تغییرات سدیم و پتاسیم خون پس از شستشوی معده با آب شهر در بیماران دچار مسمومیت خوراکی

● مقدمه:
اقدام حیاتی و اولیه در درمان مسمومیت های خوراکی شستشوی معده می باشد. این امر در اکثر مراکز بجز در مورد اطفال زیر ۴ سال با آب شهر انجام می شود. با توجه به اینکه غلظت الکترولیت ها و اسمولالیته در آب شهر پایین است و بعلاوه در هر فرد روزانه مقدار زیادی سدیم و پتاسیم از طریق شیره معده ترشح می شود، یکی از عوارض احتمالی این شستشو می تواند دفع این الکترولیت ها و اختلالات الکترولیتی در فرد باشد.
● روشها:
مطالعه مشاهده ای مقطعی روی ۱۰۰ نفر از مسمومین که طی درمان مورد شستشوی معده قرار گرفته اند، انجام شد. همه نمونه ها سن بالای ۴ سال داشته و تنها شرط خروج از مطالعه مسمومیت با دارو یا سم حاوی سدیم یا پتاسیم بوده است. در مورد هر نمونه، دو مرتبه خونگیری برای اندازه گیری سدیم و پتاسیم، قبل و نیم ساعت بعد از شستشوی معده انجام می شد. برای بررسی رابطه تغییر الکترولیت های خون با حجم شستشوی معده این حجم از طریق مایع برگشتی از معده فرد اندازه گیری و یک نمونه از همین مایع، برای اندازه گیری غلظت سدیم و پتاسیم، به آزمایشگاه ارسال گردید. بعلاوه در طی مطالعه غلظت سدیم و پتاسیم آب شهر نیز اندازه گیری می شد.
● نتایج:
سدیم خون بیماران بدنبال شستشوی معده، از ۷mmol/lit افزایش تا ۱۲mmol/lit کاهش را نشان داد. که این تغییرات برای پتاسیم از ۱mmol/lit افزایش تا ۱.۲mmol/lit کاهش بود. میانگین این تغییرات برای همه بیماران، ۲.۷۴mmol/lit کاهش سدیم و ۰.۳۳ mmol/lit کاهش پتاسیم بود. این کاهش الکترولیتی در حجم های بالاتر شستشو محسوس تر بود، ولی تاثیر حجم شستشو بر این کاهش قابل توجه نبود. مقدار مطلق دفع سدیم و پتاسیم از طریق مایع برگشتی از معده در حجم های مختلف شستشوی معده تفاوت چندانی نداشت.
▪ بحث:
بی خطر بودن شستشوی معده از نظر ایجاد تغییرات الکترولیتی در افراد بدون مشکل زمینه ای این الکترولیت ها (حتی در حجم های بالای شستشو) مطرح می شود. با توجه به اینکه در درصد کمی از بیماران، کاهش سدیم تا ۱۲mmol/lit و پتاسیم تا ۱.۲mmol/lit مشاهده شد ولی این تغییرات در افراد با مشکلات زمینه ای مثل کهولت سن می تواند مشکل ساز باشد. توصیه می شود که شستشوی معده در این افراد با دقت بیشتر و همراه با اندازه گیری الکترولیت های خون باشد.

کامران منتظری
محمد ابوطالب دخت

منبع : پایگاه اطلاعات علمی