در جست وجوی مخاطب

شبکه های مختلف سیما در ماه های اخیر بخشی عمده از برنامه های کودک و نوجوان خود را به پخش تولیدات ایرانی اختصاص داده است. اغلب این برنامه ها در موسسه صبا تولید شده است. نکته مهمی که درباره تولیدات صبا برجسته شده، تاکید بر بازسازی حکایت ها، اسطوره ها و بازی های ایرانی است که تاکنون سینه به سینه از طریق مادربزرگ ها و قصه نویسان حوزه کودک و نوجوان به ما منتقل شده است. حجم بالای تولیداتی از این دست در اغلب برنامه های کودک و نوجوان شبکه های سیما در حال حاضر به عنوان مهم ترین نقطه قوت به شمار می رود. اینکه خردسالان و کودکان نسل جدید از طریق برنامه های تلویزیونی با قصه ها و بازی ها و آداب و رسوم ایرانی آشنا شوند، در وهله نخست اتفاق قابل تاملی است.
در نظر داشته باشید تا چندی پیش حجم بالایی از برنامه های پخش شده از گروه های کودک و نوجوان، اختصاص به کارتون ها و انیمیشن های خارجی داشت. گرچه این کارتون ها و فیلم های مخصوص خردسالان و کودکان از کیفیت بالایی برخوردار است و زمینه تفریح و حتی آموزش مهارت های لازم را فراهم می آورد، اما ذهن و تفکر مخاطب را انباشته از فرهنگ غیرایرانی می کند.
به عنوان مثال مخاطب خردسال و کودک و نوجوان ایرانی از طریق کارتون ها و انیمیشن های خارجی پخش شده در تلویزیون ایرانی با بابا نوئل غربی ها آشنایی بیشتری داشتند تا عمو نوروز ایرانی ها. مخاطب ایرانی در همان سال های رشد خود با حجم بالایی از تبلیغات حرفه یی و هنرمندانه غربی ها درباره مفاهیم و شخصیت های فرهنگی شان بمباران می شود. این در حالی است که ایران و مشرق زمین مهد تمدن هایی غنی و بافرهنگ هستند، اما کودک ایرانی از طریق کالاهای فرهنگی غربی با این مفاهیم و شخصیت ها غریبه است.
تلاش برنامه سازان ایرانی در موسسه صبا در گام های نخست حداقل این نتیجه را در بر داشته است که بخش مخاطب شبکه های ایرانی با بخش هایی از حکایت ها، داستان ها، اسطوره ها و مفاهیم غنی شرقی آشنا شوند. حجم بالای تولیدات ایرانی در این حوزه در ماه های اخیر به ویژه در ماه مبارک رمضان از اتفاقاتی است که باید آن را به فال نیک گرفت.
مخاطب خردسال و کودک ایرانی در جمع خانوادگی خود با رغبت به تماشای برنامه هایی می نشیند که از جذابیت زیادی برخوردار است. البته ناگفته نماند، در حال حاضر این دست برنامه ها، جذابیت اش را از غنای خود داستان ها و روایت ها می گیرد و بخش عمده یی از برنامه ها هنوز به سطح کیفیت مطلوب نزدیک نشده است؛ اتفاقی که اگر به طور جدی مد نظر مدیران موسسه صبا قرار نگیرد، پس از مدتی با آفت تکراری که به ناچار دچارش خواهند شد، مقدمه دلزدگی مخاطب را نسبت به بخش مهمی از باورهای دیرین ایرانی فراهم خواهد آورد. در حال حاضر برنامه سازان خاطرشان جمع است که به علت ناب و بکر بودن موضوعات، مخاطب با شیفتگی از آن استقبال خواهد کرد. اما این ناب بودن و بکری به زودی از بین خواهد رفت و دچار آفت تکرار خواهد شد.
حجم قصه ها و بازی ها و حکایت های ایرانی هرچه هم زیاد باشد، روزی به اتمام خواهد رسید. در همین زمان است که اگر برنامه های تولید شده، دارای خلاقیت مطلوبی نباشد و در مرحله بعد قصد دوباره سازی با نگاهی خلاقانه به وجود بیاید، نشاندن دوباره مخاطب برنامه های کودک و نوجوان پای برنامه یی با داستان و موضوع تکراری کاری سخت خواهد بود. بنابراین مدیران موسسه صبا باید به خوبی متوجه این نکته باشند که کیفیت برنامه های ماندگار، فدای حجم تولیدات بالا نشود.
نکته دیگری که مدیران موسسه صبا نیز به خوبی برآن واقف هستند مربوط به بازاری است که امروزه تولیدات انیمیشن در دنیا از آن برخوردار هستند. غنای فرهنگ و تمدن ایرانی بستر بسیار خوبی برای حضور در این بازار است که امروزه برای برخی از کشورها، درآمد بیشتری مثلاً از درآمد نفتی کشور ما دارد. انیمیشن های خاص کودکان در دنیا امروزه از زبان ساختاری مشترکی نیز برخوردار هستند که برخوردار از محدودیت های خاص حوزه های بزرگسالان نیست و همین امر باعث می شود تولیدات ایرانی اگر دارای خلاقیت مناسب باشد، در بازارهای بین المللی حرفی برای گفتن داشته باشد.
زبان تصویر انیمیشن نیز این امکان را فراهم می کند که از چنبره برخی محدودیت های زبانی به درآییم و راحت تر بتوانیم با مخاطب جهانی خود وارد گفت وگو شویم و قله های فرهنگی خودمان را در قالب محصولات و کالاهای فرهنگی به مخاطبان دیگر عرضه کنیم. موفقیت های گام نخست موسسه صبا امروزه در تولید بالای برنامه های کودک و نوجوان شبکه های تلویزیونی ایران این توقع را به وجود می آورد که در گام های بعدی به جای پسرفت، پیشرفت داشته باشیم.

مهربانو ابدی دوست

منبع : روزنامه اعتماد