نکاتی در مورد حذف کنکور

این روزها بحث‌ بر سر حذف یا عدم حذف کنکور فکر و ذهن دانش‌آموزان و اولیای آن‌ها و سایر دست‌اندرکاران کنکور را به خود مشغول کرده است. اغلب بحث‌های موجود تحت تأثیر ناآگاهی‌ها، عدم شناخت مختصات کنکور و حتی گاهی غرض‌ورزی‌ها به اصل مطلب نپرداخته و تنها به این نتیجه‌گیری ختم می‌شود که کدام‌یک درست است: حفظ یا حذف کنکور؟! اما در این نوشته برآنیم که تمامی جنبه‌های از میان برداشتن کنکور را بررسی کنیم.
● چرا بحث حذف کنکور مطرح می‌شود؟
شیوه‌ی فعلی گزینش داوطلبان ورود به دانشگاه بیش از ۳۰ سال است که مورد استفاده قرار می‌گیرد و اغلب تحصیلکرده‌های کنونی جامعه با گذر از این آزمون ورودی، به ادامه‌ی تحصیل پرداخته‌اند. با توجه به پیشرفت‌های علوم مختلف در کشورمان، انصاف نیست تحصیلکرده‌های کنونی جامعه را به عدم صلاحیت علمی یا ناتوانی‌های فنی متهم نمود. ولی می‌توان به این نکته اشاره کرد که برای بزرگ‌ترین آزمون برگزار شده در کشور، درصد خطایی موجود است که سبب می‌شود تعدادی هر چند ناچیز در عین صلاحیت از ورود به دانشگاه، جا مانده و تعدادی دیگر جایگزین آن‌ها شوند. به نظر می‌رسد که دغدغه‌ی کنونی طراحان این طرح، کاهش احتمال این خطاست.
در کنکور علاوه بر توانایی‌های علمی، مؤلفه‌های دیگری از جمله سرعت پاسخ‌گویی، تمرکز، و اعتماد به نفس فرد نیز در نتیجه‌ی کسب شده تأثیر می‌گذارند.
ابتدا بایستی بررسی کنیم که چرا این شیوه‌ی گزینش با خطا همراه است. به نظر نگارنده اولین اشکال اساسی که به کنکور وارد می‌باشد آن است که سرنوشت داوطلبین در مدت زمان کمتر از ۵ ساعت رقم می‌خورد. در چنین شیوه‌ای علاوه بر توانایی‌های علمی مؤلفه‌های دیگری از جمله سرعت پاسخگویی، تمرکز، و اعتماد به نفس فرد نیز در نتیجه‌ی کسب شده تأثیر می‌گذارند. همچنین تعداد سؤالات کم مطرح شده از یک درس باعث شده که عامل بخت و اقبال نیز به سایر عوامل اضافه شود. (برای مثال از کل مبحث نور از درس فیزیک، ۳ یا ۴ سؤال مطرح می‌شود). این عوامل سبب می‌شوند که عده‌ای از خیر درک عمیق مطالب درسی گذشته و به سراغ نکات تستی و حفظی بروند تا به کمک این روش‌ها بتوانند با افزایش سرعت خود، احتمال قبولی را افزایش دهند. در این بین، گروهی فرصت‌طلب نیز تحت عناوین مختلف مانند کلاس‌های کنکور، مشاوره‌های گروهی و خصوصی، سمینارهای یک روزه، تدریس خصوصی، کلاس‌های تست و نکته و ... بر آشفتگی فکر و ذهن داوطلبان و خانواده‌هایشان افزوده و با دادن اطلاعات غلط و مغرضانه، سبب انحراف فکری ایشان می‌شوند. قابل ذکر است که در این روش، پاسخ‌گویی یا عدم پاسخ‌گویی به یک سؤال می‌تواند سبب تغییر دانشگاه یا رشته‌ی قبولی داوطلب شده و بدین گونه سرنوشت زندگی او به گونه‌ای دیگر رقم بخورد. با توجه به جمیع موارد ذکر شده می‌توان گفت که تصمیم بر تغییر شیوه‌ی گزینش داوطلبین ورود به دانشگاه، تصمیمی درست و کارشناسانه بوده و نشان از دلسوزی و درایت مسئولین مرتبط با این امر دارد.
● طرح جدید دارای چه اشکالاتی است؟
اما موضوع اساسی آن است که در روش جایگزین شده: آیا این مشکلات مرتفع می‌شود؟ آیا رفع این مشکلات، مستلزم به وجود آوردن ایرادهای دیگری نمی‌شود؟ آیا فکری به حال ضمانت اجرایی طرح جدید شده است؟ آیا روش جدید قدرت ایجاد تمایز بین داوطلبان ورود به دانشگاه را دارد؟ و ...
آیا این امتحانات می‌تواند بین دانش‌آموزان، تمایز قابل توجهی ایجاد کند تا بتوان فردی را مناسب تحصیل در دانشگاه صنعتی شریف دانست و دیگری را برای دانشگاه امیرکبیر؟!
در روشی که قرار است برای داوطلبین ورود به دانشگاه از سال ۱۳۹۰ اجرا شود، تنها ملاک انتخاب و گزینش، عملکرد دانش‌آموزان در امتحانات پایانی سال‌های دوم و سوم دبیرستان و دوره‌ی پیش‌دانشگاهی است که به صورت کشوری و هماهنگ برگزار می‌شود. مورد اول آن است که برگزاری این امتحانات از چه اندازه امنیت و اعتباری برخوردار است تا بتواند به عنوان ملاک و معیار انتخاب، قرار گیرد؟ طراحان این امتحان نیز بایستی مشابه طراحان سؤالات کنکور سراسری در شرایطی قرار گیرند که امکان برقراری ارتباط با دیگران از چند روز قبل از آزمون تا ساعاتی پس از آن را نداشته باشند. همچنین چاپ‌خانه‌های در نظر گرفته شده برای تکثیر این سؤالات باید دارای محیط امن باشند تا شائبه‌ی انتشار سؤالات قبل از برگزاری کنکور وجود نداشته باشد. در این صورت آیا بودجه‌ی کافی برای این امر درنظر گرفته شده است؟! مورد دوم آن است که آیا این امتحانات می‌تواند بین دانش‌آموزان تمایز قابل توجهی ایجاد کند تا بتوان فردی را مناسب تحصیل در دانشگاه صنعتی شریف دانست و دیگری را برای دانشگاه امیرکبیر؟! با توجه به یکنواخت شدن سؤالات امتحانات نهایی سال سوم دبیرستان در سال‌های اخیر، به گونه‌ای که در بعضی از دروس بالغ بر هزاران نفر نمره‌ی ۲۰ کسب می‌کنند، به نظر می‌رسد این طرح برای گزینش داوطلبان، بالاخص برای رشته ‌- دانشگاه‌های خاص و پرطرفداری چون مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف یا پزشکی دانشگاه تهران و ... با مشکل مواجه شود. اگر با ۱۰۰۰ نفر داوطلب رشته‌ی تجربی با معدل بالای ۱۹/۸۰ مواجه شویم، چگونه آن‌ها را برای رشته‌ی دندانپزشکی انتخاب کنیم؟ حتی اگر این تعداد به ۲۰۰ نفر هم برسد نیز همچنان با مشکل مواجه خواهیم بود. همچنین به نظر غیرمنطقی است که دانش‌آموزی را با معدل ۱۹/۹۰ از دانش‌آموز دیگری با معدل ۱۹/۸۵ برتر بدانیم. موارد دیگری را نیز می‌توان به این لیست اضافه نماییم تا نتیجه بگیریم که این طرح نه تنها نمی‌تواند به تنهایی بر مشکلات و ضعف‌های کنکور فائق آید بلکه بر آن‌ها می‌افزاید. البته نمی‌خواهیم تأکید کنیم که در شرایط موجود کنکور، بهترین بد است و چاره‌ای جز تن دادن به آن نداریم. به نظر نگارنده بهتر است که از پژوهش‌ها و تلاش‌های طراحان این روش جدید حسن استفاده را نموده و نتایج آن‌ها را به کمک تجربه‌ی گذشتگان به‌کار بگیریم تا در نهایت بتوانیم شاهد رفع تنش‌های روانی از دانش‌آموزان و داوطلبان، کاهش بی‌عدالتی در انتخاب، و گزینش افراد باسوادتر برای ورود به دانشگاه باشیم. برای رسیدن به نتیجه بهتر به مزایای هر دو روش اشاره می‌کنم. امتحانات تشریحی و نهایی که در مدت سه سال از دانش‌آموزان به عمل می‌آید، سبب افزایش قدرت تحلیل دانش‌آموزان و سوق دادن ایشان به سمت مطالعات مفهومی می‌گردد که قطعا" در شیوه‌های آموزشی معلمان و روش‌های مطالعه‌ی دانش‌آموزان تأثیرات اساسی و مفیدی ایجاد می‌کند. همچنین بر این نکته‌ی مهم تاًکید می‌کند که از نظر سیستم آموزشی کشور ما دانش‌آموزی که در مدت سه سال، رفتار علمی مناسب و پرتلاشی داشته است، مورد تأیید بوده و صلاحیت بیشتری برای ورود به دانشگاه دارد. پس می‌توان از این روش برای انتخاب افراد داوطلب ورود به دانشگاه بهره جست. اما تمرکز و حافظه نیز عواملی هستند که برای ورود به دانشگاه بایستی ملاک قرار بگیرند. لذا نویسنده‌ی این سطور پیشنهاد می‌کند که با اضافه نمودن امتحانات نهایی به عنوان ملاکی دیگر برای گزینش داوطلبان ورود به دانشگاه در کنار کنکور، علاوه برانتخاب افراد با صلاحیت علمی بیشتر برای تحصیل در مدارج علمی بالاتر، تنش‌های روانی دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان کاهش می‌یابد. بدین گونه داوطلب در روز کنکور می‌داند که بخشی از سرنوشت خود را (برای مثال ۴۰ یا ۵۰ درصد را) در سه سال گذشته رقم زده است و نگرانی‌هایش متعادل‌تر می‌گردد. در عین حال علاوه بر کاهش مؤلفه‌ی بخت و اقبال در آینده‌ی تحصیلی جوانان کشورمان، سازمان سنجش می‌تواند به راحتی تمایز قابل توجهی بین داوطلبان ورود به رشته - دانشگاه‌های خاص، قائل نموده و گزینش کامل‌تر و بهتری را انجام دهد.

نویسنده: عادل سمیعی

منبع : علوی