اطلاعات رایگان خوب است یا بد

از زمانی كه ما با اینترنت آشنا شدیم، بسیاری از اطلاعات یا خدمات به رایگان در اختیارمان قرار گرفته اند، مثل ای میل رایگان، فضای رایگان برای داشتن صفحه های اینترنتی شخصی، جست وجوی رایگان و غیره اما مطبوعات و رسانه هایی كه با خبر و تحلیل سروكار دارند به دلیل پول و زمانی كه برای استخراج و تنظیم داده ها، گزاره ها و اطلاعات صرف می كنند و به شكل حرفه ای و ژورنالیستی این اطلاعات را ارائه می كنند تمایل چندانی به آزاد و رایگان ماندن اطلاعات، داده ها و گزاره ها ندارند. در چند سال اخیر اینترنت ماهیت رایگان خود را به دنیای مطبوعات تحمیل كرده و بسیاری از رسانه های چاپی چاره ای نمی بینند جز آنكه درها را گشوده و حداقل در بعضی از بخش ها از جمله اخبار دست اول و وقایع بسیار مهم دست پیش بگیرند تا از سایر رسانه های رقیب عقب نمانند. به هرحال اگر مطبوعات بخواهند به بقای خود فكر كنند باید درنظر داشته باشند كه سایت های اینترنتی مثل سی ان ان یا رادیوی ملی آمریكا [NPR.org] فرصت را از آنان خواهند گرفت. مجله نیوزویك هم به این نتیجه رسیده كه اگر بعضی از مطالب را روی سایت اینترنتی خود نگذارد مخاطبان خود را از دست می دهد و اكنون كار به جایی رسیده كه همین مقدار هم كافی نیست، چون این شگرد دیگر فراگیر شده و مزیت رقابتی ایجاد نمی كند. در حال حاضر فشار زیادی روی رسانه های چاپی وجود دارد كه برای بقا آنان را مجبور می كند كه آرشیوهای خود را نیز رایگان و قابل جست وجو كنند. اخیراً در دانشگاه هاروارد كنفرانسی تحت عنوان وبلاگ نویسی، خبرنگاری و اعتبار [قابلیت قبول یا Credibility] برگزار شد. در این كنفرانس دان گیلمور خطاب به مطبوعات و كلیه رسانه های چاپی از آنان خواست كه در آرشیوهای خود را به روی مردم بگشایند. استدلال او این بود كه مردم به دلیل نیاز خود به آرشیو این روزنامه و رسانه ها مراجعه می كنند و همین مراجعه، گردش مالی این شركت های رسانه ای را افزایش خواهد داد. به ویژه كه در دنیای امروز با ابزارهای دیروز نمی توان دوام آورد.سیاستی كه بعضی از روزنامه ها در پیش گرفته اند تا حدودی اقتصادی و مقرون به صرفه است از جمله نیویورك تایمز دست به كار جالبی زده است. در پنج یا شش سال گذشته روال این روزنامه این بوده كه اگر از انتشار مطلبی دو هفته گذشته باشد به آرشیو اینترنتی منتقل شده و هر كسی كه به آن مطلب نیاز داشته باشد می تواند از طریق پرداخت مبلغی بسیار ناچیز به آن دست پیدا كند. برای روزنامه های پرتیراژ، معتبر و پر مخاطب این روش مقرون به صرفه است و در واقع مشتریان آنان به قدری زیاد هستند كه دیگر لازم نیست با روش های قدیمی از جمله تكیه بر جلب آگهی، هزینه های خود را جبران كنند، ضمن آن كه یك راه جدید نیز به كسب درآمد افزوده شده و آن خدمات مربوط به بانك های اطلاعاتی است. از آنجایی كه این روزنامه ها مجبور شده اند یك بانك اطلاعاتی ایجاد كنند و نرم افزاری بنویسند كه از عهده آرشیوسازی صحیح برآید و امكان جست وجو در میان اطلاعات ذخیره شده را فراهم آورد به همین خاطر به مجموعه نرم افزاری پیچیده ای دست یافته اند كه كاربردهای زیادی پیدا كرده است. یكی از سایت هایی كه با محققان سروكار دارد LexisNexis است كه مطالب آرشیوی نیویورك تایمز را می خرد. مارتین نیسنهولتز پیش كسوت ناشران اینترنتی و مدیرعامل نیویورك تایمز دیجیتال [اینترنتی] در مورد پولی بخش عمده آرشیوهای الكترونیكی نیویورك تایمز دو دلیل می آورد: با این كار ارزش مطالبی كه به آرشیو سپرده می شود حفظ خواهد شد و از سویی چون گرد زمان روی مطالب آرشیوی می نشیند نمی توان آن را به اسم مطالب روز عرضه كرد و انتظار داشت كه جلب آگهی هم داشته باشد. نیسنهولتز در پاسخ به كسانی كه رسانه های چاپی مخصوصاً مطبوعات را تحت فشار قرار داده اند تا آرشیو خود را بر روی مردم به رایگان بگشایند می گوید: «ما حاضر نیستیم از خیر چیزی بگذریم كه در بازار به عنوان كالای باارزش می توانیم به فروش برسانیم. مگر آن كه راه دیگری پیدا شود، به عنوان مثال بودجه ای تعلق بگیرید و پول آن پرداخت شود تا در دسترس همگان قرار گیرد. اما این كار صورت نخواهد گرفت. باور كنید راه دیگری فعلاً وجود ندارد و بهترین راه همان پولی بودن دسترسی به آرشیو روزنامه هاست. تا به حال هم كسی تجزیه و تحلیل آماری ارائه نداده كه نشان دهد گوگل از طریق Ad Words و قرار دادن تبلیغات مرتبط با جست وجوی كاربر درآمد بیشتری از نیویورك تایمز اینترنتی و سیستم آرشیو پولی آن دارد. به علاوه ما در خدمات پس از فروش خود نیز درآمدی جداگانه داریم. [رایگان شدن آرشیو روزنامه ها] احمقانه تر از آن است كه خنده دار باشد.» منظور نیسنهولتز این است كه اگر تحلیل گران و كارشناسان معتقدند كه با رایگان شدن مطالب آرشیو روزنامه ها می توان از طریق جلب آگهی به روش گوگل كسب درآمد كرد سخت در اشتباهند.
اما به هرحال نیسنهولتز اعتراف می كند كه فروش محتویات آرشیو درصد بالایی از درآمد یا گردش مالی نیویورك تایمز آن لاین را تشكیل نمی دهد. موسسه بورل اسوشییتز تخمین می زند كه ۵ درصد درآمد NYTimes.com از طریق آرشیو آن است. خریداران عمده مطالب آرشیوی نیویورك تایمز سایت های معروف پروكوئست، فكتیوا [Factiva] و لكسیس نكسیس هستند، چون این سایت ها محل مراجعه دانشجویان و محققان هستند و مطالب خود را به صورت پولی در اختیار دانشگاه ها و مراكز تحقیقی قرار می دهند.
صاحبان بانك های اطلاعاتی و آرشیوهای عظیم معتقدند كه دسترسی رایگان به این بانك ها یا آرشیوها ارزش آنان را به كلی از بین خواهد برد. با این وجود بخشی از آرشیو نیویورك تایمز اینترنتی رایگان است، مثل بخش های مربوط به گردشگری، سفر، فناوری و مرور و نقد كتاب. اما طبیعی است كه بخش جذاب و مشتری پسند نیویورك تایمز پولی است.نیسنهولتز با اشاره به فراز و نشیب های جلب آگهی بازرگانی در اینترنت می گوید، تخم مرغ ها را نباید در یك سبد چید. به عبارت دیگر روش تبلیغ مرتبط با جست وجوی كاربر باید در كنار پولی بودن آرشیو به كار گرفته شود. اگر بخواهیم مطالب آرشیوی را به روش تبلیغ مرتبط با كلمات مورد جست وجوی كاربر در اختیار بگذاریم به جای استفاده از چند روش برای كسب درآمد، به یك روش محدود می شویم و چون فراز و نشیب جلب آگهی اینترنتی بسیار زیاد است نمی توان به این یك روش اكتفا كرد.
سیمون والدمن مدیر نشر دیجیتالی (اینترنتی) گاردین اعتقاد دارد كه مطالب تولیدی یك بنگاه باید روی سایت خودش باقی بماند و موتورهای جست وجو مثل گوگل باید كاربر را به سایت آن بنگاه های مطبوعاتی هدایت كند، مسلم است هر چقدر این مطالب بهتر بتواند نیاز كاربران را برآورده سازد در پاسخ های گوگل به سئوالات كاربر اولویت بیشتری پیدا كرده و در پاسخ ها زودتر ظاهر می شود. والدمن در مورد دسترسی رایگان به آرشیوها معتقد است كه هر روزنامه ای ارزش واقعی آرشیو خود را بهتر می داند و متناسب با همان ارزش نیز درآمد كسب می كند. ممكن است روزنامه ای سود و پیشرفت خود را در این بینند كه آرشیو خود را به رایگان در اختیار قرار دهد اما روزنامه ای دیگر به این نتیجه برسد كه آرشیو خود را حفظ كرده و در ازای پرداخت پول در اختیار مشتری قرار دهد. به هر حال نمی توان برای همه روزنامه ها نسخه مشابه پیچید. در حال حاضر گاردین و سان فرانسیسكو كرونیكل آرشیو اینترنتی خود را به روی كاربران باز گذاشته و رایگان در اختیار كاربر قرار می دهند و اعتقاد دارند همین امر باعث افزایش گردش مالی و افزایش مخاطبان این روزنامه ها شده است تا جایی كه دایره مخاطبان گاردین از بریتانیا و حتی اروپا فراتر رفته و به سایر كشورهای جهان از جمله ایالات متحده گسترش یافته است. والدمن می گوید دو دلیل عمده باعث شده كه بسیار فراتر از دایره توزیع چاپی روزنامه مخاطب جلب شود و آن دو عامل یكی این است كه تمام لینك های موجود در اینترنت به خود سایت گاردین هدایت می شوند و دوم این كه آرشیو آن در دسترس همگان است. در واقع دلیل اصلی آن كه مطالب گاردین در پاسخ های اول گوگل ظاهر می شوند همین است كه آرشیو عظیم خود را آزاد گذاشته است، اگر همه روزنامه ها به این سمت پیش بروند و آرشیو خود را رایگان و آزادانه در اختیار موتورهای جست وجوی اینترنت قرار دهند در آن صورت دیگر مزیتی محسوب نخواهد شد.والدمن از گاردین و نیسنهولتز از نیویورك تایمز قیمت گذاری بر محتویات آرشیوشان را بسیار پیچیده توصیف می كنند چون عوامل دخیل در آن بسیار متعددند از جمله میزان علاقه خوانندگان، میزان مراجعاتی كه در اینترنت به یك مطلب شده است، میزان علاقه سایت های تحقیقی و بانك های اطلاعاتی پولی به آن مطالب و غیره. [همان طور كه می دانید سایت هایی مثل پروكوئست و رز نت مطالب را از سورس های مختلف جمع آوری می كنند و در اختیار مشتركان خود قرار می دهند. این سایت ها مطالب را در بانك اطلاعاتی خود قابل جست وجو كرده و كاربران می توانند مطالب مورد نیاز خود را با مشترك شدن در این سایت ها پیدا كنند. بسیاری از دانشگاه ها و كتابخانه های معتبر دنیا مشترك این گونه سایت ها هستند و دانشجویان و محققان می توانند با مراجعه به این سایت ها به ادبیات و مطالب منتشر شده در حوزه كاری خود دست پیدا كنند.]جالب اینجاست كه هر چقدر گرد زمان بر روی مطالب یك روزنامه می نشیند قاعدتاً نیاز مخاطبان به آن كمتر شده یا حتی مراجعه به آن نیز كمتر می شود اما ناشران قیمت دسترسی به آن را بالا می برند.به هر حال آرشیوسازی مطالب نیاز به صرف هزینه های هنگفت دارد. باید روشی مطمئن به كار گرفته شود كه ضمن حفظ آثار، جست وجو در میان آرشیو را آسان كرده و خدمت رسانی ایده آل به مشتری را تضمین كند.در حال حاضر كتابخانه ها و دانشگاه های كشورهای غربی با هزینه های دولتی و به خرج مالیات پردازان این كشورها آرشیوهای بسیار گران قیمتی از روزنامه ها، مجله ها و سایر نشریات ایجاد می كنند. به بسیاری از این مطالب حتی مراجعه هم نمی شود و از نظر بسیاری از منتقدان و تحلیلگران در حال حاضر بخش عمده ای از مردم از طریق عضویت در كتابخانه ها و حضور در دانشگاه ها دسترسی رایگان به عظیم ترین آرشیوها را دارند و رایگان شدن آرشیو مطبوعات یا دسترسی همگانی به آن مزیت یا تغییر محسوسی ایجاد نخواهد كرد.از سویی خود مطبوعاتی كه سال های سال است در حال فعالیتند و گنجینه ای ۵۰ یا ۱۰۰ ساله از مطالب گردآوری شده دارند هنوز وادار نشده اند یا دلیلی نمی بینند كه بخواهند در این گنجینه را به روی مردم در اینترنت بگشایند. شاید روزگاری وادار شوند این كار را بكنند ولی در حال حاضر برخی رویه نیویورك تایمز را در پیش گرفته اند و برخی رویه گاردین و در این میان راه های غیرمتداول تری نیز تجربه می شود به عنوان مثال روزنامه مكزیكی سانتانی نیومكزیكن سایتی ایجاد كرده است كه كپی دیجیتالی همان مطالب چاپی خود را به صورت پولی در اختیار علاقه مندان قرار می دهد، یك سایت رایگان هم دارد كه مطالب كم اهمیت تر خود را به صورت رایگان در اختیار عموم قرار می دهد.به هر حال هنوز این ایده به قوت خود باقی است كه اگر اطلاعات آزاد و رایگان در اختیار قرار داشته باشد برای مردم ارزش كافی نخواهد داشت، معمولاً وقتی مردم بابت كالایی پول پرداخت می كنند برای آن ارزش قایل می شوند یا به بیان دیگر برای هر چیزی كه ارزش قایل باشند حاضرند پول بپردازند.

منبع : باشگاه اندیشه