عصر اطلاعات؛ پلیس‌هایی بدون یونیفرم

به‌کارگیری فناوری‌های نوین برای تامین و افزایش امنیت مرزها یکی از اهداف دولت‌ها در عصر حاضر است. فناوری و تکنولوژی‌های جدید نه تنها در تولید جنگ ‌افزارها و بالا بردن مهارت کشورها برای حضور در میدان جنگ الکترونیکی بلکه برای حفظ امنیت شهروندان شهرهای کوچک و بزرگ از سوی پلیس از اهمیت بالایی برخوردار است. ایران نیز از جمله کشورهایی محسوب می‌شود که در این عرصه گام‌هایی برداشته است.
تامین امنیت، حریم خصوصی، محدود کردن دسترسی و... اصطلاحاتی هستند که گاهی در عملکرد افراد حقیقی و حقوقی از یکدیگر تشخیص داده نمی‌شوند. برای مثال، به منظور تامین امنیت گاهی به حریم خصوصی دیگران تجاوز یا حق طبیعی هر فردی برای دسترسی آزاد به اطلاعات نادیده گرفته می‌شود.
قراردادن فناوری اطلاعات و ارتباطات در کنار پلیس یادآور به وجود پلیس سایبر در این عصر است. از سوی دیگر به‌کارگیری فناوری‌های نوین در تجهیزات پلیس مطرح است که به افزایش کیفیت خدمات پلیس در خصوص تامین امنیت در جامعه و پیشگیری از جرایم منتج می‌شود.
● امنیت در فضای سایبر
طبیعی است به همان نسبت که سرعت فعالیت‌ها در فضای سایبر افزایش پیدا می‌کند، جرایم نیز گسترش می‌یابند و با توجه به وجود اطلاعات مهم، رمز حساب‌های در گردش و...در این فضا نیاز به تامین امنیت بیش از پیش احساس می‌شود.
از آنجا که تامین امنیت مانند زنجیری متشکل از حلقه‌هایی مانند قانون، ابزار، نیروی انسانی، توان مالی و... است برای رسیدن به وضعیت مطلوب همگام شدن با چرخه تحولات روز دنیا به برنامه‌ریزی دقیق نیازمندیم. علاوه بر این نباید فراموش کرد با توجه به سرعت پیشرفت فناوری‌های نوین و استفاده از فضای سایبر، زمانی برای تاخیر و وقفه در اجرای برنامه‌هایمان نداریم.
بنابراین علاوه بر اینکه باید برای تدوین قانون سرعت عمل به خرج داد از مجری آن نیز نباید غافل شد. اجرای قانون در فضای سایبر که بخش مهمی از زندگی خصوصی و کاری انسان‌های عصر جدید را تشکیل می‌دهد نیازمند پلیسی است که مانند دنیای واقعی بتواند در تامین امنیت و جلوگیری از وقوع جرم کوشا باشد.
● ایران؛ جرایم رایانه‌ای، پلیس سایبر
هر چند گفته می‌شود در ایران پلیس سایبر وجود دارد اما به طور عملی نه قانون مدونی برای تامین امنیت کاربران اینترنتی کشور به تصویب رسیده و نه نهاد خاصی موظف به انجام وظیفه در این عرصه شده است.
در کنار این مسئله اداره کل مبارزه با جرایم رایانه‌ای در معاونت آگاهی نیروی انتظامی ایجاد شده و تصور برخی بر این است که این اداره می‌تواند با جرایم رایانه‌ای و جرایمی که در فضای سایبر انجام می‌شود مبارزه و امنیت را تامین کند. جرایم فضای سایبر محدود به جرایم رایانه‌ای نیست.
مدتی پیش معاون مبارزه با جرایم خاص و رایانه‌ای پلیس آگاهی اعلام کرد: پلیس، گشت اینترنتی ترتیب داده اما همان زمان اعلام شد وظیفه اصلی این گشت تحقیق در خصوص آگهی‌های مشکوک اینترنتی است. به این ترتیب هنوز در ایران برای پیشگیری و مبارزه با وقوع انواع جرم‌ها در فضای سایبر نه قانون مدون و قابل استنادی وجود دارد و نه گروه مشخصی که موظف به پیگیری این امر باشد.
● پلیس الکترونیک در کشور
خارج از فضای سایبر، در به‌ کارگیری فناوری‌های نوین، پلیس ایران توانسته گام‌های مثبتی بردارد. گزارش پلیس درباره فعالیت‌هایش در زمینه IT طی دو سال گذشته نشان می‌دهد سامانه هوشمند اجراییات، تهیه بانک اطلاعات شماره‌گذاری، استعلام و سوءپیشینه ازجمله طرح‌های اجرا شده است. همچنین استفاده از GPS، GSI، راه‌اندازی دفاتر خدمات پلیس+۱۰، صدور گذرنامه، طرح ارایه خدمات انتظامی به مردم از طریق اینترنت، استعلام خلافی از طریق پیام کوتاه، سیستم‌های مربوط به مفقودی و پرداخت‌های الکترونیکی از دستاورد‌های پلیس در زمینه پلیس الکترونیک است.
▪ سامانه‌ها
معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات ناجا نیز هفته گذشته خبر داد: تاکنون ۲۰۰ سامانه و زیرسامانه از سوی متخصصان و مهندسان ایرانی در ناجا طراحی و راه‌اندازی شده است که ازجمله این موارد می‌توان به خدماتی مانند صدور گذرنامه، دریافت جرایم رانندگی، اماکن و دریافت عدم سوءپیشینه اشاره کرد.
▪ فناوری‌های نوین
یکی دیگر از دستاورد‌های تازه پلیس در زمینه فناوری طراحی کوله پشتی مخابراتی است. به گفته جانشین مدیر کل ارتباطات رادیویی ناجا پیش از این، در بخش مخابراتی از سیستم‌های قدیمی به نام PRC۷۷ استفاده می‌شد که رنج فرکانس پلیس را نداشت. اما بتازگی پژوهشگران مرکز تحقیقات رادیویی ناجا موفق شدند کوله‌پشتی‌های مخابراتی با کاربری‌های خاص طراحی کنند.
بی‌سیم این کوله ۱۰ وات است و باتری قابل شارژی دارد که می‌توان آن را با فندک خودرو نیز شارژ کرد. در عملیات گشت و کمین در محل‌های دور از مقر مانند خارج از شهرها و مناطق مرزی تا ۲۴ ساعت می‌توان از این سیستم استفاده کرد.
▪ دوربین‌ها
رییس فناوری اطلاعات و ارتباطات پلیس پیشگیری نیروی انتظامی نیز اعلام کرده: ۴۰۰ دوربین مدار بسته در نقاط جرم‌خیز و معابر پایتخت به منظور کنترل بهتر تردد و نظارت بر این نقاط تا پایان امسال نصب خواهند شد.
▪ آموزش و اطلاع‌رسانی
یکی از آخرین اقداماتی که پلیس کشور در خصوص آموزش و اطلاع‌رسانی درباره دستاوردها و فعالیت‌های انجام شده با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام داد، برگزاری نمایشگاه تخصصی پلیس در این عرصه در هفته گذشته بود.
مدیر این نمایشگاه پشتیبانی اطلاعاتی ماموریت‌های انتظامی، برقراری ارتباطات مورد نیاز یگان‌های ماموریتی، ستادی و بهبود روش‌های عملیاتی با به کارگیری فناوری و ارتباطات را مهم‌ترین مولفه‌های وظیفه‌ای پلیس فناوری و اطلاعات اعلام کرد. وی گفت: تجهیزات، سامانه‌ها و تخصص‌های مرتبط در پلیس فناوری واطلاعات ناجا سه قطب اصلی دارد.
یکی از قطب‌های اصلی پلیس فناوری واطلاعات ناجا، تجهیزات و سامانه‌های مراقبت الکترونیکی است که این دستگاه‌ها تامین‌کننده اطلاعات مورد نیاز فرماندهی از صحنه‌ها و میادین عملیاتی هستند.
شبکه‌های مخابراتی ثابت و سیار دومین قطب پلیس فناوری و اطلاعات ناجا به شمار می‌رود که برای انتقال اطلاعات صحنه به مراکز فرماندهی و انتقال دستورات و هماهنگی بین فرماندهی و نیروهای عمل‌کننده است.
سامانه‌های پردازش و مدیریت اطلاعات سومین قطب پلیس فناوری واطلاعات است. این سامانه نقش نگهداری، تحلیل و تفسیر، توزیع و تسهیم اطلاعات و دانش را ایفا و سامانه‌های جامع نرم‌افزارهای لازم را برای عملیات، خدمات و پشتیبانی ایجاد و اداره می‌کند.
در حاشیه این نمایشگاه که از ۲۱ تا ۲۵ مهرماه سال جاری برپا شد، سمینار مراقبت الکترونیکی با موضوع سیستم‌های ثبت تخلف سرعت و سمینار امنیت، سمینار ارتباطات رادیویی با موضوع ارتباطات رادیویی سیار حرفه‌ای و سمیناری علمی با موضوعات، ابر رایانه، داده کاوری، تشخیص هویت گوینده و شناسایی چهره نیز برگزار شد.
همچنین دو تور نرم‌افزاری در حاشیه نمایشگاه تدارک دیده شده بود که در این تور‌ها بازدید‌کنندگان با چگونگی روند صدور گذرنامه، خدمات نظام وظیفه به صورت الکترونیکی و خدمات پلیس + ۱۰ از نزدیک آشنا شدند.
▪ بودجه پلیس در حوزه IT
آنچه برای دستیابی به تازه‌ترین فناوری‌ها و به‌کارگیری آن در خدمات‌رسانی اهمیت دارد، علاوه بر در اختیار داشتن نیروهای متخصص، میزان بودجه‌ای است که صرف پژوهش یا واردات فناوری و... می‌شود. بر اساس گفته‌های فرمانده ناجا امسال ۱۱ میلیارد تومان به بخش دانش و پژوهش و ۸۰ میلیارد تومان به فناوری اطلاعات و ارتباطات ناجا اختصاص داده شده است. این در حالی است که به گفته سردار احمدی‌مقدم امکان افزایش این بودجه وجود دارد اما معاونت فناوری اطلاعات و ارتباطات به دلیل نداشتن آمادگی فنی امکان جذب این رقم را ندارد.
فرمانده ناجا پیش‌بینی کرده در پایان برنامه پنجم کفه ترازوی سازمان نرم‌افزاری نسبت به سازمان سخت‌افزاری سنگین‌تر شود. این موضوع مستلزم داشتن سرعت و انجام امور زیربنایی و سرمایه‌گذاری انسانی و آموزش و پژوهش با همکاری سایر مجامع علمی است.

شبنم کهن‌چی

منبع : هفته‌نامه بزرگراه فناوری