نگاهی به روانشناسی رنگ‌ها در پوشش های دانش آموزی

رنگ‌ها پدیده قابل تحسینی هستند و حتی از نظر عاطفی نیز بر روی انسان و گرایش‌های فطری و روحی او تاثیرگذار می‌باشند طبیعتی كه خداوند بر ما ارزانی داشته طبیعتی بی‌نظیر و رنگارنگ است و خداوند جهان هستی را با رنگ‌ها و نژادهای مختلف از انسان‌ها خلق كرده است. چنانچه در قرآن كریم می‌فرماید: «من آیاته خلق السموات والارض و اختلاف النستكم و الوانكم ان فی ذلك لایات للعالمین (روم۲۲) و یكی از آیات قدرت الهی، خلقت آسمانها و زمین است و یكی دیگر اختلاف زبان‌ها و رنگ‌های شما آدمیان كه در این امور نیز ادله صنع و حكمت حق برای دانشمندان آشكار است.»
انسان موجودی است شگفت‌انگیز با خواسته‌ها، نیازها و تفكراتی كه در انتخاب رنگ‌های لباسی كه می‌پوشد مؤثر است و از آن‌جایی كه روح بشر و ظرفیت‌های وجودی او بی‌نهایت است، ممكن است، در زمان‌ها و مكان‌های مختلف و شرایط‌های متفاوت طالب رنگهای خاصی باشد.
مثلاً رنگ‌های روشن و مایل به سفید اثرات حركت روانی عمومی داشته و موجب افزایش فعالیت عمومی شخص می‌شود و اثرات غیرمستقیمی در افزایش حركت و پیشرفت كار و فعالیت‌های شغلی و حرفه‌ای دارد، برعكس رنگ‌های تیره مانع فعالیت و حركت انعكاسی می‌شود، حركت و فعالیت عمومی انسان به طور طبیعی در طول روز فزاینده و سرشار است و تاریكی شب سكون و آرامش را به ارمغان می‌آورد و این امر به وضوح نقش فعال نور و رنگ را نشان می‌دهد: هنگام صبح كه انسان از خواب برمی‌خیزد رخوت و كسالت جای خود را به شور و فعالیت و حضور اجتماعی می‌دهد.
با كمی تفكر در این مطلب كافی است به این نتیجه برسیم كه برای فعال كردن دانش‌آموزان در فصل پاییز و زمستان كه از طول روز كاسته می‌شود نیاز به انتخاب لباس‌های رنگی و شاد برای دریافت و ادراك هوشی و قوای روحی آنان بسیار است و از آنجا كه دختران امروز در آینده مسئولیت خطیر مادری و تربیت فرزاندان را بر عهده می‌گیرند، لازم است روحیه شاد و با طراوت آنان با جوانی‌شان گره خورده و محفوظ بماند هر چند كه عوامل متعددی نظیر خانواده، ارتباطات دوستانه، نوع تغذیه، رسانه‌های جمعی و غیره در تنش‌پذیری و تعلیم و تربیت آنان مؤثر است اما نقش پوشش دوران تحصیل را به عنوان یكی از عوامل موثر نمی‌توان نادیده گرفت؛ نكته قابل توجه آن كه دختران نسبت به انتخاب پوشش خود دقت و حساسیت بیشتری خرج می‌دهند پس به نظر می‌رسد، لازم است.
در انتخاب پوشش دختران دانش‌‌آموز بهتر است دقت وسلیقه بیشتری مورد نظر قرار گیرد تا از اعتراضات و اكراه روحی دختران بكاهد. در مراجعه به شریعت اسلام و كلام نورانی ائمه همچنین مراجعه به آداب و رسوم و سنن و تاریخچه ملی این سرزمین هیچ ردپایی مبنی بر توصیه به استفاده از لباس‌های تیره دیده نمی‌شود بلكه استفاده‌ از رنگهای روشن و متنوع موردنظر بوده است. تلاش دیگر در راستای درونی كردن و به بارآوردن حجاب به عنوان واجبی از واجبات دین است، نه اجبار به استفاده از رنگهایی كه نقش ارزنده حجاب را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
سوالی كه دست‌اندركاران جشنواره «زنان سرزمین من» در پی پاسخ‌دهی به آن بر آمدند این است كه (مهمترین پوششی كه می‌توان برای دختران دانش‌آموز ارائه داد چیست؟) هر چند ما معتقدیم با صبر و تأمل و برنامه‌ریزی دقیق و حساب شده و به كارگیری استعدادهای درخشان طراحان لباس می‌توان پاسخی زیبنده به این پرسش داد.
رنگ‌ها تاثیری شگفت‌ آور در خلق بدیع‌ترین و زیباترین حالات روحی انسان دارد، رنگ‌ها آنچنان بر روح و روان آدمی اثر می‌گذارند كه موجب تغییر رفتار وی می‌شوند و این نوع تغییر منجر به تحول خصوصیات شخصیتی افراد می‌شود.
روان‌شناسان معتقدند پوشیدن لباس‌های رنگ روشن و نزدیك به سفید با افزایش فعالیت عمومی بدن باعث پیشرفت كار و رنگ‌هایی مثل سرمه‌ای تیره و سیاه یك‌دست به جهت كاهش فعالیت انعكاسی ناشی از نور، اثر متحرك كاهندگی دارند و باعث كم شدن فعالیت می‌شوند، استفاده از رنگ زردی كه مقدار كمی آبی در تركیب خود داشته باشد، موجب جهش فكری انسان می‌شود و حضور ذهن را بالا خواهد برد و استفاده از این تركیب رنگی برای محیط‌های آموزشی به خصوص مناطق كویری و گرم و خشك بسیار مناسب است. رنگ سبز معمولاً آرامش و آسودگی می‌آورد و به طوركلی رنگ‌های شاد و زنده گرمی و شور و خلاقیت ذهنی ایجاد می‌كنند.
▪ امام رضا (ع) می‌فرماید:
سه چیز غم را از قلب می‌برد.
۱) آب
۲) نگاه به چهره زیبا
۳) رنگ‌های الوان
▪ امام علی (ع) می‌فرماید:
لباس سیاه نپوشید كه آن لباس فرعون است و پیامبر می‌فرمایند جامه سفید و سبز بپوشید كه نیكوترین و پاكیزه ترین رنگ‌ها است.
▪ امام باقر (ع) فرمودند:
سفید نزد خدا محبوب است.
و امام صادق (ع) توصیه به پوشیدن كفش زرد كرده‌اند و در بسیاری از آیات قرآن از جمله آیه ۶۹ سوره بقره به فرح بخشی رنگ زرد و آیه ۷۶ سوره الرحمن به زیبایی رنگ سبز اشاره كرده است و این همه تاكید بر این دارد كه رنگ‌ها می‌توانند دنیایی خلق كنند از حركت و دریافت‌های روحی و ذهنی. امید است كه با نگاهی فراگیر و با توجه به اصول تحقیق و با در نظر گرفتن سن دانش‌آموزان و استفاده از تجربیات كشورهای دیگر در رابطه با پوشش دختران بتوانیم حركتی سازنده همراه و همسو با معتقدات دینی و ملی برای دختران این مرزوبوم فراهم آوریم.

نویسنده : مریم زمانی اصل

منبع : سایر منابع