عبدالحسین زرین کوب

دکتر عبدالحسین زرین کوب دكتر عبدالحسین زرین كوب در سال ۱۳۰۱ هجری شمسی در بروجرد دیده به جهان گشود. دكتر زرین كوب تحصیلات ابتدایی را در زادگاه خویش به پایان برد. سپس در كنار تحصیل در دوره متوسطه به تشویق و ترغیب پدر كه مردی متشرع و دیندار بود، اوقات فراغت را صرف فراگیری علوم دینی و حوزه ای نمود و ضمن تحصیل فقه و تفسیر و ادبیات عرب، به شعر عربی هم علاقمند شد.
گرچه تا پایان سال پنجم متوسطه در رشته علمی تحصیل می كرد با این حال كمتر كتاب تاریخ و فلسفه و ادبیاتی بود كه به زبان فارسی منتشر شده باشد و او آن را در مطالعه نگرفته باشد. به دنبال تعطیلی كلاس ششم متوسطه در تنها دبیرستان شهر برای ادامه تحصیل به تهران رفت. اما این رشته ادبی را برگزید و در سال ۱۳۱۹ تحصیلات دبیرستانی را به پایان برد و با وجود آنكه كتابهای سالهای چهارم و پنجم متوسطه ادبی را قبلاً نخوانده بود در میان دانش آموزان رشته ادبی سراسر كشور، رتبه دوم را به دست آورد.
با بازگشایی مجدد دانشگاهها در سال ۱۳۲۰، دكتر عبدالحسین زرین كوب در امتحان ورودی دانشكده حقوق شركت كرد. با آنكه پس از كسب رتبه اول ،در دانشكده ثبت نام هم كرده بود، اما به الزام پدر، ناچار به ترك تهران شد. در همان ایام، علی اكبر دهخدا كه ریاست دانشكده حقوق را به عهده داشت، از اینكه چنین دانشجوی فاضلی را از دست می داد، اظهار تأسف كرده بود. سرانجام اشتیاق به تحصیل بار دیگر او را به دانشگاه كشاند. در سال ۱۳۲۴، پس از آنكه در امتحان ورودی دانشكده علوم معقول و منقول و دانشكده ادبیات حایز رتبه اول شده بود، وارد رشته ادبیات فارسی دانشگاه تهران شد.
به هر تقدیر، عبدالحسین زرین كوب در سال ۱۳۲۷ به عنوان دانشجوی رتبه اول از دانشگاه فارغ التحصیل شد و سال بعد وارد دوره دكترای رشته ادبیات دانشگاه تهران گردید و در سال ۱۳۳۴ از رساله دكترای خود با عنوان (نقد الشعر، تاریخ و اصول آن) كه زیر نظر بدیع الزمان فروزانفر تألیف شده بود با موفقیت دفاع كرد. دكتر زرین كوب در سال ۱۳۳۰ در كنار عده ایی از فضلای عصر همچون عباس اقبال آشتیانی، سعید نفیسی، محمد معین، پرویز ناتل خانلری، غلامحسین صدیقی و عباس زریاب، برای مشاركت در طرح ترجمه مقالات دایرهٔ المعارف اسلام (E۱) طبع هلند، دعوت شد.
دكتر زرین كوب در ایام تحصیل در تهران، چندی نزد حاج شیخ ابوالحسن شعرانی بپرداخت و با مباحث حكمت و فلسفه، آشنایی بیشتر یافت. از همان روزگار با فلسفه های معاصر غربی نیز آشنا شد و بعد به مطالعه در باب تصوف نیز علاقمند گردید. استاد كه از قبل با زبانهای عربی، فرانسوی و انگلیسی آشنا شده بود در سالهای جنگ دوم جهانی، با كمك بعضی از صاحب منصبان ایتالیایی و آلمانی كه در آن ایام در ایران به سر می بردند، به آموزش این دو زبان پراخت. در سال ۱۳۲۳ نخستین كتاب او به نام (فلسفه، شعر یا تاریخ تطور شعر و شاعری در ایران) در بروجرد منتشر شد، در حالی كه در این هنگام، حدود چهار سال یا كمی بیشتر از تاریخ تاألیف كتاب می گذشت.
دكتر زرین كوب پس از آنكه به الزام پدر دانشكده حقوق را ترك گفت، به زادگاه خود بازگشت و در خرم آباد و بعد در بروجرد به كار معلمی پرداخت، كاری كه به تدریج علاقه جدی بدان پیدا كرد.در دوران معلمی، از تاریخ و جغرافیا و ادبیات فارسی گرفته تا عربی و فلسفه و زبان خارجی و حتی ریاضی و فیزیك و علم الهیات، همه را تدریس كرد.
دكتر زرین كوب پس از اخذ درجه دكترا، از سوی استاد فروزانفر، برای تدریس در دانشكده علوم معقول و منقول دعوت شد و در سال ۱۳۳۵ یا رتبه دانشیاری، كار خود را دانشگاه تهران آغاز كرد و به تدریس تاریخ اسلام، تاریخ ادیان، تاریخ كلام و مجادلات فرق، تاریخ تصوف اسلامی و تاریخ علوم پرداخت. پس از دریافت رتبه استادی دانشگاه تهران (۱۳۳۹ ش) دكتر زرین كوب چندی نیز در دانشسرای عالی تهران و دوره دكترای ادبیات فارسی دانشگاه تهران و در دانشكده هنرهای درماتیك به افاضه پرداخت. در سالهای ۱۳۴۷ تا سال ۱۳۴۹ در آمریكا به عنوان استاد میهمان در دانشگاههای كالیفرنیا و پرنیستون به تدریس علوم انسانی دانشگاه تهران انتقال یافت و در دو گروه تاریخ و ادبیات مشغول به كار شد.
دكتر زرین كوب در ۲۴شهریور ۱۳۷۸ به دلیل بیماریهای قلب و چشم و پروستات درگذشت.
▪ آثار دکتر عبدالحسین زرین کوب
- دو قرن سكوت
- تاریخ مردم ایران پیش از اسلام
- تاریخ مردم ایران بعد از اسلام
- بامداد اسلام
- كارنامه اسلام
- ارزش میراث صوفیه
- پله پله تا ملاقات خدا
- سّر نی
- با كاروان حله
- پیر گنجه در جستجوی ناكجا آباد ...

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان