مشکل اشتغال و ساده‌انگاری دولت

مشكل اشتغال، به ویژه اشتغال نسل جوان از دغدغه‌های چندساله مردم و مسوولا‌ن است. امروزه در ایران خانواده‌ای یافت نمی‌شود كه یك یا چند نفر جوان بیكار و عموما تحصیلكرده نداشته باشد.حل مشكل بیكاری و اشتغال نیرو‌های جوان از نظر كارشناسان علم اقتصاد امری پیچیده و مستلزم اجرای برنامه‌هایی چندجانبه و مستمر است. ‌
افزایش ظرفیت‌های اشتغال در كشور منوط به رشد اقتصادی پایدار، تعامل گسترده با جهان، درجه آزادی در اقتصاد و توجه همزمان به طرح‌های بزرگ و ملی در كنار پرداختن به سرمایه‌گذاری در طرح‌های كوچك و زودبازده است.
اجرای یك طرح اقتصادی و ایجاد ظرفیت‌های جدید اشتغال در دنیای پر از رقابت امروز واقعا كاری دشوار و مستلزم برخورداری از دانش لا‌زم در امور فنی، مالی و بازاریابی و تجارت است.
شناسایی و تعریف یك طرح اقتصادی، مطالعات مربوط به تامین مواد اولیه، بازار فروش، ظرفیت اقتصادی، قیمت تمام‌شده، رقبای حال و آینده، انتخاب تكنولوژی بهینه، تامین منابع مالی با نرخ‌های مناسب، خرید و نصب ماشین‌آلا‌ت، تربیت نیروی انسانی، بازاریابی و فروش، تبلیغات و... همه و همه اموری هستند كه اجرا و نیز موفقیت یك طرح را تضمین می‌كنند. انجام این مراحل پیچیده منوط به وجود مدیران باتجربه و نخبه در هر طرح و برخورداری از مشاوران ذیصلا‌ح است.
ساده‌انگاری است كه فرض كنیم صرفا با تامین منابع مالی ارزان‌قیمت و دادن وعده آن به جوانان یك شهرستان و یا حتی پرداخت به موقع آن بتوان مشكل اشتغال را حل كرد. ‌
مگر جوانان بیكار یك شهرستان دارای چه حدی از دانش و تجربه هستند كه دولت و جناب رئیس‌جمهور در سفر‌های خود با اختصاص سهمیه‌ای از وام‌های اشتغال‌زا وعده حل مشكلا‌ت آنان را می‌دهند؟ مگر كارگاه‌های كوچك چقدر قابل گسترش هستند؟
این روش چند بار در كشور تجربه و به‌طور قاطع با شكست مواجه شده است. در یك دوره‌ای جهاد سازندگی برای كاهش بیكاری در جوامع روستایی بدون توجه به محدودیت بازارهای صادراتی فرش، اقدام به پرداخت وام ارزان‌قیمت و گسترش كارگاه‌های بافت فرش كرد، خیلی سریع مشخص شد همه آن اقدامات، نتیجه‌ای جز كاهش قیمت فرش در بازار‌های جهانی نداشته، به طوری كه كشور از صادرات ده متر مربع فرش همان درآمدی را كسب می‌كرد كه قبلا‌ از صادرات چهار متر مربع حاصل می‌شد. ‌
كارگاه‌های كوچك اشتغال‌زا نقش مهمی در ایجاد اشتغال دارند ولی نكته اینجاست كه این قبیل كارگاه‌ها تا حد اشباع توسط خانوار‌ها برای اشتغال فرزندانشان توسعه یافته‌اند. به طور مثال آیا در تهران دیگر می‌توان با واگذاری یك موتورسیكلت به یك جوان، پیك موتوری جدیدی را ایجاد و برای او ماموریت تعریف كرد؟ یا در فلا‌ن شهرستان كوچك آرایشگاه‌های زنانه چقدر قابل گسترش هستند؟
‌ جناب رئیس‌جمهور، مردم كوچه و بازار خود می‌دانند و می‌توانند برای ایجاد این كارگاه‌های كوچك فكری بكنند، آنان از رئیس‌جمهور و دولت مركزی كه به یك استان سفر می‌كنند انتظار دارند برای شهرستان آنان كاری كه خود آنان نمی‌توانند انجام دهند را پی‌ریزی كنند.
اگر دولت با تشویق بخش خصوصی توانمند ملی برای شهرستان‌های مختلف طرح‌های بزرگ اقتصادی را اجرا كند، در سایه طرح‌های بزرگ ملی و بین‌المللی ده‌ها و بلكه صد‌ها طرح كوچك خودبه‌خود اجرا می‌شوند. ‌
كشور زمانی در معرض توسعه جدی‌تر قرار می‌گیرد كه هر كس در جای خود بنشیند، از رئیس‌جمهور انتظار اخذ تصمیم‌های در حد و قواره ملی و از مسوولا‌ن صنفی یك شهرستان و یا حداكثر فرماندار انتظار تصمیم‌گیری برای ایجاد كارگاه‌های كوچك است و این همه در شرایطی است كه استفاده از منابع ارزان‌قیمت خارجی (فاینانس) علی‌رغم وجود مجوز بیش از ۲۵ میلیارد دلا‌ر در سال ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ مورد استفاده دولت قرار نگرفته است. ‌ افراط و تمركز رئیس‌جمهور در پرداخت وام به طرح‌های كوچك، علا‌وه بر انحراف در تخصیص بهینه منابع ملی، افزایش تورم و ضررده شدن بانك‌ها را در پی داشته و این خطر را ایجاد می‌كند كه بیكاران امروز، بیكاران بدهكار فردا باشند.

حسین مرعشی
نماینده سابق مردم كرمان در مجلس

منبع : روزنامه اعتماد ملی