مصیبت مسیح - THE PASSION OF THE CHRIST

سال تولید : ۲۰۰۴
کشور تولیدکننده : آمریکا
محصول : استیون مکیویتی، مل گیبسون و بروس دیوی
کارگردان : گیبسن
فیلمنامه‌نویس : بندیکت فیتس جرالد و گیبسن
فیلمبردار : کیلب د شانل
آهنگساز(موسیقی متن) : جان دبنی و ل. شانکار
هنرپیشگان : جیمز کاویزل، مایا مورگنسترن، کریستو ژیوکوف، فرانچسکو دِ ویتو، مونیکا بلوچی، ماتیا سبراجا، لوکا لیونلو، لوکا دِ دومینچس و هریستو شوپوف
نوع فیلم : رنگی، ۱۲۷ دقیقه


در حالی‌که دلشوره و اضطراب وجود ̎مسیح̎ (کاویزل) را فرا گرفته، از پروردگار می‌طلبد که او را از مشقاتی که می‌داند در انتظارش است دور نگاه دارد. دیری نمی‌گذرد که تجلّی ترسناکی از شیطان بر او ظاهر می‌شود که سعی دارد ̎عیسی̎ را به بیهودگی رسالتش مجاب کند. بلافاصله پس از آن نگهبانان معبد ـ با راهنمائی ̎یهودا̎ (لیونلو) که ̎کایفاس̎ (سبراجا) سی سکهٔ نقره به او پرداخته ـ سر می‌رسند و با حواریون درگیر می‌شوند. در بازجوئی شبانهٔ ̎عیسی̎ توسط ̎کایفاس̎ و هم‌مسلکانش، کار به خشونت لجام‌گسیخته‌ٔ مردم و حتی مردان مقدس می‌کشد: به زندانی کشیده می‌زنند و بر او آب دهان می‌اندازند. پس از مدتی شکنجه، ̎عیسی̎ سرانجام اعتراف می‌کند که فرزند خداست. ̎کایفاس̎ همین را کافی می‌داند و ̎عیسی̎ را به کفر و توهین به مقدسات متهم می‌کند و سپس ̎عیسی̎ را نزد ̎پونتیوس پیلات̎ (شوپرف)، حاکم رُمی می‌برند تا به سرعت محاکمه و محکوم شود. از سوی دیگر، ̎یهودا̎ از سر ندامت و پشیمانی، خود را حلق‌آویز می‌کند. ̎پیتر̎ (دِ ویتو) در باب انکار مقدّر سرور و آقایش دچار اضطراب و نگرانی است. ̎مری̎ (مورگنسترن)، مادر ̎عیسی̎، و ̎مریم مجدلیه̎ (بلوچی) راهی می‌جویند تا پیش‌روی پُردرد و مشقتِ ̎عیسی̎ را در دل شب تا فرجام تلخش دنبال کنند. ̎پیلات̎ به گناهکار بودن ̎عیسی̎ اطمینان ندارد؛ و پس از شنیدن استدلال یهودیان و گفت‌وگوئی رودررو با ̎عیسی̎، از اقدام علیه او سر باز می‌زند و مسئولیت را به دوش ̎هرود̎ (دِ دومینیچس) می‌اندازد که اهالی جلیله در حوزهٔ قضائی‌اش قرار دارند. اما ̎هرود̎ نیز ̎عیسی̎ را صرفاً مجنون تلقی می‌کند و نه آشوب‌گر و او را دوباره نزد ̎پیلات̎ برمی‌گرداند. ̎پیلات̎ به همسرش اعتراف می‌کند که اگر ̎عیسی̎ را محکوم کند، نفرین می‌شود و اگر نکند، باز لعن و نفرین خواهد شد. ̎پیلات̎ از همه سو تحت فشار است و بخشی از این فشار از همسرش بر او وارد می‌شود که با این آشوب‌گر جوان هم‌دلی دارد. ̎پیلات̎ به امیدِ فرونشاندنِ خشم ̎کایفاس̎ و اعوان و انصارش، دستور می‌دهد ̎عیسی̎ را به شدت به تازیانه ببندند ولی به قتل نرسانند. اما سربازان انگار بند آخر دستور را نشنیده‌ باشند، با شور و اشتیاق ابتدا با چوب‌دستی‌های سفت و سخت و سپس با شلاق‌هائی مجهز به قلاب‌هائی فلزی، ̎عیسی̎ را تا حد مرگ می‌زنند. وقتی ̎پیلات̎ از جماعتی که در مقابلش گرد آمده‌اند دوباره سئوال می‌کند که خواهان چه سرنوشتی برای ̎عیسی̎ هستند، پاسخ ریش‌سفیدان معبد بار دیگر و با اشتیاقی بیشتر همانی است که بود: ̎مصلوب کردن ̎عیسی̎. ̎عیسی̎ را از گذرگاه‌های پُرازدحام اورشلیم به‌سوی جلجتا می‌برند و به صلیب می‌کشند.
● بازیگر بامزهٔ هالیوود و مسیحی معتقد، روایت سینمائی آخرین ساعت‌های زندگی عیسی مسیح (ع) را به قصد واقع‌گرائی ملهم از آموزه‌های دینی چنان سرشار از خشونت در نماهای درشت کارگردانی کرده که عملاً بعد از گذشت چند صحنه از فیلم باعث مصونیت تماشاگر می‌شود. افراط در نمایش زخم و خون و شکنجه اغلب تماشاگران را به دو دسته تقسیم می‌کند؛ آنهائی که پس از تأثیر صحنه‌های خشن ابتدائی، دیگر از تماشای بقیهٔ فیلم هیچ حسی ـ شاید جز تفریح با این همه خون و زخم و شلاق ـ ندارند و دستهٔ دیگر که تاب دیدن ندارند و چشم‌شان را بر فیلم می‌بندند. فیلم به صراحت بر رنج‌های شدید جسمانی برای رسیدن به تأثیری فیزیولوژیک تأکید می‌کند و دقیقه‌ای از نمایش آن نمی‌گذرد (سازندگان فیلم حتی به زخم چهل سانتی‌متری روی شانهٔ کاویزل بر اثر اصابت شلاق سیاهی‌لشکرها افتخار می‌کنند!). صرف‌نظر از این تلاش بی‌وقفه، فیلم نکتهٔ تازه و نادیده‌ای دربارهٔ این لحظه‌های حساس تاریخ مسیحیت ندارد و اطلاعاتش از سطح تاریخ کتاب‌های درسی جلوتر نمی‌رود. موضع فیلم در قبال نقش قوم یهود در به صلیب کشیدن شدت مسیح، جنجال‌های زیادی را باعث شد. پس از نمایش خصوصی فیلم، هیچ کمپانی هالیوودی پخش آن را قبول نکرد و گیبسن ناچار شد از طریق مؤسسهٔ فیلم‌سازی کوچک و شخصی خودش فیلم را روانهٔ اکران کند. شکسته شدن رکوردهای فروش تاریخ سینما و جا گرفتن فیلم در فهرست بی‌رقیب ده فیلم پرفروش تاریخ سینما، جزو عجایب اقتصادی این هنر ـ صنعت پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی است. تصور حضور جدی گیبسن پشت دوربین برای علاقه‌مندان جدی و پی‌گیر سینما کمی مشکل است؛ درست مثل تحمل تماشای فیلم مصیبت مسیح که یکی از پر تماشاگرترین فیلم‌های تاریخ سینما در سراسر جهان است!