استگوزاروس

استگوزاروس به معنای دایناسور پوشش دار یا دایناسور سقفی است.
· گیاهخوار
· سر و مغز بسیار کوچک و پوزه فاقد دندان
· ورقه های بزرگ، مسطح، استخوانی و مثلثی در امتداد پشت بدن
· دم سنگین و خاردار برای حفاظت و دفاع
· روی چهارپا راه می رفت اما بلندی پاهای عقبی دو برابر پاهای جلویی بود
● آناتومی:
طول استگوزاروس، بیش از ۳۰- ۲۶ فوت(۹-۸ متر)، بلندی آن حدود ۹ فوت(۷۵/۲متر) و وزن آن حدود ۶۸۰۰پوند(۳۱۰۰کیلوگرم)بود. مغز کوچک او به اندازه یک گردو(به وزن حدود ۹/۲-۵/۲ اونس(۸۰-۷۰ گرم) بود. جمجمه این جانور بلند، نوک تیز و باریک بود. استراگوزاروس، پوزه ای فاقد دندان و دندانهای گونه ای کوچکی داشت. این جانور سرش را نزدیک زمین و احتمالا در ارتفاع کمتر از۳فوتی(۱ متری)حرکت می داد.
عکسی که جیم پاکت، با استفاده از دوربین دیجیتال ۳۰۴۰و جدید المپوس، در اتاق دایناسورهای ماقبل تاریخ در موزه علم و طبیعت دنور گرفته است.
استگوزاروس، ۱۷ ورقه استخوانی داشت که به درون پشتش فرورفته بودند. آرایش این ورقه ها تا سال ۱۹۹۲ نامعلوم بود تا اینکه در سال ۱۹۹۲، نمونه ای از فسیل استگوزاروس در کلرادو کشف شد(کارپنتر و همکاران)- ورقه ها در دو ردیف و در امتداد پشت و دم استگوسراس قرار گرفته بودند و صف آرایی و قرار گیری آنها متناوب و یک در میان بود.
عملکرد و نقش این ورقه ها نامعلوم است. ورقه ها از استخوانهایی ساخته شده بودند که سخت نبوده و دارای تونلهای لوله مانندی بود. ارتفاع بزرگترین ورقه مثلثی حدود ۵/۲ فوت(۷۶سانتیمتر)بود.احتمالا این ورقه ها با رگهای خونی تغذیه می شدند و نشان می دهد که احتمالا این ورقه ها برای تنظیم دمای بدن دایناسور به کار می رفته اند. احتمالا این ورقه ها برای دفاع و حفاظت یا جفت گیری هم به کار می رفته است.
به علاوه در انتهای دم انعطاف پذیر استگوزاروس نیز خارهایی وجود داشت(این خارها تاگومایزر نامیده می شدند، آنها از روی کارتون گری لارسون این نام را به آنها داده اند که در این کارتون مرد غارنشینی توضیح می دهد که انتهای دم استگوزاروس، تاگومایزر نامیده می شود). طول این خارها بیش از ۴فوت بود و برای دفاع و حفاظت در مقابل درندگان به کار می رفتند. این خارها به دو طرف دم نوک تیز می شدند. تعداد خارهای دم در گونه های مختلف استگوزاروس، متفاوت بود. استیگوزاروس اونگولاتیس ۸ خار و استگوزاروس استنوپس ۴ خار داشتند. بعضی از استگوزاروسهای اولیه روی شانه هم خار داشتند.
برای حفاظت بیشتر، بر روی پوست گردن، لگن(رانها) و احتمالا روی دو طرف بدن بعضی گونه های استگوزاروس، سپری زره ای وجود داشت. سپر استخوانی آنها، در سال ۱۹۹۲، توسط کارپنتر کشف شد.
پاهای عقبی استگوزاروس بلندتر و راست تراز پاهای جلویی اش بودند که به دو طرف و به سمت خارج پهن می شد. پاهای جلویی، پنج انگشت کوتاه و عریض داشتند که نوک آنها کوتاه و سم مانند بود. پاهای عقبی سه انگشت کوتاه و عریض داشتند.
● تغذیه و دندانها:
این دایناسور زره دار، گیاهخوار بود(فقط گیاهان را می خورد). این جانور مجبور بود برای بقای خود، هر روز مقادیر زیادی از مواد گیاهی كم كالری را با استفاده از پوزه بی دندانش، بخورد.در مورد اینکه آیا استگوزاروس قادر بوده برای خوردن مواد گیاهی روی پاهای عقبی اش بایستد یا نه، شک و تردید وجود دارد. اگر قادر به ایستادن نبوده، مجبور بوده كه فقط گیاهان كوتاهتر از ۳ فوت(۱متر) را بخورد. این گیاهان شامل سرخس، خزه گیان كوتاهتر، سیكادها، دم اسبیان و كاجهای انبوه می باشند.
● درندگان استگوزاروس:
درندگان استگوزاروس، به طور دقیق مشخص نشده اند اما احتمالا شامل تمام گوشتخواران بزرگ غرب آمریکای شمالی که در دوره ژوراسیک پسین، حدود ۱۵۶-۱۴۰ میلیون سال قبل(در همان زمان و مکانی که استگوزاروس می زیست) می زیسته اند، می باشد. بعضی از این گوشتخواران عبارتند ازآلوزاروس، سراتوزاروس، مارشوزاروس، تورووزاروس و حتی دسته های گوشتخواران کوچکتر مثل اورنیتولستها.
● ورقه های استگوزاروس:
استگوزاروس ورقه های متعددی داشت که شبکه ای از رگهای خونی درون آن وجود داشت. این امر نشان می دهد که احتمالا این ورقه ها برای جذب و پراکنش گرما به کار می رفته اند. اگر استگوزاروس از این ورقه ها برای تنظیم دمای بدنش استفاده می کرده، جانوری خونسرد بوده است.
● زمان زیست:
استگوزاروس، در دوره ژوراسیک پسین، حدود ۱۴۰-۱۵۶ میلیون سال قبل می زیست. در دو سوم پایانی دوره ژوراسیک، یخهای قطبی وجود نداشتند. آب و هوا گرم و مرطوب و سطح آب دریاها بالا بود. در این زمان مناطق سیلابی ، جنگلهای معتدل و نیمه حاره ای و ریفهای مرجانی گسترده و فراوان بودند. وجود آب فراوان، فصلها را معتدل می کرد.
تا انتهای دوره ژوراسیک، انقراض اندکی رخ داد. در طی این انقراض، اکثر استگوزاریدها و دایناسورهای ساروپود غول پیکر، از بین رفتند همانطور که جنسهای آمونوییدها، خزندگان دریایی و دوکفه ایها از بین رفتند. هیچ کس علت این انقراض را نمی داند.
● تحرک:
بلندی پاهای عقبی استگوزاروس، دو برابر پاهای جلویی اش بود. به طور کلی، اعتقاد بر این است که این دایناسور، روی چهارپا راه می رفته است اما احتمالا برای به دست آوردن مواد گیاهی، روی پاهای بزرگ عقبی می ایستاده است.
● رفتار:
استگوزاروس، مانند استگوزارینهای دیگر، به صورت گله ای زندگی می کرده است اما در این مورد شک و تردید وجود دارد.
● هوش:
استگوزاروس، مغز بسیار کوچکی داشت- مغز استگوزاروس، تنها به اندازه یک گردو بود. با وجود این مغز بسیار کوچک، طول استگوزاروس بیش از ۳۰-۲۶فوت(۹-۸متر)بود! تصور می شد که استگوزاروس، مغز ثانویه ای داشته اند(که با توجه به مغز بسیار بسیار کوچک استگوزاروس، وجود ان ضروری به نظر می رسد).
امروزه دیرینه شناسان معتقدندچیزی که آنها آن را مغز ثانویه می پنداشتند در واقع بزرگ شدگی طناب عصب در منطقه ران بوده است. این بزرگ شدگی از مغز کوچک جانور بزرگتر بود. در مورد اینکه این بزرگ شدگی از چه بوده، از بافت چربی یا عصب، شک و تردید وجود دارد. این گره عصبی، از مغز کوچک جانور بزرگتر بوده و احتمالا هم دارای عصب و هم دارای بافت چربی بوده است. احتمالا این مرکز عصبی، پاهای عقبی و دم جانور را کنترل می کرده است.
استگوزاروس نوعی استگوزارین بودکه هوش آنها(یاEQ که از روی نسبت مغزبه وزن بدن اندازه گیری می شود، در میان دایناسورها نسبتا پایین بود.
● کشف فسیلها:
تعداد زیادی از فسیلهای استگوزاروس، در غرب آمریکای شمالی(اوتا، وایومینگ و دایناسور ریج کلرادو)، غرب اروپا، جنوب هند، چین و جنوب آفریقا کشف شده اند. نخستین فسیل استگوزاروس، در سال ۱۸۷۶، توسط فلچ کشف شد. دیرینه شناسی در سال ۱۸۷۶، دیرینه شناسی به نام اتنیل مارش، استگوزاروس را نامگذاری کرد. کاملترین فسیل استگوزاروسی که تاکنون کشف شده(ملقب به خاردار)، در سال ۱۹۹۲ توسط برایان اسمال، تیم سیبر و کنت کارپنتر، در نزدیکی کانون سیتی کلرادو در ایالات متحده کشف شده است. تاکنون، تنها یک ردیف از ردپاهای استگوزاروس، کشف شده است که در سال ۱۹۹۶، آنها را از غرب استرالیا به سرقت بردند.
● طبقه بندی:
استگوزاروس، دایناسوری اورنیتیچین و گیاهخوار بود که به گروه تیرئوفورا(که انوپلوزاریا هم نامیده می شوند، آنها دایناسورهای دارای زره پوستی بودند و هم شامل استگوزاروس و هم آنکیلوزاروس و هم بعضی گونه های دیگر بودند) و گروه استگوزاریدا(که شامل کنتروزاروس، توجیانگوزاروس و غیره می باشند) تعلق دارند. استگوزاروس، بزرگترین و یکی از آخرین استگوزاریدها بود. گونه نوعی، استگوزارید آرماتوس است.

منبع : پایگاه داده های علوم زمین کشور