رستوران بین‌ راهی؛ خطر در کمین است!

با نزدیک شدن به فصل گردشگری نوروز، باردیگر هم‌میهنان بار سفر می‌بندند تا به لطف تعطیلات چند روزه نوروز، سری به گردشگاه‌های کشورشان بزنند و خستگی یکساله را از تن به در کنند. کمتر ایرانی است که تعطیلات نوروز را در خانه خود بگذراند و آمار سازمان گردشگری از سفرهای سال گذشته هم تائیدی است بر این ادعا. با وجود مشکلات اقتصادی و افزایش هزینه‌های سفر، نوروز گذشته، بیش از هفتاد و یک میلیون ایرانی بار سفر بستند. این تعداد که بیش از نود درصد ایرانیان را شامل می‌شود، دلیل خوبی است تا موضوع مهم سلامت تغذیه در سفر مورد توجه مسئولان گردشگری کشور قرار گیرد.
● سفر به سلامت
تاکید بر سلامت، بحث تازه‌ای است که برای آسایش بیشتر مسافران نوروز ۸۸ مطرح شده است. در همین راستا معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه بر اساس طرح بسیج سلامت نوروزی، بازدیدها از مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی از اول اسفند ماه تشدید شده، درعین حال با تاکید بر لزوم رعایت موارد بهداشتی از سوی مسافران نوروزی گفت: از ۱۵ اسفندماه مسافرانی که از دروازه شهر‌ها خارج می‌شوند پمپلت آداب مسافرت دریافت می‌کنند.
عدم رعایت بهداشت در رستوران‌های بین راه یکی از مشکلات گردشگران ایرانی است که در تعطیلات طولانی مدت نوروز، به دلیل افزایش متقاضیان این مکان‌ها مشکلات بسیاری را برای مسافران بین راه فراهم می‌کند. اما به گفته دکتر رمضانخانی مسافران سال جدید، نگرانی از مشکلات بهداشتی رستوران‌ها نخواهند داشت. او به ایسنا در این مورد گفته است: «بر اساس طرح بسیج سلامت نوروزی از اول اسفند ماه بازدیدها از مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی به ویژه رستوران‌های بین راهی تشدید شده و تا ۱۵ و یا ۲۰ فروردین ادامه دارد. افرادی که طبخ غذا در رستوران‌ها را برعهده دارند باید دارای کارت بهداشتی باشند. همچنین محیط، پخت و توزیع غذا باید بر اساس ضوابط بهداشتی باشد. با توجه به ازدیاد مسافران نوروزی و به منظور جلوگیری از بروز بیماری‌های ناشی از غذا، تنقلات بیرون از رستوران‌ها نیز با شدت بیشتری توسط ماموران بهداشت محیط دانشگاه‌ها کنترل می‌شوند».
به گفته معاون امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی قرار است بازرسان علاوه بر نظارت و بازرسی بهداشتی از کلیه مراکز تهیه، توزیع، عرضه و فروش مواد غذایی با اولویت مراکز حساس در ایام مذکور از جمله اماکن بین‌راهی، رستوران‌ها، چلوکبابی‌ها، اغذیه‌فروشی‌ها، انبارها، فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای، عمده فروشی‌ها، میادین و فروشگاه‌های میوه و تره‌بار، آجیل، خشکبار، قنادی‌ها و نانوایی‌ها بر رعایت موازین بهداشتی و حفظ ایمنی مواد غذایی در وسایط حمل و نقل مواد غذایی به ویژه وسایط حامل شیر و فرآورده‌های آن کنترل و نظارت کنند.
بنا بر این ادعاها قرار است گلایه مسافران از سرویس‌های بهداشتی بین راهی پایان گیرد. چرا که مجریان این طرح قصد دارند قبل از آغاز مسافرت‌های نوروزی، از دستشویی و توالت‌ها در خارج و داخل رستوران‌ها بازدید کنند و قرار است ماموران بهداشت محیط دانشگاه‌ها تذکرات لازم برای بهسازی آنها را ارائه دهند. اما تنها مشکل مسافران نوروزی، رعایت نشدن بهداشت در رستوران‌ها و متل‌ها نیست بلکه گاهی اطلاعات ناکافی هم مشکل ساز می‌شود. در این مورد دکتر رمضانخانی اعلام کرده است که براساس طرح بسیج نوروزی از ۱۵ اسفند ماه به بعد مسافرانی که از دروازه شهر‌ها خارج می‌شوند، از سوی ماموران شهرداری یا ماموران بهداشت محیط دانشگاه‌ها، پمپلت آداب مسافرت و چگونگی تغذیه در مسافرت دریافت می‌کنند.
● بازرسان مشغول کارند
طرح بسیج سلامت نوروزی در قالب ۱۲۵ اکیپ بازرسی در صبح‌ها و ۱۵ اکیپ بازرسی در بعدازظهرها و روزهای تعطیل اقدام به برقراری کشیک جهت بازرسی‌های ویژه از کلیه اماکن عمومی و مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی در سطح شهرها و اماکن بین راهی نموده است. این طرح که برای اولین دوره به جدیت مورد تعقیب قرار گرفته قرار است تضمینی باشد بر سلامت مسافران نوروزی. بر اساس گزارش‌ها دانشگاه‌های علوم پزشکی موظف به تشکیل کمیته‌های استانی و شهرستانی و انجام هماهنگی‌های درون‌بخشی و همچنین طرح موضوع در شورای سلامت و امنیت غذایی استان و شهرستان‌های تابعه و هماهنگی برون بخشی با سازمان‌های ذی‌ربط جهت اجرای بهتر این طرح شدند.
● ۱۵ نکته برای حفظ سلامت در سفر
خوردن غذاهای سالم و متنوع، از مواردی است که لذت سفر را چند برابر می‌‌کند و گاهی اساسا دلیل سفرهای کوتاه خارج شهری است. اگر به این موارد، لزوم غذا خوردن در بین راه برای سفر‌های طولانی یا وسوسه چشیدن طعم‌های غذاهای تازه در مناطق محلی را هم اضافه کنیم، درمی‌یابیم که غذا و غذا خوردن، جزو لاینفک سفر است، اما از آنجایی که همین غذای لذت‌بخش، در صورت آلوده بودن می‌تواند خطرات زیادی را برای سلامت مسافران به همراه آورد و تبدیل به یکی از خطرات سفر شود، ذکر نکاتی برای تشخیص کیفیت مناسب غذاها ضروری است تا شاید به این وسیله در گذراندن تعطیلاتی سالم و خوش، به شما کمک شده باشد. افزایش اشتها در طول سفر سبب می‌شود تا اشتیاق مسافران برای خوردن مواد غذایی بیشتر شود. برای دوری از مشکلات احتمالی ناشی از خوردن غذاهای گوناگون بهتر است نکات زیر را رعایت کنید:
۱) درست است که برای غذا خوردن در سفر باید مواد اولیه سالم و تازه را تهیه کرده و شخصا طبخ کنید، اما در همین مورد هم باید توجه داشته باشید که از خریداری مواد غذایی در کنار جاده پرهیز کنید، چراکه این مواد غذایی معمولا مدت زمان زیادی را در خارج از یخچال مانده‌اند، اغلب فله‌ای بوده و از کیفیت آنها اطلاع کافی ندارید. در همین راستا بد نیست بدانید که مواد حاوی پروتئین، فسادپذیری بالایی دارند، بنابراین گوشت، مرغ، ماهی و تخم مرغ را فقط از مراکز مجاز که زیر نظر سازمان دامپزشکی کشور هستند تهیه کنید.
۲) در طول سفر، نوع غذایی که می‌خورید هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به اینکه رطوبت زیاد، رشد و تکثیر میکروب‌ها را بیشتر می‌کند، باید سعی کنید از غذاهای نیمه خشک با رطوبت کم استفاده کنید، در این میان، غذاهای کاملا داغ و تازه، میوه‌های تازه پوست کنده، انواع کنسروها، بستنی‌های پاستوریزه، غذاهای خشک و نان تازه جزو غذاهای سالم تلقی می‌‌شوند. اما سالاد‌ها به‌ویژه سالادهایی که در آنها کاهو به کار رفته است و غذاهای دریایی در غذاخوری ‌های بین راهی مناسب نیستند.
۳) بهترین میوه‌هایی که برای مسافرت می‌توان همراه داشت، میوه‌هایی مانند موز، سیب و پرتقال هستند که برای مصرف باید پوست آنها کنده شود.
۴) از خوردن میان وعده‌های بین‌راهی مثل لواشک‌های محلی، فلافل، سمبوسه و پیراشکی به دلیل عدم نظارت بهداشتی خودداری کنید.
۵) با توجه به مدت تعطیلات و احتمالا تعجیل در ساعت حرکت، ممکن است در تهیه غذا کوتاهی شود، اما هرچقدر هم عجله داشتید، سعی کنید غذا را به شکل کامل بپزید، زیرا اگر غذا، به ویژه گوشت‌ها به طور کامل پخته نشوند، آلودگی و فساد در آنها افزایش می‌یابد. در مورد کباب‌ها هم این تفکر عامه اشتباه است که می‌گویند چون گوشت روی شعله مستقیم قرار گرفته، بنابراین قسمت درونی آن پخته است، چراکه بارها دیده شده قسمت رویی (سطح) کباب به حالت سوخته درآمده، اما درون آن همچنان نپخته مانده است. همچنین از خوردن تخم‌مرغ نیم‌پز (عسلی) نیز به طور جدی بپرهیزید.
۶) زمانی که در بیرون از منزل کباب می‌پزید، از ظروف تمیز برای کباب‌های پخته استفاده کنید و هیچوقت از ظروفی که در آنها گوشت خام قرار داشته و هنوز شسته نشده است، برای قرار دادن کباب‌های پخته
استفاده نکنید.
۷) در سفر به مناطق محلی و روستاها از خوردن شیر تازه دوشیده‌شده از دام، یا بستنی و پنیر محلی و کلا محصولات لبنی تازه خودداری کنید و فکر نکنید چون غذاهای روستایی طبیعی‌اند، پس سالم هم هستند، زیرا ممکن است شما را در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر تب مالت قرار دهد.
۸) هنگام استفاده از غذاهای محلی یا برای یافتن رستوران‌های معتبر در شهرستان‌ها، از افراد بومی راهنمایی بخواهید، زیرا استفاده ازغذاهای محلی نیاز به شناخت کیفیت آن دارد. به عنوان مثال اگر به استان‌های شمالی کشور سفر می‌کنید، هنگام خوردن ماهی و... از افراد بومی راهنمایی بخواهید.
۹) چنانچه به مناطق کوهستانی مسافرت می‌کنید، از خوردن قارچ به طور جدی خودداری کنید.
۱۰) در طول سفر آب را فقط از منابع مطمئن تهیه کرده یا از آب‌های معدنی استفاده کنید و اگر در کنار جوی آبی توقف کرده‌اید تا غذا را در آن جا میل کنید، به هیچ‌وجه به فکر استفاده از آب جوی نیفتید. مصرف آب رودخانه‌ها، چشمه‌ها و دریاچه‌ها به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. در مواردی هم که به سلامت آب مشکوک هستید یا می‌خواهید برای کودکان غذا تهیه کنید، جوشاندن آب به مدت ۵ دقیقه یا استفاده از قرص‌های‌ هالوژن (ماده ضدعفونی‌کننده آب) طبق دستورالعمل آن، به سالم‌سازی آب کمک می‌کند.
۱۱) یخ را از مراکز مطمئن تهیه کرده و از مصرف یخ‌هایی که در شرایط غیربهداشتی و روی زمین نگهداری یا خرد می‌شوند، خودداری کنید.
۱۲) در سفر ممکن است برای بازدید چرخ‌های ماشین به آنها دست بزنید یا اگر از وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس یا قطار استفاده می‌کنید به صندلی‌ها، پنجره و... دست بزنید، اما فراموش نکنید قبل از خوردن غذا، دست‌های خود را بشوئید. به‌طور کلی پس از استفاده از سرویس‌های بهداشتی، برداشتن گوشت خام، سیگار کشیدن، دست زدن به حیوانات و دست زدن به زباله یا چمن حتما دست‌های خود را بشوئید.
۱۳) باید به کسانی که در رستوران‌های بین راهی غذا می‌خورند، یادآوری کنیم رستوران‌های غیراستاندارد زیادی وجود دارد که متاسفانه سطح بهداشت در آنها ابتدایی است. چنانچه مجبور به خوردن غذا در رستوران‌های بین راهی شدید، در صورت امکان از رستوران‌های معتبر و مورد اطمینان استفاده کنید. برای ارزیابی سطح بهداشت در این‌گونه واحدها باید به وضعیت دستشویی‌ها، لباس کارگران، نظافت میزها، حضور مگس و سایر حشرات، وسایل صرف غذا مانند چنگال، قاشق، لیوان، پارچ آب و... توجه کنید. همچنین در این واحدها برای تشخیص سالم بودن غذا باید از حواس خود استفاده کنید، مانند استفاده از حس بینایی برای تشخیص رنگ و کیفیت غذا، حس بویایی برای بوی غذا و حس چشایی برای طعم غذا.
۱۴) تا حد امکان از خوردن انواع خورش، کباب کوبیده، سالاد الویه و همبرگر خودداری کنید، زیرا خورش از جمله غذاهایی هستند که می‌توان آن را چندین‌بار گرم کرد و ماندگی آن به سختی قابل تشخیص است. از مصرف کباب کوبیده و همبرگر به دلیل عدم اطلاع از کیفیت گوشت و ماندگی چندروزه گوشت چرخ‌شده و به‌کار بردن موادی مانند خرده نان، ادویه‌جات و... در تهیه آنها، باید خودداری کنید. از مصرف سالاد الویه به دلیل خام بودن مواد اولیه موجود در سس مایونز مانند تخم‌مرغ و... ، همچنین عدم نظارت بر چگونگی تهیه الویه (زیرا به صورت دستی تهیه می‌شود) در رستوران‌های غیرمعتبر بین راهی به طور جدی خودداری کنید.
۱۵) مهم‌ترین نکته برای پیشگیری از مسمومیت غذایی، پختن غذا و خوردن آن در همان روز است. طی سفر برای حمل مواد غذایی فاسد شدنی، از یخدان مناسب استفاده کنید. هرگز غذاهای پخته‌شده را بیش از دو ساعت در دمای محیط رها نکنید و اگر هوای اتاق گرم است، بیش از یک ساعت نگه ندارید. برای دوباره گرم کردن غذاها باقیمانده آنها را تا ۷۴درجه سانتیگراد گرما دهید و همچنین غذاهایی را که بیش از سه روز، حتی در یخچال، باقی مانده‌اند را مصرف نکنید.

منبع : روزنامه فرهنگ آشتی