حملات و نقاط فشاری آی‌کی دو

حمله به نقاط حیاتی می‌توانند برای گیج کردن یک مهاجم، برهم زدن تعادل او، آماده ساختن یک تکنیک، ایجاد مشکل برای حریف، از کار انداختن یا تغییر سیستم عصبی او، ایاد بی‌حسی یا ضعف در اندام‌ها، تخریب بافتی و کشتن به‌کار روند.
موریهه و شیبا در اوایل و اواسط قرن ۱۹۰۰، پس از بررسی هنرهای مبارزه‌ای و آئین‌های معنوی متنوع، آی‌کی دو را خلق کرد. او تحت‌تأثیر چند سبک قدیمی جوجیتسو، به‌ویژه دایتوریو و حرکات و کارپای کن جوتسو (مبارزه شمشیر) و سوجوتسو (مبارزه نیزه) قرار داشت. دیدگاه فلسفی او با بودیسم، شینتوئیسم و مذهب اوموتو ـ کیو شکل گرفته بود و در نتیجه اعتقاد عمیقی به هنر رزمی متعالی به‌عنوان یک نیاز برای حفظ حیات پیدا کرد. درباره کارایی رزمی آی کی دو اختلاف‌نظرهای فراوانی وجود دارد. تکنیک‌های نرم و سیال آن باعث شده که سایر رزمی کاران نسبت به کارایی رزمی آن تردید داشته باشند و حتی متعجب شوند که آیا این واقعاً ‌یک هنر رزمی است. حرکات رقص مانند آی‌کی دو اغلب باعث القای تفکر عدم کارائی آن می‌شود. به‌طور مثال یک وب سایت دایتوریو ذکر می‌کند: هنگامی‌که تکنیکی را تمرین می‌کنید و حریفتان لبخند می‌زند، این آی‌کی دوی مدرن است. اگر او بترسد این دایتوریو می‌باشد. این سایت در ادامه اظهار می‌دارد که در دایتوریو دانش نقاط فشاری ملزم است و حمله به این نقاط مکرراً صورت می‌گیرد. هر چند که در ای کی دو این‌گونه حملات به درجاتی آموزش داده می‌شوند. اما توصیه می‌شود که از آنها استفاده نشود. و شیبا آی کی دو را به‌عنوان یک هنر رزمی منعکس‌کننده دیدگاهش درباره بودو (هنر رزمی) توسعه داد: حفظ حیات و ایجاد هماهنگی به‌عنوان روش برای حفظ حیات برای کل جهان.
با این حال پسر وشیبا، کیششومارو، اشاره کردن است که علی‌رغم ظاهر نرم این هنر، تکنیک‌های تخریبی فراوانی برای خلع سلاح کردن و مقهور ساختن دشمن در آن وجود دارد. این مقاله درباره ریشه‌های تاریخی این تکنیک‌های بالقوه تخریبی مورد اشاره کیششومارو که اغلب مورد غفلت واقع می‌شوند به بحث خواهد پرداخت. برای سادگی مطلب اصطلاحات کیوشو جیتسو، کیوشو، نقاط فشاری، نقاط حیاتی و آتمی (یعنی ضربه زدن ـ حمله کردن) به‌جای هم استفاده می‌شوند و همگی اشاره به حملات به نقاط طب سوزنی یا نقاط ضعیف آناتومیکی بدن به منظور اجراء تکنیک‌های آی کی دو بر روی آن‌ها دارد.
● ریشه‌های آتمی به نقاط حیاتی..............
ریشه‌های تاریخی حملات نقاط حیاتی را می‌توان تا زمان پیشرفت طب سوزنی توسط جنگجویان کساتریا در هند و هنرهای حمله‌ای، پرتابی و کشتی که آنها تمرین می‌کردند ردیابی کرد. هنر و اجرا موکتی تکنیک‌های حمله‌ای اختصاصی متنوعی داشت که به نقاط حیاتی بدن (حمله بر – مهاجم) هدف‌گیری می‌شدند. این هنر هم چنین یک تکنیک فعال‌کننده انرژی با نام ماهاسو کلاجا نیز داشت که برای ایجاد اختلال عملکرد ارگان‌هاید اخلی بدن طرحی شده بود. به‌نظر می‌رسد که این تکنیک‌ها در ابتدا با آزمایش بر روی زندانیان جنگ پیشرفت می‌کردند و بعدها به‌عنوان یک یک روش کمک‌های اولیه توسط پزشکان کساتریا به‌کار گرفته شدند. کاملاً‌مشهود است که از دوران باستان ارتباط تاریخی نزدیکی میان هنرهای رزمیع نقاط حیاتی و طب وجود داشته است.
نر بودائی کمو مهارت‌های کساتریا را حفظ کرد و آن‌ها را به معابد چینی، جایی که در آن‌جا پالایش و تنظیم شدند انتقال داد. راهبان شائولین هنر تهاجمی و کنترل‌کننده اما غیر کشنده چین – نا را به‌صورت گسترده‌ای توسعه دادند. این هنر ریشه و سلف تمام هنرهای قفل‌کننده و نگاهدارنده بود و در آن از فشار و حمله به نقاط حیاتی استفاده می‌شد. مطالعاتی که در طی ۱۰۰۰ سال انجام گرفتند، نقاط متنوعی را نشان دادند که باعث بیماری یا مرگ می‌شوند. هنر لمسی مرگبار دیم – ماک، ماحصل پیوند هنرهای رزمی و مطالعات طب سوزنی می‌باشد. در طول زمان تعداد نقاط حیاتی بدن افزایش پیدا کرد و هنرهای رزمی برای به یاد سپاری و تمرین حمله کردن به آن‌ها تدابیری اتخاذ نمودند.
اولین دست‌نوشته‌های مربوط به جوجیتسو ژاپنی انتقال دانش نقاط حیاتی از هند و از طریق معابد تبتی به چین و در نهایت به ژاپن را تأیید می‌کنند. طبق گزارشات موجود، چن یوان بین، کارشناس چین نا و نقاط حیاتی، در قرن ۱۶۰۰ به ناگاساکی رسید. به‌نظر می‌رسد که این زمان، نقطه شروع استفاده مدارس جوجیتسو از حملات نقاط فشاری باشد. احتمالاً‌ مربی دایتو ـ ریوی و شیباع سوگاکو تاکدا، که به استفاده از حملات دردناک به نقاط فشاری شهرت داشت. منبع علمی و اطلعاتی او در این سبک بوده است.
● آبکیدو و حمله به نقاط فشاری......
وشیبا اعتقاد داشت که بودوی صحیح عبارتست از تداوم حیات و برقرایب هماهنگی. این باور با درک عامه مردم از هنرهای رزم یکه اغلب اشمل نمایش نیرویی ویران‌کننده بود که د ران دشمن نابود می‌شد یا حداقل ناتوان می‌گردید در تضاد بود.
چگنه کسی می‌تواند ضمن حفظ دیدگاه وشیبا، تکنیک‌های نرهای رزمی را با کارایی کافی اجراء نماید؟ این نویسنده اعتقاد دارد که پل ارتباط میان هنر و کارائی مبارزه‌ای در کاربرد اتمی و گیوشو وازا یا ضربه و تکنیک‌های نقاط فشاری می‌باشد. نوشته‌های اولیه وشیبا بر کاربرد اتمی به‌عنوان یک عنصر کلیدی تکنیک‌های پایه تأکید دارند. تصاویر او در حال استفاده از این تکنیک‌ها، معمولاً کاربرد یک حمله به منافذ گوناگون را نشان می‌دهد. کاملاً مشهود است که او در طی روزهای نخستین کارش، تأکید فراوانی بر اتمی اکیوشو وازا داشته است.
بررسی زندگینامه و شیبا استفاده او از اتمی در ارتش برای کنترل و رفع تهدیدات و به زمین انداختن سربازان نیرومند مغولی با یک لمس به نقاط حیاتی آن‌ها را نشان می‌دهد. او هم چنین به‌خاطر کاربرد حملات نابودکننده به نقاط ضعف در دوران سال‌های آیکی بدو که هنرش در حال رشد و پیشرفت بود شهرت دارد.
کاربرد اتمی/کیوشو وازا در میان بعضی از شاگردان مستقیم وشیبا نیز دارای اختلاف‌نظر است. یکی از طرفداران آن موری هیرو سایتو است. یکی از بزرگترین شاگردان او که دارای کمربند مشکلی درجه نهم بود. او اظهار می‌داشت که عدم تمرین در حملات اتمی یک نقص همه‌گیر است. امری که سبب شود تکنیک‌ها غیرقابل فهم و بی‌معنا کردند. او حملات اتمی را به‌عنوان یک عنصر اساسی هنر در نظر گرفت.
شاگر مستقیم دیگر، کنجی تومی کی که سبک آی کی دو خاص خودش را شکل داده است، به شدت درگیر دست نوشته‌های وشیبا برای بودو رنشو بود که یک اتمی قدرتمند را با تأکید بر عکس‌هائی از تکنیک‌های آن شرح می‌داد.
۱) هنگامی‌که حریف یک مشت به شکم اجراء می‌کند، ریگز از مسیر حمله کنار می‌رود. سپس با تیغه دستش، بازوی مهاجم رابلوک می‌کند و همزمان یک مشت به پیشانی او می‌زند.
۲) ریگز در جهت عقبه‌های ساعت گردش می‌کند و ضمن اینکه دست حریف را می‌گیرد در جهت حمله حرکت می‌نماید.
۳) القاء فشار به یک نقطه فشاری و پیچاندن مچ به دام افتاده حریف باعث افتادن شانه حریف و چرخاندن بدن او می‌شود.
۴) پس از آن ریگز با خم کردن مچ حریف او را به زمین می‌اندازد.
۵) و در آنجا به دو نقطه فشاری و به پشت دست حریف فشار می‌آورد (۶ و ۶۰ از زاویه مخالف). سپس ریگز با پای راست خود به جلوگام برمی‌دارد و یک نقطه بر روی سطح داخلی آرنج حریف را فعال کرده و باعث خم شدن آرنج او می‌شود (۷ و ۷۰ از زاویه مخالف). او پس از ان دور سر حریف گام برمی‌‌دارد و او را می‌چرخاند و یک حرکت میخکوپ‌کننده برای تسلیم کردن او اجراء می‌نماید (۸).
آیکیدوی سبک تومی کی بر اتمی وازا نیز تأکید دارد. تومی کی اعتقاد دارد که جنبه‌های قدرتی اتمی توسط رزمی کاران بعدی حذف شدند. گ زو شیودا، شاگرد دیگری که سبک خاص خودش را دارد. اشاره می‌کند که در مبارزه برای نشان دادن قدرت انفجاری و تعیین تکلیف نتیجه مبارزه، اتمی عنصری اساسی است.
از سو دیگر یوشی میتسو یامادا که دارای دان هشت می‌باشد، اعتقاد دارد که تمرین اتمی ممکن است احساس تداوم تکنیک را مختل نماید. شاگرد ارشد دیگر، کویچی توهه‌ای دارای دان دهم، تأکید بیشتری بر پیشرفت کی دارد و در نوشته‌هایش مطالبی کمی درباره اتمی ذکر کرده است. میتسوگی سانوتومه با دان هشت و سرمبری سابق هنبوری مرکزی، به اهمیت آتمی در درک و آگاهی از جنبه‌های مرگبار آی کی دو اشاره می‌کند. اما در ضمن اظهار می‌نماید که این بعد، اغلب در تمرینات به‌کار گرفته نمی‌شد.
نویسنده مطلب برای به‌دست آوردن یک نمونه‌گیری بهتر، مطالعه‌ای را بر روی ۲۲۶ رزمی کار آی کی دو با دان پنجم یا بیشتر که از طریق اینترنت انتخاب شده بودند از طریق نامه و مصاحبه شخصی انجام داد. این تحقیق نشان داد که اختلاف نظر قابل ملاحظه‌ای درباره کاربرد و تعریف اتمی/کیوشو وازا در میان آی کی دو کاهای امروزی نیز وجود دارد. در این تحقیق تعاریف و دیدگاه‌های زیر توسط شرکت‌کنندگان مطرح شد؛ آمادگی ضربات برای تکنیک‌ها، حمله به نقاط حیاتی برای منحرف کردن یا برهم زدن تعادل، ضربه زدن برای اختلال کمی، کنترل و حفظ تعادل ضربات (کوزوشی). پایان دادن به‌کار مهاجم، یک نیروی خنثی‌کننده، یک ضربهناتوان کننده برای پایان دادن به درگیری، بی‌هوشی یا مرگ، روشی برای تسهیل انجام تکنیک به ‌خاطر ایجاد درد، انتقال انرژی یا تغییر حالت و روشی برای کنترل ذهن مهاجم.
مطالبی که توسط شرکت‌کنندگان در تحقیق بیان شد. نظرات متنوعی برای نق آتمی/کیوو وازا در آی کی دوی امروزی نشان داد. نظرات از اعتقاد به اینکه اتمی در نقطه مقابل فلسفه‌ای کی دو است تا تأکید بر اینکه دیگر وقت آن است که کسی شروع به بررسی موضوع کند وجود داشت. در کل تعداد قابل ملاحظه‌ای از آی کی دوکاها گفتند که اعتقاد دارند اتمی به‌صورت غمناکی مورد غفلت واقع شده است و لازم است که به جنبه‌های رزمی هنر توجه بیشتری شود.
آنچه که از نتایج این مطالعه مشهود است، این است که نظرات بستگی به نوع سبکی از آی کی دو که یاد گرفته شده بود، پیش زمینه پاسخ‌‌دهنده و فلسفه‌ای کی دو او داشت. هیروشی ایکه‌دا و عده‌ای دیگر، نگرانی خود درباره احتمال سوء استفاده از اتمی، به‌خاطر قدرت بالقوه ویران‌کننده آن را ابراز کردند. تقریباً‌ ۷۷ درصد پاسخ‌دهندگان یک شکل معمول از تمرین آتمی را در برنامه خود داشتند. ۳۶ درصد تمرینات اختصاصی بر روی نقاط فشاری انجام می‌دادند. تحقیقی که اخیراً در سایت Aikiweb (یا حضور ۶۸۴ پاسخ‌دهنده) صورت گرفت، اختلاف نظرات گسترده‌ای را در زمینه اهمیت اتمی نشان داد. البته اکثریت قابل توجهی از شرکت‌کنندگان (۷۸ درصد) اعتقاد داشتند که وجود اتمی برای یک آی کی دوی کارآمد لازم است.خوب، پس چه اتفاقی برای نقش اتمی در ایکیدو افتادهاست؟ طبق اظهارات میچیوهی کیتسوچی، دارای دان دهم. با توجه به این که تمرکز وشیبا از تکنیک‌های مرگبار پیش از جنگ به یک بودو لذت بخش و دلسوزانه تغییر یافت، به‌نظر می‌رسداین هنر پس از جن چهانی دوم به‌صورت یک سبک نرمتر از گذشته توسعه یافت.
همچنین کیششومارو هدایت هنر را بر عهده گرفت و سبک نرمتری از آی کی دو را ارائه داد. کتاب‌های او اشاره کمی به اتمی داشتند و تصاویر تکنیک به‌ندرت او را در حال اجراء حمله نشان می‌داد.
شاید مسئولین امر اعتقاد داشتند که تداوم کاربرد تکنیک‌های ویران‌کننده مانع گسترش آی کی دو خواهد شد. اگر اینگونه باشد به‌نظر می‌رسد این هنر همان مسیر کاراته را البته با تأکید بر حملات نقاط فشاری دنبال کرده است.
همچنین بعضی‌ها فکر می‌کنند که در طول تاریخ تمرینات تبعیض‌آمیزی وجود داشته است و تمام اطلاعات به تمام شاگردان و به‌خصوص اشگردان خارجی داده نمی‌شده است. این امر هم شاید نقشی در عدم انتقال آتمی به نسل‌های بعدی داشته است. با این‌که بسیاری از رموز هنرهای رزمی تنها مخصوص ژاپنی‌ها است و برای آن‌ها ناخته شده می‌باشد، به‌نظر می‌رسد ببا توجه به گسترش این هنر در میان سبک‌های مختلف تمایل کمی برای اعمال تبعیض در انتقال تکنیک‌های آن وجود داشته است.
● بررسی و کاربرد نقاط حیاتی...............
بحثی که در ادامه می‌آید مروری است بر مفاهیم و تفکرات مربوط به نقاط حیاتی و کاربرد آنها. بنابر آن نداریم که در ابعاد درمانی آن تمرکز کنیم. نقاط حیاتی معمولاً‌ مدارات طب‌سوزنی و کانال‌های انرژی را دنبال می‌کنند. بحث درباره اینکه این تکنیک‌ها چگونه کار می‌کنند اغلب به‌صورت توضیحاتی مرموز و اسرارآمیز بیان می‌شود که درک آن برای کسانی‌که آشنائی با طب سوزنی ندارند دشوار است. کاری که اخیراً‌ توسط دکتر مایکل کلی انجام گرفته است با ارتباط دادن نحوه کار کردن تکنیک‌ها بر روی سیستم عصبی از دیدگاه پزشکی، دانش نقاط حیاتی را برای تفکر غربی قابل فهم‌تر ساخته است. این نقاط بسیار نزدیک به ساختارهای عصبی سطحی و نواحی آناتومیک حیاتی قرار دارند، معمولاً‌ این‌گونه اطلاعات برای غریب‌ها قابل هضم‌تر هستند. نشان داده شده که نقاط حمله‌ای طب‌سوزنی یا نقاط عصبی، عامل تغییرات و آسیب‌های فیزیولوژیکی هستند. تغییر در انرژی عصبی که به ارگان‌های حیاتی می‌رسد می‌تواند پاسخ‌های فیزیولوژیکی شامل درد، غش و حتی مرگ را تحریک نماید.
حملات نقاط حیاتی می‌توانند برای گیج کردن یک مهاجم، بر هم زدن تعادل او، آماده ساختن یک تکنیک، ایجاد مشکل برای حریف، از کار انداختن یا تغییر سیستم عصبی او، ایجاد بی‌حسی یا ضعف در اندام‌ها، تخریب‌ بافتی و کشتن به‌کار روند. به‌نظر می‌رسد که عناصر خطرناک‌تر با فلسفه‌ای کی دو تناقض داشته باشند، به‌طور مثال غش کردن (واکنش و ازوواگال) می‌تواند باعث یک حمله قلبی یا مرگ شود، البته انجام یک تکنیک دردآور برای کنترل کردن مهاجم یا آماده نمودن او برای یک پرتاب، قفل یا چرخش یا قالب لسفی آی کی دو تناسب دارد.
کلید حمله همه نقاط فشاری ترکیب اتمی (توای، جاگیری، روش، زاویه و نیر) است.
نتیجه موردنظر از کاربرد تکنیک (درد، ایست عصبی، بی‌حسی، ‌تخریب و غیره) نوع ترکیب را تعیین می‌کند.
روش کلیدی ضربه زدن است. هر چند روش‌های متنوع دیگری هم شامل فشار دادن و لمس کردن استفاده می‌کند. این نقاط می‌توانند با ضربه زدن حساس شوند. زاویه حمله معمولاً‌حدود ۴۵ درجه است.
سایر ملاحظات ممکن است کارایی اتمی یا دستکاری نقاط فشاری را تغییر دهند. بعضی مهاجمین به خاطر اینکه ساختارهای مربوط در عمق پوستشان قرار دارد. به این حملات پاسخی نمی‌دهند. تمام ناط فشاری بسادگی مورد حمله قرار نمی‌گیرند و این امر ممکن است با روان یتکنیک تداخل داشته باشد. مگر آنکه تمرین با دقت انجام گرفته باشد. تمرین مکرر حمله به نقاط فشاری بر روی حریف تمرینی می‌تواند سلامتی او را به خطر بیندازد و توصیه نمی‌شود. تکنیک‌های خطرناک مانند ناک اوت‌ها باید با احتیاط فراوانی تمرین شوند، چون سلامتی فرد می‌تواند به‌صورت جدی تحت‌تأثیر قرار گیرد.
● کاربرد تکنین .....
کاربرد یک دفاع ـ حمله پایه با یک پرتاب با پیچاندن مچ به بیرون (کته گانشی) و یک تکنیک میخکوب‌کننده حریف، برای به تصویر درآوردن کاربرد اتمی/کیوشو وازا به‌منظور آماده کردن و کنترل حریف انتخاب شده است.
حمله، یک مشت به ناحیه شکم/ قفسه سینه است. در تصویر ابتدا مدافع خود را آماده دریافت ضربه می‌کند. وقتی ضربه زده می‌شود او به پهلو گام برمی‌دارد و سپس ساعد مهاجم را درست از زیر آرنج بلوک کرده و با لبه چاقوئی دستش به استخوان زند زیرین (رادیال) حمله می‌کند و همزمان یک مشت به پیشانی او می‌زند. نقطه طب‌ سوزنی که مورد حمله واقع شده است،‌روده بزگر (Li-۱۱) نام دارد. هدف از حمله بلوک‌کننده ایجاد واکنش در دست که باعث می‌شود. شانه راست مهاجم بیفتد. مشت به‌صورت، اساساً یک ضربه انحرافی است اما می‌تواند برای مجبور کردن مهاجم نسبت به خم شدن به عقب و دور شدن او و در نتیجه تسهیل کنترل او به‌کار گرفته شود. همچنین بلوک – حمله نقطه LI- ۱۱ می‌تواند کرد قالب یک حرکت ترکیبی نیز اجراء شود. بدین صورت که بلافاصله پس از انجام آن، یک حرکت برشی رویه پائین انجام می‌گیرد.
پس از آن مدافع ۱۸۰ درجه در جهت عقربه‌های ساعت بر روی پای چپ خود گردش می‌کند و ضمن این‌که در جهت حمله حرکت می‌نماید، دست چپ خود را پائین می‌آورد تا مچ دست مهاجم را در حالی‌که رویه بیرون یپچانده شده است نگاه دارد. وقتی گرفتن کامل می‌شود، برای تداوم افتادگی شانه توسط القاء درد، فشار به نقطه ریه ۱۰ (۱۰ – LU) و نقطه گرمکن سه‌گانه ۳ (۳- TW) وارد می‌آید. وقتی مدافع با پای چپ خود به عقب گام برمی‌دارد و لگن خود را می‌گرداند، با دست چپش فشار مداومی به ۱۰ ـ LN و ۳ – TW وارد می‌آورد و ضمن آن با دست راست خود به مچ و پشت دست حریف فشار می‌آورد. درد حاصل از آن، شانه مهاجم را افتاده نگاه می‌دارد و مچ دستش را خم می‌کند و به این ترتیب مدافع را قادر می سازد تا او را از طریق تکنیک (آبشار پرنده) به زمین بیندازد. مدافع برای کنترل مهاجم به فشار خود بر ۱۰ـ LU و ۳ – TW و بر پشت دست او ادامه می‌دهد.
سپس مدافع با پای راستش به جلو و به طرف شانه مهاجم گام برمی‌‌‌دارد و با لبه دستش به نقطه قلب – ۳ (۳ – H) در سطح داخلی آرنج او حمله کرده و فشار وارد می‌کند و سبب می‌شود که آرنج خم شود تا به این ترتیب بتواند همانند یک هندل برای قفل کردن شانه و چرخاندن مهاجم دور آن به‌کار رود. همچنین گرفتن کته گانشی با اعمال فشار مستمر بر نقاط طبسوزنی نیز باعث ایجاد درد و مانع مقاومت مهاجم در برابر چرخش می‌شود.
پس ازآن مدافع با فار دادن شانه‌اش رو به پائین و بهبدن مهاجم و ضمن آن با فشار دادن زانوی راست خود به پشت آرنج بیش از حد باز شده مهاجم، یک حرکت میخکوب‌کننده برای تسلیم کردن او اجرا می‌نماید. این تکنیک باعث ایجاد درد در مچ، شصت آرنج و شانه می‌شود.
امتحان منافذ و انجام حرکات ترکیبی متنوع، پیدا کردن نقاط فشاری و مله به آنها را ساده‌تر می‌کند. دانستن دانش پایه از محل نقاط طب‌سوزنیو آناتومی سیستم عصبی برای بررسی و درک این کاربردها لازم است. یک تذکر: حمله به نقاط فشاری می‌توان مضرات جدی برای سلامتی رد به همراه داشته باشد و نباید به‌صورت مداوم تمرین گردد. اطلاع از روش‌های تجدیدنظر شده در هنگام تمرین تکنیک‌های ناک اوت، ضروریست.
● نتیجه‌گیری......
کاربرد حمله به نقاط حیاتی و آتمی در آی کی دو موضوعی با ابعاد گوناگون است. سبک‌هایی که بر کارائی خیابانی تمرکز دارند، همانند انواع قدیمی این هنر، احتمالاً تأکید بیشتری نیز بر آتمی خواهند داشت. اما سایر سبک‌ها ترجیح می‌دهند تا از تکنیک‌های نرمتر استفاده کنند و برکی (Ki) تمرکز نمایند. اعتقاد به سیستم، فلسفه، آموزش قلبی، نوع سبک، استمرار تمرین و بلوغ رزمی‌کار، دانستن قوانین و همچنین طبیعت حمله همگی از عوامل دخیل هستند.
از دیدگاه نویسنده، آتمی و کیوشو وازا نقش فراوانی در آی‌کی دو دارند و عامل انتقال از هنر به مبارزه می‌باشند. آن‌ها به مدافع اجازه می‌دهند که با کمترین خطر برای افراد درگیر، موقعیت را کنترل نماید. ناتوانی در استفاده از ابرازهای موجود در دسترس، در یک موقعیت مبارزه‌ای برای به‌دست آوردن یک نتیجه دلخواه و ایمن، عدم مسئولیت‌پذیری فرد و غفلت از کاربردهای احتمالی خشونت را نشان می‌دهند.

منبع : مجله‌رزم‌آور