کامپیوترهای شخصی کتابی

شاید اولین تفاوت بین یك سیستم قابل جابجائی و یك كامپیوتر شخصی رومیزی این است كه در یك سیستم قابل جابجائی تمام اجزاء در یك Case واحد نصب میشوند و این كه یك سیستم قابل جابهجایی ابعاد كوچكتری دارد. تفاوت دیگری كه بین سیستمهای قابل جابجائی، و كامپیوترهای رومیزی وجود دارد مسئله ارتقاء در سیستمهای قابل جابجائی میباشد. امروزه بیشتر سیستمهای قابل جابجائی، با استفاده از طراحی clamshell ساخته میشوند كه به یك استاندارد صنعتی تبدیل شده است. (در طراحی clamshell صفحه كلید و صفحه نمایش در دو نیمهی مجزای سیستم قرار دارند به هم لولا میشوند).
▪ كامپیوترهای قابل جابهجایی را میتوان به ۳ دسته تقسیم كرد:
۱) laptop
notebook ( ۲
۳ ) subnotebook
معمولاً ابعاد سیستمهای laptop ، ۲×۱۲×۹ اینچ میباشد هر چند صفحه نمایشهای بزرگتری كه امروزه وارد بازار میشوند باعث میشوند، كه ابعاد سیستمهای قابل جابهجایی افزایش یابد. سیستمهای laptop ، ۷ پوند یا بیشتر وزن دارند و خصوصیاتی كه امروزه ارائه میكنند با سیستمهای رومیزی قابل مقایسه میباشد.
معمولاً سیستمهای notebook به نسبت سیستمهای laptop هم كوچكترند و هم قیمت كمتری دارند. حدود ۵ تا ۷ پوند وزن دارند و صفحهی نمایش در آنها كوچكتر از صفحهی نمایش در سیستمهای laptop بوده و كارآئی كمتری دارد. سیستمهای notebook توانائیهای چند رسانهای سیستمهای laptop را نیز ندارند ولی بسیاری از notebook ها خصوصیاتی دارند كه با laptop ها قابل مقایسه است.
ابعاد subnotebook ها عموماً هم از notebook ها و هم از laptop ها كوچكتر است. با وزن ۴ تا ۵ پوند و معمولاً كمتر از ۱ اینچ ضخامت. این سیستمها برای افرادی طراحی شدهاند كه برای جابهجایی سیستمهای بزرگتر مشكل دارند و احتیاجی هم به بكارگیری تمام توانائیهای این سیستمها ندارند. به طور كلی، درایوهای فلاپی و CD-ROM اولین قسمتهایی هستند كه در طرّاحی subnotebook ها حذف میشوند. به این ترتیب، شما قادر به پیدا كردن بسیاری اجزای بزرگ سختافزاری دیگر نیز در سیستمهای subnotebook نخواهید شد. با وجود این بسیاری از subnotebook ها شامل صفحه نمایشهای بزرگ با كیفیت بالا، دیسكهای سخت با ظرفیت زیاد و صفحهی كلیدهای full size میباشند.
در طراحی ساختمان كامپیوترهای قابل جابهجایی مسئله تأمین برق و انرژی الكتریكی نیز اشكالاتی ایجاد میكند.
▪ مشكل نگهداری انرژی الكتریكی و بالا بردن عمر باتری در سیستمهای قابل جابهجایی معمولاً با ۳ روش حل میشود.
۱) امـروزه تـقـریـبـاً تمـام اجــزاء داخـلـی درسیستمهای قابل جابهجایی مخصوصاً طوری طرّاحی میشوند كه به نسبت اجزای سیستمهای رومیزی انرژی كمتری مصرف میكنند.
۲) استـفـاده از فـنآوریهـای جدیدتر باتری مثل
Icon كه به نسبت باتریهای NiCad یا NiMH طول عمر بیشتری دارند و منبع ذخیرهٔ انرژی مطمئنتری میباشند.
۳) استفاده از سیستم مدیریت انرژی الكتریـكـی
كه اجزاء بخصوصی در سیستم را - نظیر درایوهای دیسك - وقتی مورد استفاده قرار نمیگیرند خاموش میكند و تا حدود زیادی باعث افزایش طول عمر باتری میشود.
● فضای كاری كوچك
به طور كلی سختافزار در كامپیوترهای شخصی رومیزی فضای بیشتری به نسبت سیستمهای قابل جابهجایی اشغال میكند در نتیجه كاربران حرفهای برای تعیین موقعیت و عوض كردن یك جزء بخصوص در كامپیوترهای شخصی رومیزی مشكل چندانی ندارند.
در Case یك كامپیوتر شخصی notebook ، فضای كاری چندانی برای پیچگوشتیهای بزرگ و ابزار دیگر وجود ندارد ضمن اینكه قطعات كوچك در كامپیوترهای شخصی notebook ظریفتر از قطعات مشابه بزرگتر در كامپیوترهای شخصی رومیزی هستند و راحتتر میشكنند. به همین جهت عوض كردن جزء داخلی در یك كامپیوتر شخصی notebook را میتوان تا حدودی شبیه به جرّاحی قلب دانست.
● دوام و ثبات
در یك كامپیوتر شخصی رومیزی اجزای تشكیل دهندهٔ مجزا و بسیار زیادی وجود دارد نظیر واحد پردازشگر مركزی، صفحه كلید، صفحه نمایش و Mouse . یكی از بارزترین تفاوتها بین كامپیوترهای شخصی رومیزی و كامپیوترهای قابل جابهجایی در این قسمت، صفحهنمایش كریستال مایع میباشد. صفحهنمایش به تنهایی در یك كامپیوتر شخصی قابل جابهجایی، گرانترین جزء محسوب میشود. طوری كه گاهی اوقات عوض كردن كل سیستم به صرفهتر از عوض كردن یك صفحهنمایش شكسته است.
طرّاحی LCD در سیستمهای قابل جابجائی به گونهای است كه با یك نوع تفكیكپذیری به خصوص كار میكنند. به این دلیل كه اندازهٔ پیكسلها در صفحهیLCD برخلاف صفحه نمایش در سیستمهای رومیزی عوض نمیشوند. صفحهی LCD را میتوان به عنوان شبكهای در نظر گرفت كه بوسیلهی ترانزیستورهایی كه رنگ نمایش داده شده توسط هر پیكسل را كنترل میكنند، عمل میكند. بوسیلهی حالات قرار گرفتن این ترانزیستورها دو نوع LCD كه در سیستمهای قابل جابجائی امروزی استفاده میشوند مشخص میشود: یكی صفحه نمایش dual scan و دیگری صفحهی نمایش active matrix میباشد. صفحهنمایشهای dual scan یا passive matrix شامل رشتههایی از ترانزیستورها هستند كه محورهای y,x لبههای صفحه را تولید میكنند. تعداد ترانزیستورها، تفكیكپذیری صفحهنمایش را مشخص میكند. مثلاً یك صفحهنمایش dual scan با ۶۴۰ ترانزیستور در راستای محورx و ۴۸۰ ترانزیستور در راستای محورy تولید شبكهای نظیر شكل زیر مینماید.
صفحهنمایشهای dual Scan تركیبی از ترانزیستورهای واقع بر دو محور را برای كنترل رنگ هر پیكسل به كار میگیرند.
ر پیكسل در صفحه با دو ترانزیستور كه مختصات آن را روی صفحه تولید میكنند كنترل میشود. بطوری كه اگر یك ترانزیستور در صفحهنمایش dual scan كارآیی خود را از دست بدهد، یك ردیف كامل پیكسلها از كار میافتد و خط سیاهی روی صفحه برجا میگذارد. در این حالت غیر از عوض كردن صفحهنمایش راه حلّی برای این مُشكل وجود ندارد. اندازهٔ استاندارد برای صفحه نمایشهای dual scan ، ۲/۱ اینچ (به صورت اریب اندازهگیری شده) است كه با تفكیكپذیری ۴۸۰×۶۴۰ كار میكنند. البته سیستمهائی با صفحه نمایش ۱/۱۲ اینچ نیز وجود دارند كه با تفكیكپذیری ۶۰۰×۸۰۰ یا حتی ۷۶۸×۱۰۲۴ كار میكنند.
صفحهنمایشهای active matrix یا TFT برای هر پیكسل روی صفحه، یك ترانزیستور نظیر میكند. این ترانزیستورها بر روی شبكهای از یك رسانا قرار دارند. ولتاژهای انتخابی بوسیله الكترودهای پیرامون شبكه برای تعیین هر پیكسل به صورت جداگانه اختصاص داده میشوند. بدلیل اینكه پیكسلها به صورت انفرادی روشن میشوند، هر یك، رنگی مخصوص به خود تولید میكنند كه باعث بوجود آمدن صفحهنمایشی درخشانتر و واضحتر نسبت به صفحهنمایش dual scan میگردد.
در صفحهنمایشهای active matrix به هر پیكسل در صفحه یك ترانزیستور اختصاص داده میشود. هر پیكسل نور انفرادی خود را تولید میكند و در نتیجه صفحه درخشانتری به وجود میآید.
توجه كنید كه دیدن صفحه نمایش dual scan از زوایای بخصوصی مشكل است. مثلاً ۲ یا چند نفر به سختی میتوانند در یك زمان از صفحهنمایش dual scan استفاده كنند. احتمال از كار افتادن ترانزیستورها در صفحهی active matrix به دلیل زیاد بودن تعداد آنها چندان كم نیست. البته در این مورد عیب یك ترانزیستور در ضخامت dual scan باعث خرابی واضحی میشود، در حالی كه بوجود آمدن پیكسل سیاه به خاطر معیوب بودن ترانزیستور نظیر را در یك صفحهنمایش active matrix میتوان در نظر نگرفت.
بسیاری از سیستمهای notebook شامل صفحهنمایش و درگاههای بلندگوی استاندارد میباشند. همچنین دارای درگاههای PS/۲ برای اتصال Mouse و صفحه كلید نیز میباشند.
ریز تراشههایی كه صدا، تصویر و ارتباطات مودم را برای كامپیوترهای شخصی رومیزی كنترل میكنند، بر روی كارتهای قابل تعویضی قرار دارند كه در شكافهایی بر روی motherboard كامپیوتر شخصی قرار میگیرند.ولی ریزتراشههای مربوط به صدا و تصویر برای سیستمهای notebook به motherboard آنها متصّل و در مكان خود لحیم شدهاند. بنابراین تعویض آنها برای كاربران عادّی به سادگی امكانپذیر نیست.
● استهلاك و از كار افتادگ
تولیدكنندگان كامپیوتر، بخشهای اختصاصی یعنی قسمتهای قابل استفاده برای یك مدل بخصوص را، بیشتر در سیستمهای قابل جابجایی بكار میبرند تا در كامپیوترهای شخصی رومیزی. این بخشها توانایی كاربر را برای ارتقاء سیستم Notebook محدود می كنند، به این دلیل تولید كنندهٔ بخصوصی آنها را میسازد و به صورت انحصاری میفروشد. علاوه بر این بیشتر سازندگان از تولید قطعات مربوط به یك مدل، وقتی مدل جدیدتری جایگزین آن میشود، خودداری میكنند. از این گذشته، عمر مؤثر یك Notebook در بازار به بیشتركارخانهها اجازه نمیدهد كه جزء پیشرفتهتری را تازمانی كه Notebook قابل استفاده است تولید كنند. به دلایلی كارخانههای سازنده تولیدات خود را اینگونه طراحی میكنند، شاید یكی از این دلایل این باشد كه شما آخرین محصولات را از آنها بخرید. البته به یاد داشته باشید كه ممكن است برای خریداران حرفهای خریدن یك سیستم قابل جابهجایی همزمان با دسترسی به فنآوری روز آسانتر باشد تا این كه بخواهند سیستم قدیمی را با صرف وقت و احیانا" قیمت كمتر ارتقاء دهند. این امر به دوعلت اتفاق میافتد: (اولا" با توجه به این كه سالیانه سیستمهای جدیدتر وسریعتر به دفعات وارد بازار میشوند و دوما" اجزای ارتقاء یافته برای سیستمهای Notebook به سختی یافت میشوند، چون بازار خوبی برایشان وجود ندارد).
●اضافه كردن RAM
یكی از مهمترین واحدها در هر كامپیوتر شخصی حافظهی اصلی یا RAM میباشد و بیشتر استفاده كنندگان سیستمهای قابل جابهجایی میتوانند بهراحتی آن را ارتقاء دهند. سیستمهای Notebook اكثرا" ۳۲ یا MB۶۴ حافظهی RAM دارند البته تعداد كمی مدلهای گرانقیمت نیز MB۱۲۸ حافظهی RAM دارند.
این كه آیا شما احتیاج به افزودن حافظه دارید به۲ عامل بستگی دارد. عامل اول این كه چگونه از Notebook استفاده میكنید. اگر به صورت مقدماتی برای پردازش متن، اجرای نرمافزارهای ابتدایی تجاری، فرستادن و دریافت پستالكترونیكی از آن استفاده میشود، به حافظه بیشتری نیاز نخواهید داشت. اما اگر از Notebook برای برنامههای پیشرفته طراحی ۳ بعدی، تولید تصاویر چند رسانهای یا بازیهایی كه جدیدترین فنآوریها را بكار میگیرند استفاده میكنید، افزودن حافظه میتواند به تواناییها و قابلیتهای سیستم شما بیافزاید. عامل دوم مربوط است به این كه چه مدت در نظر دارید تا سیستم را نزد خود نگهداری كنید.
اگر خیال خرید سیستم شخصی رومیزی ندارید، با توجه به این كه ریزپردازندهٔ سیستم قابل جابجایی را معمولا" نمیتوانید ارتقاء دهید، تقریبا" اضافه كردن حافظه بهترین نوع ارتقاء برای سیستم شماست. معمولا" تولیدكنندگان به این نكته كه RAM از محتملترین اجزاء یك Notebook برای ارتقاء است توجه می كنند و آن را در مكانی تقریبا" استاندارد برای دسترسی راحت قرار میدهند. عجیب اینجاست كه RAM در Notebook زیر صفحه كلید میباشد و معمولا" همین شما را وادار میكند كه پیچها را از زیر سیستم قابل جابجایی خود باز كنید یا این كه قفلها را از لبههای صفحه كلید حركت دهید. جدا كردن صفحه كلید از سینی خودش آسان است ولی این كار را با دقت انجام دهید تا سیمهایی كه صفحه كلید را به Motherboard وصل میكنند جدا نكنید. در صورتی كه سیمها شل شوند، یا این كه آنها را از اتصالاتشان آزاد كنید ممكن است صفحه كلید یا درست عمل نكند یا این كه كارآیی خود را كاملا" از دست بدهد.
اضافه كردن یا عوض كردن ماژولهای(Modules) RAM در Notebook چندان مشكل نیست، فقط باید راهنمای استفاده كننده را قبل از شروع به كار بخوانید و با هشدارها آشنا شوید. موقع انجام عملیات داخلی در سیستم به خاطر داشته باشید كه الكتریسته ساكن ممكن است خطرساز باشد. شوك الكتریسته ساكن میتواند عملكرد اجزای ظریف داخلی را در یك كامپیوتر مختل سازد. برای جلوگیری ازتولید الكتریسته ساكن قبل از دست زدن به هر جزء داخلی موجود، یك رسانای فلزی را برای تخلیه هرگونه بار الكتریكی لمس كنید.
● دیگر اختیارات شما برای ارتقای سیستم:
با وجود استاندارهای ارتباطی نظیر PCMCIA و USB اضافه كردن انواع سختافزار به سیستمهای قابل جابهجایی كار سادهای شده است. ابزارهای PCMCIA در شكافهای مخصوصی كه در كنار بیشتر سیستمهای قابل جابهجایی موجود است، قرار میگیرند. این شكافها آنها را به Motherboard متصل میسازند. معمولا" PCMCIA یا كارت PC دارای یك بدنهی سخت فلزی و پیوسته است. البته بدنهی فلزی در طرفی كه برای ورود Pinouts كارت به ۶۸ عدد Pinholes تبدیل كنندهٔ PCMCIA در كامپیوتر در نظر گرفته شده است، پیوستگی ندارد. تبدیل كننده در حقیقت ابزاری است كه به عنوان رابط بین واحد سیستم و ابزارهای متّصل به آن عمل میكند.
طرف دیگر كارت ممكن است دارای اتصال دهندهای (Adaptor) برای یك سیستم متصل به خط تلفن، شبكه یا ابزار خارجی دیگر باشد.
استاندارهای PCMCIA ، سه نوع كارت PC را در برمیگیرند. این استانداردها برای پشتیبانی از عملكرد این كارتها دائما" مورد تجدید نظر (revision) قرار میگیرند و حك و اصلاح میشوند. مثلا" كارتهای PC تعریف شده در اولین نسخهی این استاندارد كه PCMCIA نوع iام نام دارند در ابعاد یك كارت اعتباری ۱/۲×۴/۳ اینچ، بوده و ۳/۳ میلیمتر ضخامت دارند.
امروزه بیشتر كارتهای PC در بازار PCMCIAنوع ۲ با ضخامت ۵ میلیمتر میباشند و بیشتر كامپیوترهای شخصی قابل جابجایی نیز دارای ۲ شكاف برای كارت PC هستند. از این شكافها میتوان برای وارد كردن ۱ یا ۲ عدد PCMCIA نوع ۱ یا PCMCIA نوع ۲ استفاده كرد. اگر از PCMCIA نوع ۳ با ضخامت ۵/۱۰ میلیمتر استفاده كنید هر دو شكاف را همزمان اشغال كرده فقط از یكی از اتصال دهندهها استفاده می كند.
PCMCIA ابزارهایی نظیر مودمها، درایوهای CD-ROM ، درایوهای دیسكت و دیسكهای سخت را پشتیبانی مینمایند.
ابزارهای USB وارد درگاههایی می شوند كه اطلاعات را با سرعت بالا منتقل می كنند و با امكانات Windows ۹۸ عموما" نیازی نیست كه سیستم خود را برای نصب آنها مجددا" راهاندازی كنید.
ابزارهای USB كمكم معمول میشوند و بعضی از آنها دارای درگاههای USB بر روی خود میباشند كه این درگاهها به شما اجازه میدهند ۱۲۷ وسیله را بدون آن كه یكی از آنها كارآیی خود را از دست بدهد به هم متصل كنید. (به این مجموعه از دستگاهها ویا وسایل كه در یك سری با یكدیگر مرتبط شدهاند Daisy Chain گفته میشود.) البته مشكلی كه این نوع ارتقاء برای كاربر بوجود میآورد این است كه قابلیت جابجایی و حمل Notebook را كم میكند. (البته برخی تولید كنندگان نظیر SONY ابزارهای خارجی مناسب برای جابجایی و حمل و نقل تولید میكنند)
غیر از افزودن RAM شما نمیتوانید چندان Notebook خود را ارتقاء دهید. البته میتوانید انواع وسایل و ابزار خارجی را هر چند به صورت استاندارد طراحی و ساخته شده باشند وصل كنید. ولی همان طور كه گفته شد آنها قابلیت جابجایی و تحرك Notebook شما را كم میكنند. همین نكته لزوم دقت در خریدن یك Notebook را آشكار میكند. اگر نمیخواهید Notebook خود را در آیندهٔ نزدیك عوض كنید، هنگام خرید سعی كنید سیستم، تمام سختافزاری را كه برای انجام كارهای پبشبینی شده بعدی لازم دارید داشته باشد.