جمعه, ۳۰ شهریور, ۱۴۰۳ / 20 September, 2024
مجله ویستا
اکوتوریسم تنها چاره
چرا اكوتوریسم تنها چاره ایرانیهاست
چهارفصل بودن از مهمترین جاذبههای طبیعی ایران است. ارزش این نوع آب و هوا برای اكوتوریستهای حرفهیی همانند ارزش طلا در امریكای قرن نوزدهم است. گونههای متعدد و منحصربهفرد جانوری و گیاهی، وجود بزرگترین دریاچه جهان در شمال،خلیج فارس و دریای عمان در جنوب، دو پهنه بزرگ كوهستانی البرز و زاگرس در شمال وغرب، وجود دریاچههای متعدد داخلی و بخصوص دریاچه ارومیه به عنوان یكی از ۵۹ ذخایر زیستی كره زمین، جنگلهای شمال و غرب، بیابانهای وسیع و دریای شن، طیف وسیعی از آداب و رسوم، معیشت، اقوام و فرهنگهای آنها، ایران را در زمره ۱۰ كشور ممتاز اكوتوریستی در جهان قرار داده است و این در حالی است كه هر یك از جاذبههای طبیعی، به تنهایی میتواند مقصد ارزشمندی برای گردشگران طبیعت دوست باشد.جای هیچ شكی نیست كه ایران به واسطه جاذبههای شناخته شدهاش در میان كشورهای برتر جهان قرار دارد اما حجم وسیعی از خاك ایران هنوز هم ناشناخته باقی مانده است. چه در كویر چه در كوهستان و جنگل. پهنههای طبیعی زیادی در نقشه جغرافیایی ایران دیده میشود كه هنوز شناسایی نشدهاند و چه بسا شگفتیهای بیشتری در این مناطق دست نخورده باقی ماندهاند تا دلیل زیبایی ایران برای نسلهای آینده نیز آشكار شود. شاید اشاره به این نكته كه كشور فرانسه به عنوان نخستین كشور توریستپذیر دنیا تنها یك بیستم تنوع زیستی و اقلیمی ایران را دارد، بتواند جایگاه ویژه این كشور را مشخص كند.
جاذبههای اكوتوریستی
جاذبههای اكوتوریستی ایران را میتوان در یك نگاه كلی به چند قسمت تقسیم كرد كه پرطرفدارترین آنها عبارتند از طبیعت درمانی، كوهنوردی، شكار و صید، مردمشناسی، بیابانگردی، جنگل نوردی و توریسم ورزشی.۱۸ تالاب بینالمللی، ۲۵ پناهگاه حیات وحش، ۴۶ منطقه حفاظت شده، ۵۰ دریاچه داخلی، ۷ پارك ملی، ۳۰۰ شكارگاه رسمی و غیررسمی، ۲ رشته كوه زیبا و عظیم البرز و زاگرس، غارها، جنگلها، رودها، دریاچهها و چشمههای معدنی فراوان از جاذبههای شناخته شده اكوتوریسم ایران است.رشد اكوتوریسم با محدودیت سایر شاخههای این صنعت به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. از طرفی محدودیتهای اخلاقی، اجتماعی و مذهبی در اینگونه از توریسم به حداقل خود میرسد. این مساله زمانی قابل دفاع میشود كه طبق آمار سازمان جهانی گردشگری نزدیك به ۸۰ درصد از اكوتوریستهای دنیا از تحصیلات دانشگاهی برخوردارند و این رقم برای كسانی كه به لمس طبیعت، درك زیبایی، احساس آرامش و تغییر در احوالات شخصی معتقدند به صددرصد میرسد.ارزشمندتر از تمامی اینها مقایسه سرمایهگذاری در اكوتوریسم و سایربخشها است. بطوری كه تجربه كشورهای موفق در برگزاری اینگونه تورها مشخص كرده است، اكوتوریسم نیاز به سرمایهگذاریهای كلان در بخشهای زیرساختی ندارد. این در حالی است كه درآمد كشوری مانند ایران با تمام محدودیتها و موانع اخلاقیاش از هر اكوتوریست مبلغی معادل ۲ هزار دلار است. به عنوان مثال ورود هزار كوهنورد در سال به ایران رقمی معادل ۲ میلیون دلار ارز وارد كشور میكند و این رقم در ردههای تخصصی مانند شكار بسیار چشمگیرتر و ارزنده تر است. بدیهی است سرمایهگذاری در این راه، منطقیترین و عقلانیترین سرمایهگذاری صنعتی در ایران امروز است.سفرنامهها و خاطراتی كه طبیعتنوردان خارجی از كوهها و دشتهای ایران نوشتهاند حاكی از آن است كه طبیعت بكر او را دوباره به این كشور خواهد كشاند. آرزوی بازگشت مجدد به ایران در یادداشتها و گفتوگوهای بسیاری از اكوتوریستهای حرفهیی دنیا به چشم میخورد امری كه در دیگر بخشهای توریسم قابل پیش بینی نیست.با این همه پتانسیل متاسفانه ایران با جایگاه حقیقی خود در میزان جذب اكوتوریست فاصله معنیداری دارد. تعداد گردشگران ورودی به كشور طی سالهای اخیر، حاكی از آمار تاسفانگیزی است كه برای گریز از آنها هر چه زودتر باید چاره اندیشید. مشكلاتی كه علاوه بر ضعیف بودن صنعت گردشگری، با اشتغال، اقتصاد، رفاه و امنیت مردم ارتباط مستقیم و بلاشكی دارد.اكوتوریسم فرصت زندگی
علاوه بر تاثیرات سیاسی و اجتماعی توریسم، این صنعت رفته رفته به مهمترین پدیده اقتصادی دنیای امروز تبدیل شده است. اشتغال میانگین ۹ نفر به ازای ورود هر توریست به كشورمان رقمی نیست كه بتوان بسادگی از آن چشم پوشید. در وضعیتی كه مهمترین معضل سیاستمداران رفع بیكاری و ارتقای وضعیت معیشتی مردم عنوان میشود جدی نگرفتن صنعت توریسم كه دارای پتانسیل فراوانی در ایران است جز كوتاهبینی و كجاندیشی چیز دیگری نمیتواند باشد.
ایجاد اشتغال در صنعت توریسم امری بدیهی است. از كاركنان حمل و نقل تا عشایر تولید كننده صنایع دستی زیر پوشش فعالیتهای گسترده توریسم قرار میگیرد. اكوتوریسم نیز به عنوان مهمترین زیرشاخه این تفریح صنعت جایگاه مهمی در مقوله اقتصادی دارد. از تولیدكنندگان وسایل ورزشی، كوهنوردی، شكار، ماهیگیری تا راهنماهای محلی چرخه عظیم انسانی وجود دارد كه با فعال شدن اكوتوریسم، به طرز جدی وارد میدان رقابت و فعالیت میشوند.
البته ناگفته نماند اكوتوریسم میتواند نقش مهمی در مقابله با پدیده مهاجرت داشته باشد. لزوم به كارگیری نیروهای تحصیلكرد و بومی در این بخش یك ضرورت است. اگر نیروهایبومی آگاه باشند كه میتوانند در روستا یا منطقه خود با فروش و تولید محصولات محلی، راهنمایی طبیعت گردان و سفر با آنها به درآمد بالاتری از زندگی در شهر دست پیدا میكنند مسلم است كه میل آنها به مهاجرت كمتر میشود.
ایجاد دفاتر راهنمای مسافران در روستاها، مطالعه و تحقیق بر روی داشتههای منطقه و ارایه خدمات گردشگری از سوی نیروهای بومی، ضامن مناسبی برای میل به زندگی در طبیعت است.در این مورد نیز تجربه كشورهای آفریقایی نشان میدهد استفاده از نیروهای بومی به عنوان راهنما، توانسته است به طرز قابل ملاحظهیی با كوچ این مردم به حاشیه شهرها مقابله كند. در این كشورها حتی نیروهای تحصیلكرده شهری نیز به روستاها میروند تا بتوانند سهمی در توریسم داشته باشند. سهمی كه از هر لحاظ قابل مقایسه با دیگر فعالیتهای اقتصادی نیست.طبیعت ایران نیز به واسطه وسعتی كه دارد میتواند افراد بسیاری را در خدمت خود بگیرد. افرادی كه علاوه بر رسیدن به درخواستهای اقتصادی خود میتوانند در نقش محافظ و احیاگر طبیعت وارد عمل شده و با مهیا كردن شرایط آن را برای نسلهای بعدی نیز سودآور و سالم جلوه دهند.
طبیعت به سوی نابودی میرود
متاسفانه مشكلات عمده و بارز اكوتوریسم در ایران به پیامدهای ناگوار عدم بهرهوری اقتصادی و اجتماعی ختم نمیشود. بهره نبردن از اكوتوریسم و مهجورماندن جاذبههای طبیعی ایران باعث شده است كه طبیعت با سرعت زیادی به سوی نابودی حركت كند. تخریب زیستگاهها، انقراض گونههای مختلف جانوری و گیاهی، فرسایش كوهها و تپهها، از بین رفتن جنگلها، خشك شدن رودها، انقراض ماهیها، خشك شدن تالابها، آلودگی دریای خزر، هجوم بیرویه انسانها و معضلات بیشمار دیگری گریبانگیر طبیعت ایران است كه عوارض آن متوجه اكوتوریسم و عدم رونق این منبع پایانناپذیر الهی نیز میشود. شاید به جرات بتوان گفت وجه اشتراك سازمانهای دولتی مانند محیط زیست، منابع طبیعی و میراث فرهنگی و گردشگری از یكسو و عدم تعریف رسالت سازمانهای مذكور در خصوص طبیعت ایران درد بزرگ اكوتوریسم ایران است. وجود تشكیلات دولتی و غیرپاسخگو و احساس تملك منابع توسط این بخشها و پیامدهای فاجعهآمیز آنكه غالبا بر اؤر منفعتطلبی وانحصارگرایی رخ میدهد مهمترین مشكل اكوتوریست را متوجه آنها میكند.از طرفی عدم تبلیغات مناسب از اكوتوریسم، عدم بازاریابی مناسب، عدم تشویق سرمایهگذاران بخش خصوصی، فقدان آموزش و كمبود تحقیقات، عدم اجرای طرحهای مناسب ومحدودیتهای ملی بر ضعف اكوتوریسم دامن نهاده است.
راه نجات
افزایش مشاركت مردم در پروژههای زیستمحیطی با افزایش آگاهی آنها و درك صحیح مدیران از وضعیت دیروز، امروز و فردای طبیعت ایران میتواند علاوه بر نجات محیط زیست این مهم را در باور مردم بگنجاند كه توریسم صنعتی پاك و سودآور است كه خود آنها میتوانند برای ارتقای وضعیت مادی و اقتصادی خود، طبیعت را حفاظت و از آن بهره برند. بررسی همهجانبه وضعیت محیط زیست ایران، نیازمند درك صحیح مسوولان و عزم آنهاست. بسترسازی مناسب برای ورود اكوتوریست قبل از رسیدگی به وضعیت محیط زیست، راه چندان عاقلانهیی نیست.
تبلغیات بینالمللی و گسترده برای معرفی جاذبههای طبیعی، كم كردن بروكراسی و اعطای تسهیلات به گردشگر، تربیت و آموزش مردم از رسانههای ملی، انجام تحقیق و تشویق جهت پژوهش، مشاركت صحیح وهدفمند بخش خصوصی و ارایه تسهیلات خدماتی برای مردم و اكوتوریستها، میتوانند در احیا و ارتقای حیثیت اكوتوریسمی ایران بسیار موثر باشد اما قبل از تمامی آنها باید قوانین موجود در مورد این مساله چه در كانالهای دولتی و چه در میان مردم اصلاح شود.
طبیعت ایران نعمتی است بیمنت كه خداوند در اختیار ما نهاده است. احترام گذاشتن به آن وظیفه همه انسانهاست و اینكه اكوتوریسم شفافترین و امیدبخشترین بخش بالقوه صنعت توریسم در ایران میتواند باشد موهبتی است كه غفلت از آن ضربه جبرانناپذیری بر تمام پهنههای پیكر ما وارد میسازد.
بهنام همایونی
منبع : روزنامه اعتماد
وایرال شده در شبکههای اجتماعی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست