مراقبت از کودکان در بلایا (نقش حمایتی والدین)

افراد خانواده تمرین کرده باشیم قطعاً اگر یک روز در موقعیت یک حادثه قرار گرفتیم کمتر دست‌پاچه می‌شویم و می‌توانیم با تدبیر بیشتر با آن مواجه شویم. فراموش نکنیم که وقتی در یک موقعیت بحرانی قرار گرفتیم دیگر اندوه و حسرت بر این‌که چرا از قبل آمادگی پیدا نکرده‌ایم و چرا آن را برای خود پیش‌بینی نکرده‌ایم فایده ندارد و در آن‌جا دیگر فرصت از دست رفته است.
● مصیبت چیست؟
یک مصیبت ممکن است مربوط باشد به:
۱) حوادث طبیعی مانند زلزه و سیل
۲) اشکالات تکنولوژیک مانند سقوط یک هواپیما
۳) جنایاتی که به‌دست انسان اتفاق می‌افتد مانند جنگ‌ها
▪ کدام کودکان در معرض بیشترین خطر قرار دارند:
۱) کودکانی‌ که مستقیماً شاهد حوادث هستند و حضور دارند.
۲) کودکانی که حادثه منجر به از بین رفتن یک فرد محبوب در زندگی آنان شده است.
● آماده‌سازی خانواده‌ها برای حوادث غیرمترقبه:
انجمن پزشکان آمریکا توصیه‌هائی را جهت آماده‌سازی خانواده برای این‌که افراد کمترین آسیب را در حوادث طبیعی ببینند، ارائه کرده است این توصیه‌ها به شرح زیر می‌باشد:
خانواده‌ها لازم است که در بحران برای تأمین نیازهای روانی، فیزیکی و پزشکی کودکان آماده باشند. برنامه‌ریزی و تمرین از قبل باعث کاهش صدمات و افزایش ایمنی خواهد بود. این انجمن اضافه می‌کند والدین باید کودکان را در برنامه‌ریزی بحران شرکت دهند و او را برای حوادث پیش‌بینی نشده آماده سازند. این انجمن‌ پیشنهاد می‌کند که خانواده کیف بحران درست کنند و آن را در منزل در جائی‌که کاملاً در دسترس باشد و هم در ماشین قرار دهند. اعضای خانوداه با هم به تهیه کیف بپردازند و استفاده از آن را در موقع بحرانی تمرین کنند.
● وسایل موجود در کیف شامل:
▪ لباس گرم و بارانی
▪ غذاهای کنسروی و آب معدنی
▪ دستمال
▪ یک رادیوی بدون سیم و باطری‌های اضافی
▪ یک چراغ شارژی
▪ کارت اعتباری یا مبلغی پول
▪ و لوازم کمک‌های اولیه
علاوه بر این در صورتی‌که خانواده کودکانی با بیماری‌های خاص دارد باید هم داروها و لوازم پزشکی مورد نیاز کودک در جعبه باشد و هم خلاصه پزشکی کودک و نیازمندی‌های خاص او نوشته شده و در همان جعبه قرار داده شود. انجمن هم‌چنین پیشنهاد می‌کند خانواده محلی را از قبل مشخص کند که در صورت بروز مشکل و در صورتی‌ که اعضای خانواده در شرایط بحران همدیگر را گم کردند هر فردی که خود بتواند یا توسط افراد دیگر پیدا شود به آن مکان‌ها مراجعه کند و بتواند سایر اعضای خانواده را که سالم مانده‌اند در آن‌جا ملاقات کند. این مکان می‌تواند سر کوچه، کنار یک مغازه یا مدرسه بچه‌ها باشد.
● به کودکان کمک کنیم با بحران‌ها مواجه شوند:
در صورتی‌که خانواده با بلایای طبیعی یا انواع دیگر بحران‌ها مواجه شده باشند باید به کودکان به‌عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها به سرعت کمک شود.
خانواده‌ها را دور هم جمع کنید: کنار هم بودن برای هر کدام از اعضاء حمایت روانی بسیار کنید و اجازه بدهید سایرین با شما صحبت کنند. به کودکان فرصت بدهید به راحتی درباره نگرانی‌ها و ترس‌های خود با شما صحبت کنند. فراموش نکنید که گریه کردن یک واکنش طبیعی هر انسان سالم به مشکلات حاد و یک پاسخ طبیعی برای رها شدن از فشارها می‌باشد. به خود و دیگران اجازه اشک ریختن بدهید.
یک برنامه ترتیب دهید: لیستی از کارها را تهیه کنید که در زمان به‌خصوص آنها را انجام دهید. این کارها می‌تواند شامل تمیز کردن خانه و جایگزین کردن چیزها تا آن‌جا که ممکن است باشد.
مواظب خودتان باشید: به خودتان اهمیت بدهید. به اندازه کافی استراحت کنید و به‌خوبی تغذیه شوید. فراموش نکنید که کودکان فقدان‌ها و ترس‌های شما را منعکس می‌کنند، در صورتی‌که آنها تلاش شما را برای بهبود و آرام گرفتن ببینند از شما تقلید خواهند کرد.
واقعیت‌های فاجعه را شرح دهید: کودکان تخیل بسیار قوی دارند. هر آن‌چه برای آنها مبهم باشد می‌تواند باعث ترس شود. سعی کنید در مورد واقعیت آن‌چه که اتفاق افتاده به روشنی برای آنها صحبت کنید.
به کودکان اطمینان ببخشید: به آنها نشان دهید که همه چیز مجدداً به حالت عادی بر می‌گردد و آن‌چه پیش آمده موقتی است. به آنها اطمینان ببخشید که زندگی باز جریان خود را به‌خوبی آغاز خواهد کرد.
همدل باشید و کودکان را درک کنید: سعی کنید برای چیزهائی که بعد از حادثه در مورد کودک پیش می‌آید آنها را درک کنید. اگر کودک جای خود را خیس کرد یا انگشت خود را می‌مکد او را سرزنش نکنید. او به حمایت و محبت احتیاج دارد.

آمنه شهائیان، کارشناس ارشد روان‌شناسی کودکان استثنائی

منبع : ماهنامه کودک