بهره وری هم وزن سودآوری نیست

ایران در حال توسعه به شدت نیازمند ارتقای بهره وری در تمام عرصه های اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی است اما این امر بدان معنا نیست که برای دستیابی به نقطه بهینه از هر خط قرمزی عبور کرد و همچون نظام های سرمایه گذاری بهره وری را به بهره برداری صرف نزدیک ساخت . شروع استفاده از کلمه بهره وری در فرهنگ اقتصادی مربوط به دو قرن قبل است. امروزه بهره وری به عنوان یکی از مهمترین زمینه های توسعه مطرح است و تلاش برای دستیابی به حد مطلوبی از آن جزء اهداف عالی و استانداردهای زندگی مردم دنیا تلقی می شود.در بسیاری از نقاط جهان، بویژه در کشورهای صنعتی این شاخص در بررسی وضعیت تولید و بازار بسیار حائز اهمیت است.ایران دولت محور نیز به رغم برنامه ریزیهای کلان خود هنوز نتوانسته است در زمانبدی توسعه ای به نقطه مطلوب بهره وری دست یابد.نکته قابل ملاحظه آنکه بهره وری طی سه برنامه پنج ساله مورد توجه بوده است اما در برنامه چهارم بر نقش سازمان ملی بهره وری ایران به عنوان سازمانی فعال در امر توسعه فرآیند بهره وری در کشور، تاکید جدی نشده است در حالی که یکی از محورهای مهم و اصلی برنامه چهارم توسعه، رشد بهره وری در همه زمینه هاست .در شرایط امروز چنانچه دولت به کوچک سازی خود ادامه دهد و آن را جدی گیرد، می توان امیدواربود که تا پایان برنامه چهارم، رسیدن به رشد سالانه چهاردرصد میسر شود این در حالی است که در حال حاضر دولت دوبرابر حجم دارد. مطالعات نشان داده است که بهره وری سرمایه طی سالهای پس از انقلاب نسبت به قبل از انقلاب، سیری نزولی را طی کرده است یعنی هرچقدر سرمایه گذاری شده است ناشی از درآمدهای نفتی بوده و مصرف شده است.
وامهای زیادی طی سالهای اخیر تخصیص یافته است اما فاقد ارزش افزوده لازم بوده اند در حالی که اگر این توزیع سرمایه، بـه طور موثر در بخشهای اقتصادی توزیع گردد و در چارچوب برنامه ریزیها به طور کارآمد صرف شـــود، می توان به دستیابی به بهره وری های ۳۷ درصدی سالهای آتی امیدوار بود.در این میان علت اینکه بهره وری نیروهای انسانی ما در تمام زمینه ها کاهش یافته یا قابل توجه نیست این است که نتوانسته ایم از نیروهای کاری خود به خوبی استفاده کنیم و همیشه گناه بر گردن نیروی انسانی نیست. تجارب نشان داده است که باید آنها را مرتب در چرخه آموزش و اطلاعات قرار داد. از سوی دیگر برای رسیدن به رشد سالانه معادل چهاردرصد، باید بهره وری در مصرف انرژیها را نیز تقویت کرد و این تقویت عزم ملی را می طلبد. دورنگری توسعه صنعتی، جهانشمولی و همگام شدن با تحولات کشورهای توسعه یافته، تولید مبتنی بر دانایی و داشتن چشم انداز ۲۰ ساله برای کشور نشان می دهد که متوسط رشد سالانه ما طی دهه ۷۰، ۲/۵ درصد بود و انتظار می رود این رقم در پایان برنامه چهارم به رقم ۸ درصد در سال برسد.رقم ها نشــــان می دهد که در دو دهه قبل شیوه های مدیریتی ما نسبت به نرخ جهانی ۱۳ سال عقب ماندگی داشته است.
طی ۲۰ سال اخیر مدت هفت سال با جهان تقریباً همگام بوده ایم اما ۱۳ سال از تحولات جهانی عقب ماندگی پیدا کرده است.سخن آخر آنکه اگر بهره وری تولید در کشوری پایین باشد هیچ سرمایه گذاری حاضر به فعالیت در آن کشور نیست زیرا بهره وری هم وزن سودآوری نیست. شفای اقتصاد بیمارگونه کشور فقط با رشد بهره وری تحقق می یابد در صورتی که نرخ رشد هدف در بنگاه های اقتصادی تحقق یابد، کارفرمایان و کارگران به طور قطع ذی نفع اصلی اقتصاد کشور هستند. بدون توجه به تشکل های کارگری و کارفرمایی و بنگاه های اقتصادی نیز موضوع ارتقای بهره وری تحقق نمی یابد.

آزاده محمدی

منبع : خبرگزاری موج