بـرجی کـه بـا هیـچ ‌ بـادی نمی‌‌لـرزد

برج ایفل یکی از نمادهای کشور فرانسه، در خیابان شام دومارس پاریس واقع شده و ارتفاعی معادل ۳۲۴ متر دارد. این برج که به خاطر سازنده‌اش (مهندس گوستاو ایفل) به این نام شهرت یافته، به عنوان بخشی از منظره شهری در حاشیه رود سن از سال ۱۹۹۱ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
● افتتاح برج
برج ایفل در ۳۱ مارس سال ۱۸۸۹ به مناسبت جشن صدمین سالگرد انقلاب فرانسه افتتاح شد. این بنا صرفا به همین دلیل ساخته شده بود. پرنس «والز» و پادشاه ادوارد انگلیسی برای اولین بار این بنای تاریخی را افتتاح کردند. از میان هفتصد طرح پیشنهادی ارائه شده از سوی طراحان متفاوت، طرح «گوستاو ایفل» با توجه به دارا بودن اکثریت آراء، مورد قبول واقع شد، اگرچه این طرح در ابتدا با موافقت همگان همراه نبود و گی‌دو ماپاسان (نویسنده)، امیل زولا (نویسنده) و چارز گارنیز (معمار اپرای گارنیز) مخالفان اصلی آن بودند.
ماجرای ساخت برج در سال ۱۸۸۴ و هنگامی آغاز شد که امیل نوگوییه و موریس کوچلن، دو مهندس اصلی کارخانه گوستاو ایفل تصمیم می‌‌گیرند یک برج سیصدمتری بسازند. آنها معماری به نام استفان سووستر را خبر می‌‌کنند تا درباره پروژه با او مشورت کنند.
● شروع ساخت پروژه
پروژه ایفل واکنش‌های متفاوتی برانگیخت. در چهاردهم فوریه ۱۸۸۷، سیصد تن از هنرمندان نامه اعتراض‌آمیزی برای آلفاند، مدیر اجرایی پروژه ایفل می‌‌نویسند که در میان آنها چهره‌هایی چون گای دوموپاسان، شارل گرینه و فرانسوا کوپه نیز دیده می‌‌شود. این هنرمندان در عریضه خود به نام فرانسه، تاریخ و هنرش، ساختن برج بی‌مصرف و هیولاگونه ایفل را محکوم می‌‌کنند اما کسانی چون روسو و شاگال، ایفل را می‌‌ستایند و در سال ۱۹۶۰ نیز رولان بارت در تحقیقات جامع و کامل خود در باب نشانه‌شناسی، این برج را مورد مطالعه قرار می‌‌دهد.
با وجود تمام واکنش‌های مثبت و منفی، ساخت برج ایفل آغاز می‌‌شود و دو سال و دو ماه و پنج روز به طول می‌‌انجامد و در نمایشگاه جهانی سال ۱۸۸۹ حضور می‌‌یابد.
خالق این بنا، گوستاو ایفل است که بیشترین شهرتش را مدیون ساخت سازه‌های بلند آهنی و مقاوم در برابر باد چون «مجسمه آزادی»، «پل دره گذر گارابیت» و «نیوگاتی پو» (لهستان ۱۸۷۹) است.
● اجزای برج ایفل
در ساخت برج ایفل بیش از هجده هزار قطعه آهنی و دو میلیون و پانصد هزار میخ پرچ به کار رفته و پنجاه مهندس و ۱۳۲ کارگر روی آن کار کرده‌اند. این مهندسان تدابیر بسیاری اندیشیده‌اند تا نحوه خم کردن این میله‌‌های عمودی را بیابند و آن را به ارتفاع ۳۲۴ متری‌اش برسانند به طوری که در برابر هیچ بادی نلرزد.
ایفل از زمان ساختش تا امروز، هجده بار رنگ شده یعنی تقریبا هر هفت سال یک بار رنگ خورده است. نقاشی این بنا به زعم سازنده‌اش تمهیدی است برای حفظ ساختار آهنی‌اش، پس رنگ آن تاکنون بارها تغییر کرده است. در ابتدا به رنگ قهوه‌ای – قرمز بود، سپس زرد مایل به سرخ و رنگ‌های دیگر بود و حالا به رنگ برنز است. در رنگ‌آمیزی برج، طیف‌های متفاوتی آزموده شده تا همه‌چیز به چشم بیننده‌ای که از دور بنا را می‌‌بیند، یکپارچه بیاید. نقاشان زمانی نزدیک به یک سال را در پای این برج گذرانده‌اند و شصت رنگ را آزموده‌اند تا به رنگ دلخواه‌شان رسیده‌اند. آخرین باری که ایفل رنگ شد، سال ۲۰۰۱ بود که کار نقاشی، نوامبر همان سال آغاز و ژوئن ۲۰۰۳ تمام شد.
برج ایفل دارای سه طبقه یا به عبارتی سه صحن متفاوت است. در طبقه اول برج ایفل نمایشگاهی از عکس‌های گوناگون از دوران گذشته وجود دارد که ما را به سال‌های ۱۹۰۰ می‌‌برد؛ پیراهن‌های بلند زنان، چترهایی که در دست می‌‌گرفتند و کلاه‌های گوناگونی که نجیب‌زادگان آن زمان بر سر می‌‌نهادند تصاویری از سال‌های گذشته را در ذهن مجسم می‌‌کنند. رستوران‌های متعددی در طبقه اول واقع شده که مهمترین آنها رستوران روس‌ها‌ست که دارای جوی کاملا روسی است و تصویری زنده از مسکو را در ذهن شکل می‌‌دهد. سالن تئاتر آلتیتود که صحنه نمایش تئاترهای شاخص و قابل تحسین فراوانی بوده، نیز در همین طبقه واقع شده است. توریست‌ها علاقه زیادی به تماشای پاریس از بالاترین نقطه برج نشان می‌‌دهند و تنها دلیل، آن است که منظره بسیار شگرف و زیبایی را در مقابل چشمان‌شان به نمایش می‌‌گذارد.
● لابراتوار علمی – تحقیقی
گوستاو ایفل در سال ۱۸۸۹ برج ایفل را تبدیل به یک لابراتوار علمی – تحقیقی کرد و وسایل بسیاری در آنجا نصب کرد که از جمله آنها می‌‌توان به فشارسنج و برق‌گیر اشاره کرد. ایفل در پیشرفت این موزه علمی نقش بسزایی ایفا کرده است: هواشناسی (دستگاه‌های مختلفی در برج بودند که تغییرات جوی را ثبت می‌‌کردند)، رادیو، تلگراف و آیرودینامیک.
در سال ۱۹۰۶ نیز در برج، یک ایستگاه رادیویی راه‌اندازی شد که قطعا در پیشرفت علم امواج رادیویی گام جدیدی محسوب می‌‌شد و گوستاو ایفل نیز آنقدر عمر کرد تا بالاخره در سال ۱۹۲۱ اولین پخش برنامه‌ رادیویی که از برج او مخابره می‌‌شد را بشنود.
علاوه بر اینها در طبقه سوم برج نیز موسساتی برای مطالعه نجوم و روانشناسی تاسیس شده بود و برج ایفل که تنها بیست سال از ساخت آن می‌‌گذشت، تبدیل به مکانی علمی – فرهنگی – تفریحی شد.
● اتفاقات جالب
از اتفاقات جالبی که در برج ایفل افتاده، می‌‌توان به بازدید آدولف هیتلر از آن اشاره کرد. در جریان اشغال فرانسه در سال ۱۹۴۰، هیتلر تصمیم گرفت تا نوک برج برود و از آنجا به کل پاریس نگاه کند اما فرانسوی‌های آزادیخواه، کابل‌های آسانسور را قطع کردند و هیتلر مجبور شد تمام ۱۷۹۲ پله برج را پیاده بالا برود. در زمان سقوط نازی‌ها نیز هیتلر از یکی از ژنرال‌هایش خواست برج ایفل را تخریب کند اما ژنرال فون شولتیتز که پاریس و بناهایش را بسیار دوست داشت، از جان خود گذشت تا ایفل را زنده نگه دارد.
● نکات برجسته برج
برج ایفل از معدود بناهای فرانسوی است که بدون هیچ کمکی از دولت اداره می‌‌شود و درآمد خوبی هم دارد که در سال ۲۰۰۳ بیش از ۵۱ میلیون یورو بود. نمایشگاهی که در برج ایفل برگزار می‌‌شود نیز بسیار اشتغال‌زاست، ۲۵۰ نفر حقوق‌بگیر ثابت (میزبانان، تکنسین‌ها و مسئولان بخش اداری) و ۲۵۰ نفر دیگر به صورت متفرقه کسب درآمد می‌‌کنند مانند (رستوران‌دارها و فروشندگان بوتیک‌ها)، پلیس، کارکنان پست و... در کل‌، ایفل یک منبع مالی ارزشمند برای فرانسه به شمار می‌‌شود.
برج ایفل از جذابیت بسیار بالایی برخوردار است. علاوه بر جذابیتی که خود برج داراست، پارک‌های اطراف آن نیز شگفت‌انگیزند؛ پارک‌های بزرگی که در هر فصل زیباتر از فصل پیش هستند. تعداد حیرت‌انگیز توریست‌ها یا پاریسی‌ها که در پای این برج جمع می‌‌شوند، موید این نکته است. برج ایفل در شهر پاریس یکی از چشم‌نوازترین دیدنی‌های فرانسه و به عبارتی دنیاست.
اگر سالیانه شش میلیون نفر هم از برج ایفل دیدن کنند، بازهم تعداد کسانی که چشم به آن دوخته‌اند اما هرگز موفق به بالا رفتن از پله‌های آن نیستند، زیادتر است و چه بسیار افرادی که آن را به خوبی می‌‌شناسند اما همچنان آرزوی دیدنش را در سر می‌‌پرورانند.
● نگاهی کوتاه به زندگی گوستاو ایفل
در سال ۱۸۳۲ در دیجون متولد و در سال ۱۸۵۵ از دانشکده هنرهای صنعتی فارغ‌التحصیل شد. ایفل قابلیت و توانایی ویژه خود را در ساختن بناهای بسیار زیادی نشان داد از جمله می‌‌توان به دو نمونه برجسته «پورت ویادوکت» در رودخانه «دورو» سال ۱۸۷۶ و نیز «گارابیت ویادوکت» سال ۱۸۸۴ اشاره کرد.
او با ساخت برج ایفل به اوج شهرت خود رسید و سرانجام در ۲۷ دسامبر ۱۹۲۳ دیده از جهان فروبست.

عسل حکمت

منبع : مجله خانواده سبز