ورزش و فعالیت جسمانی

برای کاهش نرخ چاقی در کودکان و نوجوانان، افزودن بر میزان فعالیت‌ جسمانی، تنها توصیه‌یی است که پزشک باید انجام دهد.
با مرور در مقالات انتشار یافته در زمینه‌ی نقش فعالیت جسمی در پیشگیری و تدبیرسازی چاقی، می‌توان مدارک متعددی در ارتباط با مزایای افزایش فعالیت‌ جسمانی بر سلامت یافت.
میان تغییرات میزان فعالیت جسمانی و تغییر در شاخص‌ توده‌ی بدن و آدپنوزیته، رابطه‌ی معکوس وجود دارد. نتایج بررسی‌های اخیر نشان داده است که میان فعالیت‌ جسمانی جدی و تناسب قلب و عروق رابطه‌ی مثبت و میان فعالیت جسمانی شدید و چاقی همراهی منفی وجود دارد.
نتایج اطلاعات اخیر نشان داده است که ۱۵% از کودکان اروپایی که به مراکز درمان چاقی رجوع می‌کنند از ابتلای به سندرم متابولیک رنج می‌برند. عدم تحرک جسمانی بر عوارض چاقی افزوده می‌شود و طبق آمارهای موجود، ۳۷% بیماری کرونر قلب را می‌توان به عدم تحرک جسمی نسبت داد، حال آنکه استعمال دخانیات ۱۹% و افزایش فشارخون ۱۳% سبب بیماری کرونر می‌شود .
طبق آماری که در شانزدهمین کنگره‌ی‌ اروپایی چاقی انتشار یافت، گفته شده است که درصد دانشجویان دبیرستانی که در کلاس‌های روزانه‌ی آموزش‌های جسمانی شرکت می‌کنند رو به کاهش نهاده است. افزون بر این نتایج بررسی‌ها حاکی از آن است که تعداد سرانه‌ی اتومبیل برحسب خانواده و نیز تعداد دستگاه تلویزیون در هر خانوار هم ارز افزایش چاقی رو به فزونی نهاده است. نتایج بسیاری از بررسی‌ها حاکی از آن است که هر چه مدت زمان بیشتری جلوی تلویزیون سپری گردد، نرخ چاقی بیشتر می‌شود.
نتایج بازبینی یک همنوای بررسی‌ها در کودکان نشان داده است که بالا بودن میزان فعالیت‌جسمی با گذشت زمان با پایین رفتن میزان چاقی همراه بوده است و بالعکس، متاسفانه مقدار فعالیت‌ جسمانی با افزایش سن کودک به ویژه در دختران کاهش می‌یابد.
به احتمال زیاد کودک بی تحرک در دوره‌ی بزرگسالی نیز بی‌تحرک خواهد بود و به این جهت افزایش بر میزان فعالیت جسمی در دوران کودکی بسیار بااهمیت است. نتایج یک بررسی با اکسلرومتر (شتاب سنج) حاکی از آن است که در ۲۰۰۰ کودک ۱۳ تا ۹/۱۶ ساله که نیمی پسر بوده و هر روز۶۰ دقیقه تمرین جسمانی متوسط می‌کردند از نظر بر میزان فعالیت جسمی، پسران از دختران بهتر بودند. ولی به طور متوسط ۵۵% تمامی کودکان و تنها ۲۵% دختران دارای فعالیت‌جسمی قابل قبول بودند.
نتایج کارآزمایی‌ها حاکی‌از آن است افرادی که به شدت ورزش می‌کنند یا میزان فعالیت‌خود را افزایش داده‌اند، کاهش وزن بیشتری دارند، معمولاً فعالیت جسمانی در کوتاه مدت سبب کاهش وزن نمی‌شود.
همچنین، عوامل دیگری به غیر از کاهش وزن و کاهش چربی بدن همراه افزایش فعالیت جسمی وجود دارد که به بهبود سلامت می‌انجامد. از جمله می‌توان بهبود تراز کلسترل و تری گلیسرید را نام برد. در افرادی که در برنامه‌های دراز مدت ورزشی شرکت می‌کنند افزایش قابل توجه تراز کلسترل HDL دیده می‌شود.
رویکرد سالم در مبارزه با چاقی کودکان شامل افزایش فعالیت‌ واقعی جسمانی، افزایش فعالیت جسمانی در دبستان، کاستن از رفتار بی‌تحرک و تغییر در رفتار غذا خوردن است و ضمن آنکه درگیری خانواده در این زمینه اهمیت اساسی دارد.

دکتر فرهاد فیلی
کودکان

منبع : هفته نامه پزشکی امروز