ابوالقاسیم ، محمود زمخشری

جنسیت: مرد
نام پدر: عمر بن محمد خوارزمی
تولد و وفات: (۴۶۷ -۵۳۸) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: مفسر ، محدث ، نحوی ، متکلم ، لغوی ، شاعر حنفی معتزلی
ملقب به جارالله. نسبت وی به زمخشر از آبادی‌های خوارزم است. او در ادب و لغت عرب و فقه و حدیث و تفسیر استاد و متکلم معتزلی بود و شعر را بسیار نیکو می‌سرود. در ضمن مسافرت‌های خود مدت مدیدی در مکه اقامت داشت و به همین مناسبت به جارالله (=همسایهٔ خدا) معروف شد. به بغداد نیز سفر کرد و در آنجا از نصر بن بَطِر و دیگران حدیث شنید. ادب را از ابومّضر محمود بن حریر ضبّی اصفهانی و ابوالحسن علی بن مظفر نیشابوری فرا گرفت و از ابومنصور نصر حارثی و ابوسعد شقانی حدیث روایت کرده‌اند. ابوطاهر سلفی و زینب دختر شَعری از زمخشری با اجازه روایت کرده‌اند. اسماعیل بن عبدالله خوارزمی و ابوسعد احمد بن محمود و دیگران از وی اشعارش را نقل کرده‌اند. سرانجام در جرجانیه خوارزم درگذشت. از آثار متعددش: "الکشّاف عن حقایق‌التنزیل" ، در تفسیر قرآن؛ "الامالی" ، در نحو؛ "الانموذج" ، در نحو؛ "مقدمهٔ الادب" ، در لغت؛ "اساس‌البلاغه" ، در لغت؛ "اعج‌العجب فی شرح لامیهٔ‌العرب"؛ "اطواق‌الذهب" ، در موعظ و خطب؛ "الجبال و الامکنهٔ و المیاه"؛ "دیوان" خطب؛ "دیوان" شعر؛ "دیوان" رسائل؛ "دیوان" تمثیل؛ "الرائض فی علم الفرائض"؛ "رؤس‌المسائل" ، در فقه؛ "ربیع‌الابرار" ، در ادبیات؛ "سوائر الامثال"؛ شرح "ابیات‌الکتاب" سیبویه؛ شرح مشکلات "المفصّل"؛ "رضالهٔ الناشد"؛ "القسطاس" ، در عروض؛ "المجاز الاستعاره"؛ "متشابه اسامی الرواهٔ"؛ "المستقصی" ، در امثال عرب؛ "معجم‌الحدود"؛ "المفرد و المؤتلف" ، در نحو؛ "المقمات" ، در اخلاق؛ "المنهاج" ، در اصول؛ "النصائح الکبار یا کبری"؛ "النصائح‌الصغار"؛ "الکلم‌النوابغ" ، در مواعظ؛ "الاحاجی النحویه"؛ "المفصّل" ، در نحو؛ "الفائق فی غریب‌ الحدیث".

منبع : مطالب ارسالی