اصلاح الگوی مصرف

سنت نام گذاری سالها توسط رهبر فرزانه انقلاب علی رغم تمام برکاتی که برای کشور داشته در چند سال اخیر رنگ و بوی متفاوتی به خود گرفته است. معظم له با فهم درست از نیازهای حیاتی کشور و به منظور تنظیم آهنگ حرکت مسئولان و مردم، به طرح عناوین و شعارهای عملیاتی پرداخته و التفات عمومی را برای بسیج تمام امکانات و منابع موجود در راستای تحقق اهداف این نام گذاری در یک نقطه متمرکز می کنند.‌امسال نیز توسط مقام معظم رهبری مزین به عنوان “ اصلاح الگوی مصرف” گردیده است. امسال مطلع دهه چهارم انقلاب، دهه تحقق پیشرفت و عدالت توامان در کشور است.‌
بدیهی است طرح عنوان “اصلاح الگوی مصرف” توسط رهبر فرزانه انقلاب ناظر به واقعیات کشور در شرایط کنونی و چشم انداز پیشرفت و عدالت در دهه چهارم انقلاب است. این نام گذاری دلالت بر یک حرکت و عزم جدی برای گذار از وضعیت کنونی به سوی الگوی مصرف مطلوب می کند. الگوی مصرف در هر جامعه بخشی از نظام واره ارزشی و هنجاری حاکم بر آن اجتماع است که می تواند گوشه ای از هویت فرهنگی مردمان آن سرزمین را بنمایاند. در واقع الگوی مصرف به خودی خود “هویت ساز” است اما در صورت انحراف از وضع مطلوب می تواند “هویت سوز” نیز باشد. ‌عوامل مختلفی در این انحراف دخیل هستند که پرداختن به آنها مجالی دیگر می طلبد اما اقتضای مهندسی فرهنگی و اجتماعی کشور، هدایت جامعه در مسیر صحیح و به سوی الگوی مصرف مطلوب است.
متاسفانه امروز باید اذعان کرد جامعه ایران با فاصله گرفتن از الگوی مصرف مطلوب به نوعی الگوی وارداتی هویت سوز گرایش پیدا کرده است.راقم این سطور سال گذشته با هشدار نسبت به رواج پدیده مصرف گرایی افسارگسیخته در ایران متذکر شد:” رواج پدیده مصرف گرایی در ایران به حدی است که دیگر روا نیست به کشورهای عربی همسایه خرده بگیریم که غوطه ور در گرداب مصرف کالاهای وارداتی هستند.این فرایند پیش رونده اجتماعی در ایران به گونه ای است که گویی قرار است در انتهای سند چشم انداز ۱۴۰۴ در کنار پیشرفتهای علمی، اقتصادی، فرهنگی و...رتبه اول را در مصرف گرایی نیز کسب کنیم.” ‌
فهم این آسیب ضرورت اصلاح الگوی مصرف و درمان عاجل بیماری مزمن مصرف گرایی را بیشتر می کند.‌
گفتنی است الگوی مصرف در کشورهای مختلف بسته به فرهنگها و سنتهای مردمان آن زادبوم متفاوت است. الگوی مصرف در جامعه ما از دیرباز مترادف با قناعت بوده است.بدون تردید اصلاح الگوی مصرف در کشورما به معنای ترویج و جامعه پذیری الگوی مصرف ایرانی-اسلامی است. ‌
قناعت در لغت، به معنای راضی بودن به آن چه قسمت و روزی انسان است و در اصطلاح، حالتی است برای نفس که باعث اکتفا کردن آدمی به قدر حاجت و ضرورت است. تنذیر قرآن برای فزون طلبی در سوره تکاثر قابل تامل و تکان دهنده است. امام علی - علیه السلام - می فرمایند:‌‌ ‌کفی بالقناعه ملکا، و بحسن الخلق نعیما، و سئل - علیه السلام - عن قوله تعالی: “فلنحیینه حیاه طیبه” فقال: هی القناعه؛آدمی را قناعت برای دولت مندی، و خوش خلقی برای فراوانی نعمت ها کافی است. از امام سوال شد، تفسیر آیه “فلنحیینه حیاه طیبه” چیست؟ فرمود: قناعت است.‌‌
سعدی (علیه الرحمه) می گوید:‌‌
‌قناعت توانگر کند مرد را ‌
خبر کن حریص جهانگرد را‌
‌قناعت کن ای نفس بر اندکی ‌
که سلطان و درویش بینی یکی‌
‌چو سیراب خواهی شدن ز آب جوی ‌
چرا ریزی از بهر برف آبروی
از طرفی کشور ما امروز نیازمند تولید ثروت است و تحقق این مهم در گام اول مستلزم اصلاح الگوی مصرف در کشور است.خط کش مدرج توسعه یافتگی واقعی نشان می دهد که بین مصرف گرایی و تولید ثروت در یک جامعه رابطه عکس وجود دارد.اگر امروز بازار های جهانی در چنبره مصنوعات چینی و ژاپنی قرار دارد به خاطر مصرف گرا نبودن مردمان این کشورهاست. پرهیز از مصرف گرایی در کشورهایی مثل چین، ژاپن و برخی از کشورهای بزرگ اروپایی که اقتصادهای بزرگی دارند کاملا مشهود است. انقلاب اسلامی به مردم ما یاد دادکه با فرهنگ صرفه جویی و قناعت می توان بر تمام مشکلات فائق آمداما مع الاسف به واسطه سیاستهای غلط اقتصادی و فرهنگی سالهای پس از جنگ تحمیلی و به تبع آن تغییر ذائقه مردم و همچنین رویکردهای جدید دشمن در مقابله نرم افزاری با انقلاب اسلامی به یک باره تمام دستاوردهای ده سال اول انقلاب فراموش شد و بار دیگر تجمل گرایی، مصرف گرایی و اسراف در کشور ترویج شد. این در حالی است که عمده پیشرفتهای کشورهایی مثل ژاپن، کره جنوبی و... بر شالوده تجربیات جنگ و فرهنگ قناعت مردم جنگ دیده صورت گرفت.
در واقع باید اذعان کنیم ما پس از جنگ به دلیل سیاستهای غلط یک فرصت تاریخی را از دست دادیم.‌اما امروز به واسطه عزم جدی مسئولان کشورو یک صدایی دولتمردان در ضرورت تحول اقتصادی در تمام زمینه ها بار دیگر این فرصت احیا شده است که فرهنگ صرفه جویی و قناعت ترویج و ترمیم گردد. رمز تولید ثروت در یک کشور پرهیز از مصرف گرایی است و کشورهایی به دام تجمل و اسراف می افتند که تولید در فرهنگ عمومی آنها جایگاهی ندارد. امروز به ضرس قاطع باید تاکید کرد راه پیشرفت کشور همانگونه که مقام معظم رهبری فرمودند پرهیز از اسراف و ترویج الگوی مصرف بومی و اسلامی است.‌همراهی و همگرایی دولت و مجلس برای اصلاح الگوی مصرف و درمان بیماری مصرف گرایی در دهه چهارم انقلاب ضروری است و باید تمام منابع و امکانات موجود برای تحقق فرموده مقام معظم رهبری کاملا کارشناسانه و داهیانه بسیج شود. ‌

صالح اسکندری

منبع : روزنامه رسالت