انواع روابط‌عمومی، روابط‌ عمومی توجیه‌گر، تبیین‌گر و تحلیل‌گر

انواع روابط‌عمومی، روابط‌عمومی توجیه‌گر، تبیین‌گر و تحلیل‌گر روابط‌عمومی را می‌توان از نظر معیار اثرگذاری و سودمندی و میزان كارآیی و مفیدبودن ویاری‌رسانی به مدیریت و سازمان و تسریع تسهیل و درجهت اهداف آن و اجرای برنامه‌ها به روابط‌عمومی توجیه‌گر، روابط‌عمومی تبیین‌گر و روابط‌عمومی تحلیل‌گر طبقه‌بندی كرد. در فضای اجتماعی و فرهنگی مناسب، فرهنگ مدیریتی مطلوب و مبتنی بر شایسته‌سالاری و به شرط متخصص بودن و كارشناس بودن مدیر بخش روابط‌عمومی امكان تولید روابط‌عمومی تحلیل‌گر فراهم می‌شود. روابط‌عمومی تحلیل‌گر یك روابط‌عمومی كارآمد است.
این روابط‌عمومی باتوجه به فلسفه وجودی سازمان، اهداف اصلی و فرعی آن و امور حركت می‌كند. روابط‌عمومی تحلیل‌گر دارای برنامه ادواری منظم – روزانه، هفتگی، ماهیانه، فصلی و سالانه است. برای روبرویی با بحران‌ها و چالش‌ها كه ناگهان و خارج از اراده حادث می‌شود دارای طرحهای معین است. این نوع روابط‌عمومی برای بهره‌گیری از فرصت‌های مناسب كه پیش می‌آید نیز دارای طرحهای بهره‌گیری و بهره‌برداری است در یك جمع‌بندی می‌توان گفت كه روابط‌عمومی تحلیل‌گر یك روابط‌عمومی علمی، سیستماتیك، فعال، نوآور، قابل انعطاف و اثرگذار است كه به مقام مشاور مدیریت ارتقا می‌یابد و سازمان را در دستیابی به اهدافش یاری می‌نماید و در تهیه و تدوین سیاست‌ها و خط‌ مشی‌های سازمان سهیم و شریك است. در مقابل روابط‌عمومی تحلیل‌گر روابط‌عمومی توجیه‌گر قراردارد.
همچنانكه پیشتر بیان شد در فضای نامناسب سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و باوجود مدیران و فرهنگ مدیریتی نامساعد و پایین بودن دانش تخصصی مدیر واحد روابط‌عمومی، نوعی پدیدار می‌شود كه به آن روابط‌عمومی توجیه‌گر می‌نامند. این نوع روابط‌عمومی یك مشاطه‌گر بزك‌كننده و توجیه‌گر است كه بیشتر شایسته تبلیغات‌چی با معنی منفی كلمه است. این روابط‌عمومی فاقد برنامه‌ریزی ادواری و مدون است كه به صورت منفعل به دنبال حوادث و رویدادها می‌دود و با منطقی سطحی و استدلالهایی غیرقابل باور و با غوغاسالاری و فعالیت‌های ارتباطی پرخرج و عمدتا پر هزینه و پر زرق وبرق سعی در توجیه رویدادها، اقدامات و تصمیمات مدیران سازمان دارد. در فاصله بین این دو روابط‌عمومی، روابط‌عمومی تبیین‌گر وجوددارد، كه در خوشبینانه‌ترین شكل آن تنها به اعلام و بیان رویدادها و گزارش و تشریح اقدامات سازمان می‌پردازد.
این نوع روابط‌عمومی اگر دارای برنامه مدون ادواری روابط‌عمومی هم باشد، این برنامه‌ها فاقد انطعاف، نوع‌آوری، جذابیت و اثربخشی است. روابط‌عمومی تبیین‌گر یك روابط‌عمومی سطحی محافظه‌كار با لحنی كلیشه‌ای، تكراری و قالبی است. یكی از عوامل موثر برای گذار از روابط‌عمومی توجیه‌گر به روابط‌عمومی تحلیل‌گر، وجود انجمن‌های حرفه‌ای و تخصصی فعال و پرتحرك است.
●عوامل موثر در ارتقا روابط‌عمومی (۲)
امكان توسعه و پیشبرد روابط‌عمومی در هر جامعه و ارتقا به سطح روابط‌عمومی تحلیل‌گر وجود این عوامل زیربنایی است:
۱- وضعیت مناسب سیاسی و اجتماعی و فرهنگ مدیریتی مبتنی بر شایسته‌سالاری
۲- مراكز آموزش عالی روابط‌عمومی مرتبط و متعادل با فضای عملی كار روابط‌عمومی
۳- ادبیات قوی روابط‌عمومی و ارتباطات
۴- نهادهای حرفه‌ای و تخصصی روابط‌عمومی فعال
۵- نشریات تخصصی روابط‌عمومی
۶- وجود بخشهای دولتی حمایت‌كننده و متولی روابط‌عمومی
عامل نخست یعنی وضعیت سیاسی و اجتماعی و فرهنگی مساعد و فرهنگ مدیریتی شایسته سالار، درحقیقت چارچوب و روند سایر عوامل را شكل می‌دهد و در حقیقت تنها وجود مراكز آموزش عالی روابط‌عمومی نمی‌تواند دلیلی بر تربیت نیروی انسانی روابط‌عمومی تحلیل‌گر باشد. این مراكز نامناسب، كاركردهای خاص خود را دارند و خروجی‌های آنها فارغ از حداقل ویژگیهای كار در یك محیط روابط‌عمومی تحلیل‌گر می‌باشند و یا در شرایط نه چندان مساعد نه اینكه ادبیات روابط‌عمومی وجودندارد، بلكه در این شرایط ادبیات روابط‌ عمومی خاص خویش تولید می‌شود كه ویژگیهای خاص خود را دارااست، ازجمله كلی گویی در كتاب‌ها و جزوات آموزشی، عدم وجود تحلیل‌های دقیق و راهبردهای علمی در آنها، پراكندگی و عدم انسجام موضوعی، عدم وجود مطالعات موردی در كتابها و جزوات و درنهایت عدم گیرایی و جذابیت آنها.
نهادهای حرفه‌ای و تخصصی روابط‌عمومی در شرایطی نامساعد ممكن است؛ به گردهمایی‌های محفلی و ناكارایی تبدیل شوند كه تنها دارای فعالیتهای نمایشی، مقطعی، موردی و غیرموثر باشند و هیچگونه سهمی و نقشی در توسعه آن ایفا ننمایند. نشریات تخصصی روابط‌عمومی نیز در شرایط نه چندان مطلوب دارای محتوایی نازل، تكراری و كلیشه‌ای می‌شوند و انتشار آنها به اسقاط یك تكلیف اداری و اجباری شبیه است تا انجام اطلاع‌رسانی موثر و آموزش‌دهی مفید. هم‌اكنون در جامعه ما مراكز آموزش عالی روابط‌عمومی متعددی وجوددارند كه قدیمی‌ترین و اصلی‌ترین آنها دانشگاه علامه طباطبایی، دانشكده علوم اجتماعی است.
كتابها و نشریات آموزشی متعددی نیز سالانه در این رشته به چاپ می‌رسند. دو انجمن حرفه‌ای و تخصصی – انجمن علمی روابط‌عمومی و انجمن متخصصان روابط‌عمومی – اكنون در كشور فعال می‌باشند، تا این تاریخ چهار نشریه روابط‌عمومی – فصلنامه هنرهشتم، فصلنامه تحقیقات روابط‌عمومی – ماهنامه روابط‌عمومی ایران و فصلنامه كارگزار روابط‌عمومی در سطح كشور انتشار می‌یابد.
بنابر شرح وظیفه‌ای كه برای اداره كل تبلیغات از زیرمجموعه‌های معاونت مطبوعات و تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی و همچنین دبیرخانه اطلاع‌رسانی نهاد ریاست جمهور تدوین گردیده‌است، كه آنها حمایت‌كنندگان و پشتیبانی‌كننده روابط‌عمومی در بخش دولتی هستند. آیا این عوامل كه ما آنها را در اینجا نهادهای روابط‌عمومی كشور می‌نامیم، خواهندتوانست روابط‌عمومی ما را به سوی روابط‌عمومی تحلیل‌گر رهنمون شوند؟ آنچه در قسمت دوم می‌آید بیان نقش انجمن‌های ملی، قاره‌ای و جهانی در ایجاد روابط‌عمومی تحلیل‌گر است.

نویسنده مقاله : علی میرسعید قاضی

منبع : انجمن روابط عمومی ایران