بوتو استروس

متولد ۱۹۴۴، برلن. منتقد و نمایشنامه نویس. بوتو استروس به همراه هاینر مولر، نمایشنامه نویسانی هستند که آثارشان بیشتر از دیگر نمایشنامه نویسان آلمانی زبان در اروپا اجرا می شوند. استروس قبل از اینکه در یک مجله تئاتری به عنوان منتقد مشغول به کار شود، در رشته های ادبیات، تاریخ تئاتر و جامعه شناسی به تحصیل پرداخت. در ۲۵ سالگی، تحت نظارت کارگردان بزرگ آلمانی، پیتر اشتاین، به عنوان دراماتورژ وارد گروه Schaubuhne برلن شد و آنجا آثار ایبسن، لابیش و گورکی را ترجمه و آدابته کرد.
در سال ۱۹۷۷، گروه Schaubuhne نمایشنامه ای از بوتو به نام «تریلوژی ملاقات» را روی صحنه برد که با موفقیت چشمگیری روبه رو شد. این اثر گروهی از هنرمندان و علاقه مندان هنر را به نمایش می گذارد که در جریان افتتاح یک نمایشگاه نقاشی، با رد و بدل کردن حرف هایی پیش پاافتاده و تلخ، بیهودگی پیوندها و جدایی هاشان را آشکار می کنند.
آثار بوتو استروس جان تازه ای به رئالیسم می دهند و اغلب از گسستگی های عاطفی، تنهایی و عدم ارتباط حرف می زنند. در نمایشنامه «زمان و اتاق» که در سال ۱۹۹۱ توسط کارگردان فرانسوی، پاتریس شرو اجرا شد، ماری استوبر از درون نگری رهایی می یابد و به حالت عجیبی دچار می شود که نشانگر جدایی بین فردگرایی مدرن و جست وجوی معنای زندگی است. بسیاری از نمایشنامه های بوتو چهره ای شبیه چهره برلن دارند؛ نویسنده اندوه این شهر مرده را به یاس و تنهایی پرسوناژهایش اضافه می کند که اغلب درون احساسات خود سرگردانند.
بوتو استروس یکی از آوانگاردترین نمایشنامه نویسان آلمانی محسوب می شود که تحول بزرگی در تئاتر آلمان به وجود آورده است. در دهه ۷۰ در نمایشنامه های «تئوری تهدید» و «خواهر مارلن»، با زبانی باشکوه ولی مستتر در لایه های متن، از هویت در حال گریز حرف زد و قصه های نگران کننده ای تعریف کرد که به زودی توجه همه را به خود جلب کردند. در سال ۱۹۸۲، نمایشنامه «Kalldewey» با موفقیت چشمگیری روبه رو شد؛ توی یک کافه کوچک در برلن، زن وشوهری با تازیانه به جان هم می افتند.
در این نمایشنامه روان درمانی گروهی از بین می رود و جای آن را نوستالژی راهنمایی می گیرد. در نمایشنامه «پارک» که پارودی نمایشنامه «رویای شب تابستانی» است، یک اثر هنری در چشم پرسوناژها به یک بلای پایان ناپذیر تبدیل می شود. نمایشنامه «لانه» بر اساس یک فوتو_ رمان سمبلیک نوشته شده است و حکایت یک استاد و راهنمایش را بازگو می کند. دغدغه راهنمایی فقط می تواند به رمانی با ساختار آثار گوته منتهی شود؛ «مرد جوان». نمایشنامه ای که بر اساس این رمان نوشته شده، اثری سنگین با ساختاری عالی است که تمام زمان ها را انکار می کند و در آن نویسنده به کمک جامعه شناسی و زبانشناسی قهرمانش را به شهری خیالی هدایت می کند.
«کنگره» نمایشنامه ای مبهم و به هم ریخته است که در آن قهرمان، «خواننده متن» است که با صدای یک زن، هرمتیا «فرشته کتاب»، به ماجراهایی خیالی فراخوانده می شود که اعمال نفسانی و معنوی در موقعیت های تاریخی و سمبلیک درهم می آمیزند.
در نمایشنامه «آغاز ناپذیری»، بوتو استروس نقد بیگ_ بنگ (جهانی که آغاز نشده اشت)، زیبایی شناسی «وظیفه» و روایتی غیرخطی را که اجازه می دهد شکوفایی دنیا و من را بهتر شرح دهد، یکجا جمع می کند. نقد مکان های عمومی، پوچی انسانی که گمان می کند نگاهش به آشفتگی معنا می دهد، اینها عناصری هستند که اثری تاثیرگذار و هرچند گاهی کمی مبهم و مغشوش را به وجود می آورند.
دیگر نمایشنامه مهم استروس «قیام علیه جهان دوم» است؛ نمایشنامه ای جنجال برانگیز علیه سیاست های خارجی آلمان و نقد آلمان معاصر که نویسنده در آن به مانند دیگر آثارش با استفاده از زبانی استعاری و بهره گیری از مضامین فلسفی به مقایسه آلمان جدید و قدیم می پردازد.

ترجمه: اصغر نوری

منبع : روزنامه کارگزاران