نگاهی به زیست شناسی ارکیده ها و معرفی انواع آن

● عروسك های رقصان
اركیده ها با داشتن حدود ۲۵ هزار گونه گیاهی بزرگترین خانواده گیاهان روی زمین را تشكیل می دهند. در ین خانواده بزرگ هر ماه یك گونه جدید شناسیی و به جمعیت آن افزوده می شود. اركیده ها در آب و هوی مختلفی قادر به رشدند و از توندرا تا جنگل هی مناطق حاره زیستگاه آنها محسوب می شود. تنها در بیابان هی سوزان و قطب هی یخ زده نمی توان از آنها سراغ گرفت. به همین دلیل انتظار می رود كه اركیده ها به عنوان گل هی آپارتمانی بسیار انتخاب شوند. اما حقیقت چیز دیگری است.
تا همین اواخر پرورش اركیده در خانه بسیار مشكل بود. ریشه گونه هی مناطق معتدل بید در خاكی باشد كه قارچ هی مفید در آن حضور داشته باشند تا بتواند مواد غذیی را جذب كند و در اختیار ریشه گیاه قرار دهد. اركیده هی مناطق گرمسیری به صورت درخت رشد می كنند تا از رطوبت هوی ارتفاع بالاتر بهره گیرند و ریشه هیشان از هوموس خاك زیر درختان استفاده كنند.
در ین بین ین اركیده هی مناطق گرمسیری هستند كه می توان آنها را در اتاق پذیریی به گل نشاند، البته به شرطی كه رطوبت بالا را بریشان مهیا كنیم. خوشبختانه امروزه گونه هی هیبرید زیادی قابل عرضه به دوستداران گل و گیاه تولید شده اند كه می توانند خشكی داخل اتاق را تحمل كنند.
بعضی از انواع گل هی اركیده كه به صورت دسته گلی زیبا درست شده باشند، از مناسب ترین هدیه ها در دنیی گل ها است. قطعا كسانی كه هدیه ی ینچنین زیبا دریافت می كنند، فورا زیبیی آن را می ستیند اما نكته جالب تر ین است كه اگر در كنار تحسین رسیدگی مناسب هم به گل ها هدیه كنیم تا ماه ها با گل هیشان به زیبیی دعوتمان خواهند كرد. مدت دوام گل ها به چند عامل بستگی دارد. یكی نوع اركیده مثلا اركیده هی فالائنوپسیس ماه ها گل می دهند، دیگر ینكه غنچه چقدر سن دارد و نیز نگهداری مناسب از گیاه. اركیده ها هوی خنك را دوست دارند و از تابش مستقیم نور خورشید آزرده می شوند.
بید هفته ی یك بار آب بخورند و جمع شدن آب در گلدان بریشان مشكل یجاد می كند. درست وقتی كه گل دهی اركیده متوقف می شود، زمانی است كه شما بر سر دوراهی تصمیم گیری یستاده ید و تصمیمی كه می گیرید، سرنوشت گیاه را مشخص می كند. یا آنها را در فراموشی رها می كنید تا بمیرند و در خاك بپوسند و یا با فراهم كردن شریطی بعد از یك دوره استراحت اركیده را به گل دادن مجدد تشویق می كنید. اگر به تصمیم دوم رسیده ید كه امیدوارم همینطور هم باشد، عواملی كه بید در نظر بگیرید تا گیاه دوباره گل هی زیبیش را به ما نشان دهد عبارتند از: آب، نور و دما.
آب راحت ترین عاملی است كه می توان كنترل كرد. اركیده ها به آبی كه هفته ی یك بار به آنها می دهید و درجه حرارت آن با درجه حرارت هوی اتاق برابر است، قانع اند. آنها در طول دوران رشد هفته ی یك بار به محلول رقیق غذیی به نسبت یك چهارم تا نصف قاشق چیخوری از كودهی مخصوص اركیده در سه لیتر آب نیاز دارند. گل هی اركیده هوی نمناك را خیلی دوست دارند. بری تامین رطوبت موردنیازشان آنها را در ظرف هیی كه با شن و ماسه یا سنگ ریزه پر شده است قرار دهید تا جلوی هدررفت آب را بگیرید.
نیازهی نوری بسته به واریته متفاوت است، البته اكثر اركیده هیی كه در اتاق نگهداری می شوند تابش مستقیم نور خورشید را دوست ندارند. آنها را در جیی بگذارید كه فقط روشنیی نور به آنها برسد و همواره به رنگ برگ ها توجه داشته باشید. راستی می دانستید گیاهان با برگ هیشان با ما حرف می زنند گیاهان نیازهیشان را به وسیله تغییرات در برگ به ما منتقل می كنند. اگر برگ ها به زردی بگرید و شما بیش از حد به گیاه آب نداده باشید یعنی گیاه نور زیادی دریافت می كند و اگر برگ ها سبز تیره شوند یعنی دلشان بری خورشید و نور آن تنگ شده پس بید آنها را نزدیك پنجره ببریم.
نیازهی دمیی نیز متفاوت است اما طیف عمومی همان متوسط دمی داخل ساختمان است، با ۱ تا ۱۵ درجه تفاوت بین دمی شبانگاهان و سپیده دمان. بدون وجود ین اختلاف دما اكثر اركیده ها گل نمی دهند. و اما چند گونه اركیده در زیر معرفی می شوند تا همدم سبز ما باشند در خانه هیمان.
● اركیده كاتلیا Cattleya intermedia
گل هی زیبی ین گونه اولین بار در سال ۱۸۲۴ در اروپا مورد توجه عاشقان گل و گیاه قرار گرفت.
امروزه هیبریدهی زیبیی از ین اركیده ها وجود دارند كه به خوبی می توانند در اتاق زندگی كنند. اركیده هی ین جنس بعد از دوران گل دهی نیاز به یك دوره استراحت دارند كه در آن آب كافی را بری جلوگیری از خشك شدن به دست بیاورند. اگر اركیده هی كاتلیا در خانه دارید، علاوه بر چشم هیتان بید از حس بوییی تان هم استفاده كنید تا لذت تان كامل شود. بعضی از گونه هی كاتلیا علاوه بر ظاهری چشم نواز عطری شامه نواز هم دارند.
● اركیده فالائنوپسیس spp.Phalaenopsis
اركیده هی پروانه ی ین نامی است كه در بعضی منابع فارسی به آن می دهند. ین گل ها از انواع اركیده هیی هستند كه پرورش آنها راحت است. ینها بسترهی سنگی را بری رشد و زندگی ترجیح می دهند. ین اركیده ها شامل حدود ۴۰۰ گونه هستند كه در جنوب شرق آسیا جیی كه گرم و مرطوب است به صورت درخت زندگی می كنند. علاوه بر آن گونه هی فالائنوپسیس از بهترین گونه ها بری نگهداری در آپارتمان هستند. ین گونه گل هی زیاد و بری یك دوره طولانی دارند.
مناسب ترین زمان بری خرید ین گونه زمانی است كه ساقه گل دهنده و تعداد كمی گل داشته باشد. با نگهداری مناسب، ساقه گل دهنده به رشد خود ادامه داده و گل هی جدید تولید خواهد كرد و ین در حالی است كه گل هی قبلی نیز همچنان شاداب روی ساقه باقی خواهند ماند و شید تا یك ماه هم تازه بمانند. چند روز اول پس از خرید، دوران بحرانی در زندگی فالائنوپسیس است.
گاهی بزرگترین جوانه هی گل به فاصله چند روز پس از خریدن گیاه می افتند. بری ین اتفاق دو دلیل وجود دارد: یا ینكه گیاه سردش شده و یا تحت تاثیر گاز اتیلن قرار گرفته است. گاز اتیلن كه توسط میوه هی رسیده نیز تولید می شود باعث ریزش جوانه ها می شود. در ین مورد بید گل را از نزدیك منابع تولید گاز اتیلن دور نگاه داشت و در مورد اول هم بید از گیاه در برابر سرما محافظت كرد. بری ین منظور بید گیاه را چند روز اول در هویی مانند روزهی قبل و در همان دما نگاه داشت تا به مرور به دمی اتاق عادت كند.
● اركیده انسیدیومspp.Oncidium
عروسك هی رقصانی كه در جنگل هی آمریكی جنوبی زندگی می كنند. گل هی ین اركیده ها با كوچك ترین نسیمی به حركت درمی یند و به آن می ماند كه روی شاخه ها می رقصند. صحنه ورود زنبورهی Centris كه با تدبیر و حساب شده و البته با برخورد به داخل گل هی ین اركیده ها صورت می گیرد دانشمندان را شگفت زده می كند. ین زنبورها در جنگل از قلمرو خود در برابر دیگر همنوعانشان دفاع می كنند.
ظاهرا آنها تصور می كنند ین نوع اركیده ها هم یكی از زنبورهی هم نوع خودشان هستند. وقتی در ین تقابل زنبور با گل برخورد می كند گرده ها به بدنش می چسبند و در برخورد با گل دیگر سبب گرده افشانی می شوند. ین موضوع نشان می دهد راز شباهت ین اركیده ها به زنبورهی Centris بقی نسل گل ها است. ین راه یك وسیله مطمئن بری ادامه نسل اركیده ها است كه ینچنین به وسیله زنبورها لقاح می یابند. البته ین تنها یكی از ترفندهی جالب اركیده ها بری اطمینان از گرده افشانی موفق و ادامه نسل است.
حدود ۸۰۰ گونه از ین گل ها در مناطق مختلفی زندگی می كنند. از فلوریدا گرفته تا منطقه آمازون و كشور آرژانتین. بری نگهداری ین عروسك هی زیبا دمی اتاق بید خنك باشد، حدود ۱۵ درجه سانتیگراد. ین گونه رطوبت بالیی را می پسندد، نیاز آبی ین گیاه هم تنها در حدی است كه دمبرگ حبابی شكل آنها چروكیده نشود.
● اركیده پافیوپدیوم Paphiopedium callosum
ین اركیده ها را بانوی خرامان می گویند. ین گونه ها با تركیب رنگ بسیار زیبا و متنوع در میان دیگر اركیده ها خودنمیی می كنند كه با توجه به رنگ برگ هیشان به دو گروه تقسیم می شوند. یك گروه با برگ هی لكه لكه ی كه در تابستان گل می دهند و اركیده هی با رنگ سبز یكنواخت كه هوی خنك تر را ترجیح می دهند و غالبا در زمستان گل می دهند. حدود ۶۰ گونه از ین اركیده ها كه بومی جنوب شرق آسیا هستند، شناخته شده است.
این اركیده ها در زمستان بید در معرض نور خورشید باشند و در تابستان ها نیز پنجره هی رو به شمال را ترجیح می دهند. گونه هی گرمادوست به خوبی در دمی اتاق و حتی در رطوبتی بالاتر از متوسط به خوبی رشد می كنند. نیاز دمیی اركیده هی خرامان بسته به نوع برگ و گل آنها تفاوت دارد. گیاهانی كه برگ هی لكه لكه ی دارند سرما را بسیار زیاد تحمل می كنند، حال آنكه گیاهانی كه در هر ساقه بیش از یك گل دارند گرما را دوست دارند.
● اركیده سیمبیدیوم spp.Cymbidium
ینها اركیده هیی هستند كه در بیرون از ساختمان قادر به رشدند. آنها در نور كافی تابستان به بهترین نحو گل هی خود را آشكار می كنند، همینطور در اویل پییز قبل از ینكه برگ ها به زردی بگریند.
ین نوع اركیده نیز مانند سیر خویشاوندانش هنگامی كه غنچه هیش باز می شود، بید از تابش قوی خورشید در امان باشد. اركیده هی سیمبیدیوم اولین اركیده هیی بودند كه به عنوان گیاهان آپارتمانی به فروش رسیدند. ین اركیده ها به صورت گل هی شاخه بریدنی عرضه می شوند كه در ابتدا اندازه گل ها بسیار بزرگ بوده است.
امروزه رقم هی جدیدی به نام mini cymbidium یا midi cymbidium تولید شده اند كه گل هی كوچك تر و مناسب تری بری داخل آپارتمان تولید می كنند. ین گیاهان دو تا سه ماه در سال گل می دهند. نگهداری ین اركیده ها در خانه خیلی راحت است و در مقابل رفتار بد انسان، تحمل بالیی دارند.
گونه هیی از اركیده كه در ین مقاله از آنها نام بردیم تنها نمونه كوچكی از انواع گیاهانی است كه می توانند زیبیی بخش خانه هی ما باشند. هر چند زندگی امروزه ما را مجبور كرده باشد از طبیعت دور شویم و در آپارتمان كوچك و بدون باغچه زندگی كنیم. اما همین كه ما گلدان هی گل و گیاه سبز را به داخل خانه مان می آوریم نشان می دهد هنوز به گیاهان وابسته یم با ین كار ثابت می كنیم زندگی بدون سبزی گیاهان طراوت و شادابی لازم را ندارد. آنها به یاد ما می آورند كه هنوز زیبیی، زیبا است.

مهدی میرزایی

منبع : سایت گل و گیاه