سرطان ریه یعنی سیگار

سرطان ریه، كشنده‌ترین نوع سرطان در میان تمامی انواع سرطان در سراسر جهان است، به‌طوری كه هر سال در حدود ۲/۱میلیون مرگ ناشی از این بیماری گزارش می‌شود. هرچند كه شیوع سرطان ریه از سرطان‌هایی مانند سرطان پستان كمتر است ولی خطر مرگ و میر در این نوع درگیری ریه به مراتب بیشتر است.
برای آگاهی بیشتر و تشخیص زودهنگام این بیماری، بهتر است كمی با نشانه‌های بیماری آشنا شویم.
تا قبل از سال‌های ۱۹۳۰ میلادی، سرطان ریه از شیوع چندانی برخوردار نبود ولی به‌دنبال افزایش مصرف سیگار و تنباكو، شاهد افزایش بروز این بدخیمی شدیم. در كشورهای توسعه‌یافته و به‌دنبال فعالیت‌هایی كه در زمینه تبلیغات علیه سیگار و اطلاع‌رسانی راجع به مضرات آن انجام شد، شیوع سرطان ریه رو به كاهش گذاشته است. با تمام تلاش‌هایی كه تا به حال صورت گرفته، سرطان ریه همچنان به‌عنوان شایع‌ترین نوع سرطان در میان آقایان در سراسر دنیا و پنجمین سرطان شایع در میان خانم‌ها مطرح است.
متاسفانه جدیدترین آمار منتشر شده نشان می‌دهد كه این بیماری خطرناك است و افزایش شیوع در میان خانم‌ها، افزایش میزان كشیدن سیگار در آنها است.
● ریشه‌های سرطان ریه
مدت‌هاست ارتباط قوی میان سیگار و سرطان ریه اثبات شده است. به‌طوری كه كشیدن سیگار با حدود ۹۰ درصد از سرطان‌های ریه مرتبط است. خطر سرطان ریه با افزایش تعداد سیگارهای كشیده شده طی یك روز و سال‌هایی كه این عادت غیربهداشتی ادامه یافته، مرتبط است. پزشكان برای آن‌كه تعریف بهتر و جامع‌تری از میزان سیگاری‌های كشیده شده، در دست داشته باشند از فرمولی ساده استفاده می‌كنند. به این ترتیب كه تعداد پاكت‌های سیگار‌های كشیده شده طی یك روز را در سال‌های مصرف ضرب می‌كنند. به این شكل عددی به دست می‌آید كه براساس آن می‌توان تخمینی تقریبی درباره افزایش خطر بروز سرطان ریه داشت. مثلا اگر فردی روزانه دو پاكت سیگار را به مدت ۱۰ سال كشیده باشد، این رقم معادل ۲۰ است. زمانی كه عدد مذكور به ۱۰ می‌رسد، خطر سرطان ریه افزایش می‌یابد (هرچند با مقادیر كمتر از آن هم امكان خطر به‌طور قطع و یقین مطرح است) و اگر این عدد به ۳۰ برسد، بیشترین احتمال خطر مطرح می‌شود. در میان افرادی كه روزانه دو تا سه بسته سیگار می‌كشند، خطر مرگ به‌دلیل سرطان ریه، یك نفر از هر هفت نفر است.
اما خبر خوش این‌كه، به دنبال ترك سیگار با گذشت هر سال از زمان ترك، این خطر كاهش می‌یابد و در حدود پانزده سال بعد از ترك سیگار، خطر بروز سرطان ریه در چنین فردی معادل یك فرد غیرسیگاری است.
مدتی است كه پزشكان از عبارت خاصی به نام سیگاركشیدن غیر فعال استفاده می‌كنند. این عبارت درباره افرادی به‌كار می‌رود كه به‌صورت مداوم در معرض دود سیگار قرار دارند ولی خود سیگار نمی‌كشند. مثلا افرادی كه همسران یا همكاران سیگاری دارند و سال‌ها در كنار آنها هستند. در این حالت نیز خطر سرطان ریه در فردی كه در معرض دود سیگار فرد دیگر قرار می‌گیرد، افزایش می‌یابد. در اصل، میزان خطر در این افراد ۲۴درصد بیشتر از افرادی است كه در معرض دود سیگار نیستند. سالانه در آمریكا، ۳۰۰۰ مرگ ناشی از سرطان ریه در كسانی رخ می‌دهد كه در معرض دود سیگار دیگران قرار دارند كه خود رقم قابل‌توجهی است.
سرطان ریه دلایل متنوع دیگری هم دارد. یكی از آنها دارا بودن استعداد ژنتیكی است. دانشمندان روی یكی از كروموزوم‌های بدن محلی را یافته‌اند كه تغییرات ژنتیكی در آن، به افزایش بروز سرطان ریه منجر می‌شود.
وجود برخی از انواع بیماری‌‌های ریه همچون برونشیت مزمن و غیره نیز موجب افزایش خطر بروز سرطان ریه می‌شود. ۴ تا ۶ برابر در میزان آلودگی هوا ناشی از دود كارخانه‌‌ها، وسایل نقلیه و غیره نیز به افزایش خطر در فرد منجر می‌شود. تخمین زده می‌شود كه یك درصد از مرگ‌های ناشی از سرطان به دلیل آلودگی هوا است.
● علایم ۹گانه
ـ یكی از علایم مهم سرفه مزمن یا تغییر در الگوی همیشگی سرفه است.
ـ تنگی نفس یا كوتاه شدن نفس
ـ خلط خونی یا خروج خون ضمن سرفه
ـ درد در قفسه سینه یا ناحیه شكم
ـ از دست دادن وزن، بی‌اشتهایی، خستگی و ضعف
ـ تغییر صدا به‌صورت خشونت صدا
ـ اشكال و سختی در بلع
ـ تب (بدون این‌كه علتی برای ایجاد آن وجود داشته باشد)
ـ دوره‌های تكرارشونده از عفونت ریه
به هر حال علایم ذكر شده ممكن است در بسیاری از سایر اختلالات ریوی نیز دیده شود. بنابراین توصیه می‌شود كه اگر فردی دچار این حالات است، به پزشك مراجعه كند تا علت اصلی مشخص شود.
●از كجا بفهمیم؟
زمانی كه فردی با علایم ذكر شده به پزشك مراجعه می‌كند، در آغاز سوالات زیادی درباره سابقه فامیلی بیماری‌ها، سیگار و غیره پرسیده می‌شود. معاینه فیزیكی انجام می‌شود. اگر فرد از سرفه خلط‌دار شكایت داشته باشد، می‌توان خلط را برای یافتن سلول‌های سرطانی مورد آزمایش قرار دارد. در ادامه عكس ساده ریه درخواست می‌شود و سپس براساس یافته‌های موجود در این عكس، قدم‌های بعدی برداشته می‌شود. خوشبختانه امروزه با وجود روش‌های پیشرفته تصویربرداری بسیاری از مشكلات در زمینه تشخیص حل شده است.
یكی دیگر از راه‌های تشخیص به این صورت است كه پزشك یك لوله كوچك (به نام برونكوسكوپ) را از راه بینی یا دهان رد كرده و سپس با كمك این وسیله ظریف، راه‌های هوایی و ریه‌ها را بررسی می‌كند و در صورت لزوم یك نمونه نیز برداشته می‌شود.
اگر تشخیص سرطان ریه قطعی شد، نیاز به بررسی‌های بیشتری است تا احتمال درگیری سایر بافت‌های بدن نیز مشخص شود.
● و اما درمان
براساس سن بیمار، نوع سرطان ریه، وجود یا فقدان دست‌اندازی به سایر بافت‌ها، وضعیت عمومی و سلامت فرد و چند فاكتور دیگر، روش‌درمانی تعیین می‌شود. جراحی، شیمی‌درمانی، اشعه درمانی اغلب به‌صورت تركیبی به‌كار گرفته می‌شوند.
● پیشگیری، مقدم بر درمان
پیشگیری، بهترین و مقرون به صرفه‌ترین روش محسوب می‌شود. نكشیدن سیگار راه‌حلی بسیار ساده، ارزان و مفید برای جلوگیری از ابتلا به سرطان ریه است. اطلاع‌رسانی درباره خطرها و مضرات سیگار، تضمین‌كننده ترك سیگار نیست، چرا كه این اطلاعات حتی روی بسته‌های سیگار نیز نوشته شده است. فرد سیگاری این نوشته‌ها را می‌خواند و هم‌زمان سیگار هم می‌كشد. پس می‌بینیم كه هرچند دادن اطلاعات لازم است ولی كافی نیست. ارایه روش‌های جایگزین و همچنین روش‌های موثر و ساده برای ترك سیگار اصل مهمی است كه اغلب فراموش می‌شود. كشیدن سیگار اغلب همراه با وابستگی‌ به ماده‌ای به نام نیكوتین است. ترك سیگار منجر به بروز علایمی در فرد می‌‌شود كه او تنها راه از بین بردن این علایم را در كشیدن سیگار می‌بیند. آگاه‌كردن جامعه از چگونگی مقابله با این علایم، اثر ثابت شده‌ای در افزایش تمایل و موفقیت در ترك سیگار دارد. وضع قوانینی مثل ممنوع كردن كشیدن سیگار در اماكن عمومی و محل كار، باعث كاهش خطر در سیگاری‌های غیرفعال می‌شود.

منبع : روزنامه سلامت