه‌ی طولانی ۱۵ تا ۴۰ (ساعت در مقایسه با ۵/۰ تا ۲ ساعت در مورفین و هروئین)، با اثر ضد دردی بسیار قوی ولی اثر یوفوریای خیلی کم است. به صورت قرص ۵ و ۲۰ و ۴۰ میلی‌گرمی و شربت ۵ میلی‌گرم در هر میلی لیتر موجود است و به عنوان داروی ترک اعتیاد در دسترس می‌باشد لذا موارد مسمومیت با آن در جامعه افزایش یافته و موارد بسیار شدید وحتی مرگ هم در اطفال گزارش شده است.
علائم مسمومیت با متادون مانند سایر ترکیبات اپیوم است و به طور خلاصه می‌توان به تابلوی کلاسیک کاهش سطح هوشیاری، ساپرشن تنفسی و مردمک میوتیک اشاره نمود که اثر ساپرشن تنفسی آن شدیدتر از مورفین است. اقدامات درمانی شامل ABCD و پایدار نمودن بیمار و سپس تجویز آنتی‌دوت آن یعنی نالوکسان، شستشوی معده (حتی به صورت تاخیری تا ۲۴ ساعت پس از مصرف) و تجویز شارکول است. دوز اولیه‌ی نالوکسان ۰۱/۰ تا ۰/۱ میلی‌گرم برکیلوگرم هر ۳ تا ۵ دقیقه و تا رسیدن به پاسخ بالینی بیمار و سپس گذاشتن بیمار روی انفوزیون مداوم نالوکسان (به علت عمرنیمه‌ی کوتاه نالوکسان در مقایسه با عمرنیمه‌ی بسیار طولانی متادون) است که ۳/۲ دوز اولیه‌ای که بیمار با آن کنترل شده است را برای هر ساعت انفوزیون می‌کنیم. نکته‌ی مهم در این مسمومیت عمرنیمه‌ی طولانی آن و لذا نیاز بیشتر و طولانی‌تر به درمان با انفوزیون نالوکسان (حتی در موارد خیلی شدید ۴۸ تا ۷۲ ساعت است) و پس از قطع نالوکسان نیز بیمار باید چند ساعت تحت نظر باشد.
نکته‌ی مهم دیگر احتمال Passive addiction کودکان در اینگونه خانواده‌ها است لذا باید از نظر علائم withdrawal نیز دقت گردد.
مساله‌ی دیگری که باعث افزایش خطر این مسمومیت می‌گردد برخورد غلط خانواده‌ها است که به این ماده‌ی ‌خطرناک به چشم دارو نگاه کرده، خوردن آن را جدی نگرفته و بیماران معمولا دیرتر و با علائم پیشرفته‌تر مانند کومای عمیق، آپنه، سیانوزو... مراجعه می‌کنند. از طرف دیگر طعم نسبتا مطلوب آن، ریختن در شیشه‌ی نوشابه و نگهداری در یخچال و... نیز باعث بیشتر در دسترس بودن، مصرف اتفاقی و به مقدار بیشتر آن در کودکان می‌گردد.

دکتر فریبا فرنقی
منبع : هفته نامه پزشکی امروز