دندان، آینه سلامتی است

داشتن دندان هایی سالم و درخشان و دهانی سالم آینه وضعیت جسمانی بدن افراد است. علائم ابتلا به بیماری هایی مانند پوکی استخوان، دیابت، بیماری های قلبی و عروقی و اختلالات وابسته به سیستم ایمنی ممکن است به صورت پوسیدگی های دندان، بیماری های لثه، خونریزی های مزمن، خشکی دهان و.‎.‎. ظاهر شود.
تحقیقات نشان می دهد، بیش از ۹۰ درصد از بیماری های قلبی ارتباط مستقیم و دوجانبه ای با وضعیت بهداشت دهان و دندان افراد دارد، بطوری که عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و درمان بموقع بیماری ها، در افزایش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی مؤثر است و علائم ابتلا به بیماری های قلبی در دهان و دندان ظاهر می شود.
علائم ابتلا به بیماری های عفونی و وابسته به سیستم ایمنی مانند ایدز و هپاتیت در دهان به صورت پیدایش ضایعات و زخم های دهانی ظاهر می شود.
● دیابت و بیماری های دهان و دندان
یکی از بیماری هایی که ارتباط نزدیک و مستقیم با مشکلات دهان و دندان دارد، دیابت است. دکتر محمدرضا خامی - دندانپزشک - بیماران دیابتی را مستعد ابتلا به مشکلات دهان و دندان می داند و می گوید: افراد مبتلا به دیابت، باید بیشتر از دیگران به وضعیت سلامت و بهداشت عمومی دهان و دندان خود توجه کنند.
قرمزی، تورم و التهاب لثه، خشکی دهان، شل شدن لثه ها و بوی بد دهان از تأثیرات دیابت بر دهان و دندان است.
در بیماران مبتلا به دیابت به علت افزایش میزان قند خون، محیطی مناسب برای تغذیه و رشد باکتری ها در دهان ایجاد شده و زمینه ابتلا به انواع بیماری های دندان به راحتی فراهم می شود. پوسیدگی های مکرر دندان ها از نخستین علائم ابتلا به بیماری دیابت است.
دکتر خامی متخصص سلامت دهان و دندانپزشکی اجتماعی، حذف رژیم های غذایی قندی، مراجعه به دندانپزشک در صورت مشاهده علائمی مانند زخم، شل شدن و دور شدن لثه از دندان، رعایت اصول بهداشتی و پرهیز از استعمال دخانیات به خصوص در سنین بالای ۴۰ سال را ازراه های پیشگیری ابتلا به مشکلات دهان و دندان در بیماری های دیابتی می داند.
در بیماران دیابتی، پلاک های دندان که لایه های نازک و بی رنگی هستند، به سرعت روی دندان ها تشکیل شده و باعث پوسیدگی آنها می شوند. از این رو مسواک زدن دندان ها حداقل سه باردر روز و استفاده از نخ دندان و دهان شویه توصیه می شود.
● قلب و مشکلات دهان و دندان
بیماری های دهان و دندان می تواند زمینه ساز بیماری های عمومی یا سیستماتیکی بدن باشد.
دکتر خامی در رابطه با ارتباط بیماری های قلب و عروق و سلامت دهان و دندان می گوید: تحقیقات نشان می دهد بیماری های لثه می تواند زمینه ساز ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی باشد. همچنین عوارض ناشی از ابتلا به بیماری های قلبی می تواند به صورت خونریزی های مداوم، پیدایش عفونت و پوسیدگی دندان ها ظاهر شود.
دکتر مجید فخیمی جراح و دندانپزشک در این باره معتقد است: خونریزی لثه یا کم خونی در لثه ها از علائم ابتلا به فشار خون بالا یا پائین است. به عبارت دیگر افزایش میزان فشار خون به صورت پرخونی و خونریزی لثه ها ظاهر می شود. همچنین دردهای ناحیه فک و دهان می تواند ناشی از ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی باشد.
بوی بد دهان، کاهش PH محیط دهان، پیدایش انواع پوسیدگی و حتی از بین رفتن ریشه دندان که در لثه نهفته است، می تواند از عوارض بالا بودن کلسترول و تری گلیسرید خون، افزایش گلبول های سفید و عفونت های انتقال یافته از طریق قلب باشد.
از طرف دیگر، عدم رعایت اصول بهداشتی و درمان بموقع بیماری های دهان و دندان می تواند منجر به بروز انواع بیماری های قلبی و عروقی شود.
دکتر فخیمی استفاده از رژیم غذایی غنی از اسیدهای چرب ضروری، کلسیم، آمینواسیدهای ضروری، آب و رعایت بهداشت دهان و دندان با استفاده از مسواک و نخ دندان را در پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی و دهان و دندان مؤثر می داند.
● پوکی استخوان و سلامت دندان ها
پوسیدگی های زودهنگام دندان ها پس از مراجعه به دندانپزشک و درمان آنها، ضعف و درد در ناحیه فک و استخوان هایی که وظیفه محافظت از دندان ها را دارند، می تواند علامت شروع بیماری پوکی استخوان باشد.
دکتر فخیمی، بیماری پوکی استخوان را تهدیدی جدی برای زنان معرفی می کند و می گوید: کشیدن دندان ها در میان زنان در مقایسه با مردان راحت تر انجام می شود و این امر به خاطر ضعف فک و کاهش تراکم استخوانی در میان آنهاست.
تحقیقات نشان می دهد زنان مبتلا به پوکی استخوان، سه برابر بیشتر در معرض ابتلا به انواع بیماری های دندان هستند. مصرف ویتامین D، کلسیم، ورزش، مراجعه به دندانپزشک هر شش ماه یک بار و استفاده از رژیم غذایی سالم شامل کربوهیدرات، لبنیات، میوه و سبزیجات در کاهش پوسیدگی های دندان و ابتلا به پوکی استخوان مؤثر است. بطور کلی زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به بیماری های دهان و دندان هستند.
در دوران بلوغ، بارداری، سیکل ماهانه و یائسگی محیط دهان بیش از هر زمان دیگری مستعد ابتلا به انواع بیماری ها است. افزایش هورمون ها در اسیدی کردن محیط دهان و تجمع باکتری ها و ایجاد جرم در دهان بی تأثیر نیست. در صورتی که PH محیط دهان کمتر از پنج باشد، احتمال ابتلا به انواع بیماری ها تا ۵۰ درصد افزایش پیدا می کند.
در دوران بارداری میزان هورمون ها افزایش می یابد بنابراین احتمال ابتلا به انواع بیماری های لثه مانند التهاب و خونریزی های لثه بیشتر می شود و زنان باردار در این دوره باید از نخ دندان استفاده کنند.
● سیگار و سلامت دندان ها
دکتر محمدرضا خامی، استعمال دخانیات را از عوامل خطر مشترک در رابطه دوجانبه سلامت عمومی افراد و دهان و دندان معرفی می کند و می گوید: سیگار کشیدن بر سلامت دندان ها بطور مستقیم تأثیر می گذارد.
همچنین افراد سیگاری در معرض ابتلا به انواع بیماری های قلبی، عروقی و سرطان دهان هستند. مطابق با آمار بیش از ۴۰ درصد از افراد سیگاری دندان های خود را پس از سن ۶۰سالگی از دست می دهند.
سرطان دهان، عفونت لثه، تخریب استخوان های فک، درد زبان و ایجاد لکه های زرد و قهوه ای روی دندان ها از عوارض سیگار کشیدن است. سیگاری ها باید بطور مرتب از دهان شویه ها برای پیشگیری از ایجاد جرم روی دندان ها استفاده کنند.
جرم تشکیل شده روی دندان ها باعث افزایش جذب مواد رنگی موجود در سیگار، چای و قهوه می شود.
● رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه به دندانپزشک
دکتر خامی، مراجعه به دندانپزشک، حتی قبل از پیدایش درد و ناراحتی را در پیشگیری یا تشخیص ابتلا به انواع بیماری ها ضروری می داند.
وی در این رابطه معتقد است:
دندانپزشکان می توانند در بسیاری از موارد، بیماران را از خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها آگاه کنند. تشخیص بیماری های وابسته به سیستم ایمنی یا سرطان دهان به وسیله دندانپزشکان امکانپذیر است. بطور کلی زخم ها، لکه های سفید یا قرمز و خونریزی های لثه باید جدی گرفته شود و افراد با مشاهده چنین علائمی باید به دندانپزشک مراجعه کنند.
داشتن دندان های سالم و پیشگیری از ابتلا به بیماری های وابسته به دهان و دندان، مستلزم رعایت نکات بهداشتی است. یادگیری روش صحیح مسواک زدن، استفاده از مسواک مناسب و نخ دندان از جمله مواردی است که رعایت آنها ضروری است.
همچنین حذف تنقلات از رژیم غذایی و تشویق کودکان به جایگزین کردن رژیم غذایی سالم به جای مصرف شیرینی جات نیز نقش مهمی را ایفا می کند.
توصیه می شود افراد هنگام مراجعه به دندانپزشک درخصوص بیماری های وابسته به سلامت دهان و دندان اطلاعاتی را بدست آورند و از سلامت دندان ها، لثه، زبان و بطور کلی دهان ودندان خود اطمینان پیدا کنند.

مهتاب درخشانی

منبع : روزنامه ایران