تحلیل فیلم ۳۰۰

۳۰۰ عنوان فیلمی است که از روی کتاب مصوری نوشته فرانک میلر به همین نام توسط شرکت «برادران وارنر » ساخته شده‌است. (در سال ۱۹۶۲ (۱۳۴۱) نیز فیلم دیگری به نام سیصد اسپارتی بر اساس این کتاب ساخته شده بود.) فیلم ۳۰۰ پس از « بی باك » و « شهرگناه » سومین اثر سینمایی است كه از روی كتاب‌های كمیك استریپ فرانك میلر ساخته شده است با این تفاوت كه این فیلم در مورد جنگ میان شاه یونانی (لئونیداس) درمقابل خشایارشاه ایرانی با ارتش یكصد وبیست هزار نفری می باشد.
فیلم «۳۰۰» به تهیه‌كنندگی «فرانك میلر»، «دبوراه اسنایدر» و «كرایج.جی.فلورس» به كارگردانی «زاك سنایدر» ساخته شده است. در این فیلم بازیگرانی چون «جرارد باتلر»، «لنا هیدی»، «مایكل فسنبدر»، «وینسنت ریگان» و «دومنیك شوست» ایفای نقش می‌كنند.
ـ زبان اصلی : انگلیسی
ـ مدت : ۱ ساعت و ۵۷ دقیقه
● خلاصه فیلم :
داستان این فیلم به موضوع نبرد ترموپیل بین سپاه ایران در زمان خشایارشا با سپاه یونان در زمان لئونیداس در سال ۴۸۰ پیش از میلاد می‌پردازد. این نبرد به ادعای داستان و فیلم در تنگهٔ ترموپیل در نزدیکی آتن رخ داده و وانمود شده‌است که در آن ۳۰۰ نفر از رزم‌آوران اسپارت در برابر سپاه یک میلیونی خشایارشا مقاومت می‌کنند. در این نبرد که حدود سه روز به طول می‌انجامد ارتش امپراتوری هخامنشی در برابر ۳۰۰ رزم آور اسپارتی در تنگهٔ ترموپیل متوقف شد و تنها زمانی توانست آنها را شکست بدهد که در اثر خیانت یک یونانی راه دیگری برای دور زدن آنها و محاصره اسپارتی‌ها یافت.كه به شكل اغراق امیزی سعی شده تا با استفاده از جلوه های ویژه و به تقلید از تكنیك فیلم های مشهور اخیر ساخته شود، عبارت است از جنگ ایران و یونان در میدان جنگ ترموپیل ( گردنه معروفی در یونان ، بین كوه اویته - Oyete - و خلیج مالیك ). جایی كه پادشاه اسپارتی یعنی لئونیداس ارتش ۳۰۰ نفری خود را علیه ارتش عظیم ایرانیان تجهیز كرد تا مقابل سپاه خشایارشاه ایستادگی كنند... اما گوژپشتی دروازه‌های شهر را به روی لشگر ایران باز می‌كند بنابر روایت هرودوت از تاریخ، این ۳۰۰ اسپارتی توانستند جلو لشگر عظیم خشایارشاه به مدت ۳ روز مقاومت كنند.
● مقوله بندی :
▪ تقابل های دوتایی لوی استروس
ساختار گراها شیوه هایی را برای حس و شناخت ساخت ها ارائه می کنند تا بتوانیم مکانیزم های ارتباطی آنها را درک کنیم .« لوی استروس » بر اهمیت کلمات متضاد در زبان تاکید می کند و می گوید نظام های معانی با این تضاد ها معنی را می سازند . یعنی ما با شناخت این تضاد ها می توانیم معانی که در عمق داستان قرار دارد را کشف کینم .
▪ تقابل های دوتایی موجود در فیلم ۳۰۰
▪ اسپارتی ها / جبهه خودی / خیر
ـ مردان جنگی
ـ جامعه سلحشور
ـ خوش قیافه ، سفید
ـ ارزش داشتن قانون
ـ ضعف در اسپارتا نیست
ـ فقط قوی ها در اسپارتا می مانند
ـ کشتن برای رسیدن به عدالت ، قانون ، افتخار و...
ـ آرمان ها : امید ، احترام ، آزادی ، عدالت ، افتخار و...
▪ پارسی ها / جبهه غیر خودی/ شر
ـ بربر - وحشی
ـ سیاه - زشت
ـ دنبال سکه وپول – فریب دادن افراد با سکه برای فتح جنگ
ـ جنگجو نیستند – با شلاق به جنگ می رفتند
ـ لباس هایی شبیه افغان ها ، اعراب ، و شاید فلسطینی ها ( سال ، نقاب و ..) می پوشند
ـ سربازان ایرانی آنقدر بی عقل و غیر جنگجو اند که با سپر های حصیری به جنگ آمده اندو آنقدر سبک و ضعیف هستند که با یک حرکت سرباز اسپارتی ۵ نفر از سربازان ایرانی کشته می شوند
● ویژگی های فیلم :
فیلم ۳۰۰ که با استفاده از فناوری پرده آبی ساخته شده، توجه بینندگان و منتقدان بسیاری را به خود جلب کرده‌است و یک بازی رایانه‌ای نیز بر اساس آن منتشر شده‌است .
این فیلم از ۱۸ اسفند ۱۳۸۵ (۹ مارس ۲۰۰۷) درآمریکا در تعداد بی سابقه‌ای سینما به نمایش عمومی در آمد .
شیوه فیلم‌سازی كامپیوتری و مجازی است و هنرپیشگان واقعی در صحنه‌های مجازی نقش‌آفرینی می‌كنند. همچنین شخصیت های فیلم نیمه انیمیشنی ( بسیار قوی و جذاب ویا شبیه هیولا ووحشی ها) هستند که می تواند نظر مخاطبان را به خود جلب کند .
موسیقی جذاب و تركیب مناسب با صحنه‌های كامپیوتری نبرد باعث شده تصاویر تابلوهای نقاشی به نظر برسند كه فروش فوق‌العاده‌ای را برای سازندگانش ایجاد کرده است.
در پوستر این فیلم نامی كه به عنوان ۳۰۰ برای فیلم برگزیده شده است مشابه كلمه انگلیسی باغ وحش به تحریر در آمده است.
● تحلیل فیلم :
▪ ژانر فیلم :به شدت متکی بر جنگ و خشونت است . حتی طراحی عدد ۳۰۰ در پوستر ها با خون طراحی شده ، وهمه صحنه های فیلم کشت وکشتار است :که این نوع ژانر مخاطبان زیادی را در کشور های اروپایی ، امریکایی دارد که می تواند یکی از دلائل فروش این فیلم ژانز خشونت وجنگ باشد .
از اولین نما مسئله میلیتاریسم[۱] وتفکر نژاد برتر وجود دارد . که فیلم با تولد نوزادی شروع می شود ، در بالای تصویر نوزادی که به دنیا می ؟آید وسه چهارم تصویر جمجمه گذشتگان است، که اگر این کودک ضعیف وناتوان باشد نابود می شود .
از اول کودک اسپارتی باید قدرت جسمانی داشته باشد :تربیت نژاد جنگ ( فراستی )
فکر غالب و قطعه برگزیده فیلم این تصویر شروع فیلم می باشد که به معنی ر سیدن به جامعه سلحشور وجنگی است .
تحریف ها یا مغالطه هایی که در این فیلم به تصویر کشیده شده تا چهره غیر خودی بسیار زشت جلوه کند :
● شخصیت ها
خشایارشاه – فیزیک خشایارشاه که بسیار با تاریخ واقعی متفاوت است .
هیولای وحشی – یکی از این سربازان ایرانی که مثل هیولا و دیو می ماند بسیار درنده ووحشی است و هیچ چیز او را از پا در نمی آورد مگر ضربه زدن به چشم او :که یاد آور قهرمان افسانه ایی رویین تن ایران «اسفندیار »: است ، که انیمیشن اسفندیار بسیار زشت و توهین آمیز است .
● زنان ایرانی :
ـ النگو .انگشتر .گوشواره و... دارند
ـ یا غرق شهوت هستند و هم جنس بازند (در حالی که پدیده هم جنس بازی پدیده ایی است که در جامعه ایران بی سابقه بوده است . و امروزه ازدواج هم جنس بازان بصورت رسمی در کلیسا های کشور های غربی صورت می گیرد )
ـ یا نقاب دارند وخیلی وحشتناک هستند .
ـ در حالی که زنان یونانی ( ملکه ) : دوستدار همسر - فرزند ( هر جا ملکه هست بچه اش هم هست ). در کنار خانواده . اسپارتی ها و مردان جنگ است .
● لباس ایرانیان
بطور كلی لباس ایرانیان باستان عبارت بود از یك بالا پوش شبیه شنل و یك دامن پرچین ، كه بالا پوش و دامن در محل كمر دارای یك كمربند چرمی بوده است. بالا پوش پوششی مانند شنل بوده است در بعضی جلوی آن باز و در بعضی بسته بوده است. بلندی بالا پوش به اندازه بالا تنه است.در قسمت كمر به شكل لیفه تمام چینهای پشت بالا پوش جلو باز روی چال گردن بوسیله دكمه‌ای به هم وصل می شود. دامن ایرانیان بر دو نوع است: نوع اول یك راسته چین و دومی دارای دو راسته چین.
ایرانیان لباس خود را از پارچه های نقش و نگاردار با رنگهای گیرا و پرشكوه تهیه می‌كرده‌اند. كلاه ایرانی از جنس نَمد بوده است.(مگر كلاه های جنگی كه از آهن و مُفرُغ ساخته می شده است )
● پوشش ها
ـ سربازان خشایارشاه که بسیار کودن ، ضعیف ، عقب مانده ،بدون تجهیزات یا همراه وسایل چوبی وحصیری ، نقاب دار و بن لادن مانند هستند ( که همه آنها شبیه تروریست ها هستند )
ـ زنان ایرانی که یا لخت هستندو یا نقاب دارند و چشمان وحشتناکی دارند .
● تفکر :
ـ وحشی گری ( مثلا ً حمله به شهری وبا پنجه و دندان به جان مردم آنجا افتادند )
ـ شهوت ران وهوس باز اند ،
ـ دنبال زرق وبرق هستند .
● تاریخ یا افسانه؟
عموم مورخین غربی قرن ما دولت هخامنشی را می‌ستایند و اعتراف دارند که دولت ایران از تمدن بشری پاسداری کرد و فرهنگ خاورمیانه‌ای در دوران هخامنشی متحول گردید و به اوج ارتقا رسید .
در سال ۴۸۰ پیش از میلاد ، خشایارشا به یونان لشکر کشید ، داستان لشکرکشی خشایارشا را داستان‌پردازان یونانی چنان پرداخته‌اند که گویا خشایارشا تمام آسیا را بر ضد شهر آتن بسیج کرده بوده است. هرودوت این داستان را در کتاب هفتم تاریخش به تفصیل شگفت‌آور و دل‌انگیزی به رشته تحریر درآورده است. او بندهای ۳۰۵ و ۳۱۰ کتابش را به آمار سپاهیان ایران اختصاص داده و می‌نویسد که شمار ناوهای خشایارشا در این جنگ افزون بر ۵۲۰۰ فروند بوده و افراد نیروی دریایی‌اش از ۵۱۷ هزار نفر بیشتر بودند ، کل تعداد جنگندگان خشایارشا از نیروی زمینی و دریایی که در داستان دلکش هرودوت به جنگ آتن بسیج شده بودند بالغ بر ۲ میلیون و ۳۱۷ هزار نفر بود ، که یک میلیون و هفتصد هزار نفرشان افراد پیاده‌نظام بودند. (هرودوت آنقدر در فکر بزرگ جلوه دادن لشکرکشی خشایارشا و اهمیت تراشیدن برای نیروی آتن بوده که با وجود آنکه مردی با تجربه و دقیق بوده ، فراموش کرده بوده که فکر کند چنین انبوهی از انسان‌ها چگونه قادر بوده خواربار مورد نیازش را در سرزمین کوچکی چون کرانه‌های دریای ایژه و غرب آسیای صغیر تأمین کند. )
● نبرد ترموپیل و تصرف آتن
به ابتکار خشایارشا پلی از قایق بر روی بغاز داردانل ساختند که نیروی زمینی ایران توانست از روی آن عبور کرده و وارد خاک یونان شود. در ابتدا خشایارشاه با پادشاه کارتاژ(Carthage) صلح کرد تا وی یونانیان را همراهی نکند. علاوه بر این، تعداد زیادی از یونانیان به ارتش خشایارشاه پیوستند از جمله مردم منطقه تسالی(Thessaly) اما در همین هنگام طوفانی سهمگین وزید و به کشتی‌های ایران خسارت وارد کرد. سرانجام در دریای آرتمزیوم(Artemisium) بین کشتی‌های دو سپاه جنگ درگرفت و یونان شکست خوردند. نبرد دیگر در تنگه ترموپیل(Thermopylae) در گرفت که به علت تنگی جا نیروی ایران با مقاومت آتنی‌ها و اسپارتی‌ها که برای نخستین بار باهم متحد شده بودند مواجه شد. سرانجام یک یونانی به ایرانیان که در آستانه شکست بودند راهی را معرفی کرد که به پشت تنگه می‌رفت. یونانیان با آگاهی از این خیانت گریختند و فقط لئونیداس(Leonidas)(حاکم اسپارت) بهمراه سیصد اسپارتی برجای ماندند و همگی کشته شدند. سپاه ایران بعد از این جنگ آتن را به تصرف درآورد و کاخ آکروپولیس در زمان جنگ نابود شد ولی معبد آکروپولیس و خانه های شهر به دستور خشایارشاه به سربازانش سالم ماند.
● نتیجه گیری :
این فیلم تا به امروز بیش از ۵۰۰ میلیون دلار فروش داشته است که می تواند به دلیل اظهار نظر های بسیاری از روشنفکران جهان درباره خوب یا بد بودن این فیلم باشد .
مهمترین نتیجه ، قدرت سینما را در عصر کنونی می رساند ، که فیلم می تواند فرهنگ سازی کند ، چهره یکی را منفور وچهره دیگری را محبوب جلوه دهد .اما این تاثیر گذاری نیازی به دروغ مغالطه ندارد ، این فیلم می توانست بیشتر تاثیر گذار تر باشد اگر ایرانی ها را درست وواقعی جلوه می داد . پیروزی ۳۰۰ سرباز جنگجو اسپارتی در مقابل ارتش میلیونی خشایارشاه که ضعیف وترسو هستند ارزشی ندارد.
اما جواب قدرت فیلم را نقد وفیلم ساختن می دهد ، اعتراض یا عدم اعتراض ایرانی ها ، یونانی ها ، تاریخ وفرهنگ دوستان فقط می تواند فروش بیشتر فیلم را در پی داشته باشد . در اینجا جای خالی فیلمی احساس می شود که ایرانی ها ساخته باشند ودر جواب این فیلم با قدرت حقیقت و جلوه های ویژه سینمایی بهتری ساخته شده باشد.
● داستان مثنوی :
شخصی زمین را می شکافت و شخم می زد . ابلهی فریاد زد : چرا زمین را ویران می کنی ؟ آن شخص پاسخ داد : ای ابله ! به من اعتراض نکن . همه آبادی ها از خرابی ها ناشی می شود ، این زمین هرگز بدون شکافتن و ویرانی ، گلزار و گندم زار نمی گردد.
تو اگر زخم را نشکافی ، آن زخم کی بهبود می یابد :
هر بنای کهنه کآبادان کنند نی که اول کهنه را ویران کنند ؟
تان کوبی گندم اندر آسیا کی شود آراسته زان خوان ما ؟
پس در همه امور دیگر نیز چنین است هٔ نخست باید هر گونه فساد ویران گردد و سپس از نو بر اساس صحیح ساخته شود .بر همین اساس ، وقتی فرعون حضرت موسی (ع) را به خرابکاری متهم کرد آن حضرت فرمود :
ظاهراً کار تو ویران می کنم لیک خاری را گلستان می کنم

منابع :
محمدی اشتهاردی ، داستان های مثنوی ، نشر پیام آزادی ، ۱۳۶۹
جلسه نقد وبررسی فیلم ۳۰۰ . با حضور دکتر فراستی / دکتر زیبا کلام / دکتر وثوقی / دکتر رحمانیان . تالار چمران دانشکده فنی دانشگاه تهران . ۱۳۸۶
en.wikipedia.org
۳۰۰film.persianblog.com
outnow.ch
۳۰۰themovie.arpablog.com
www.farsnews.com
www.irandefence.net
www.imdb.com
www.favanews.com