خطر عفونت ادراری در دوران بارداری

روزی به منزل یکی از بستگانم مراجعه کردم و دیدم هفت‌‌هشت هندوانه بزرگ تهیه کرده و خانم خانه که در ماه پنجم بارداری بود، مشغول خوردن آنهاست! علت را جویا شدم، گفتند دکتر گفته که باید مایعات زیادی به بدن او برسد! تصور می‌کنید چرا؟خانم‌های باردار بهتر از هر کسی می‌دانند که با بزرگ‌شدن جنین احتمال بروز سوزش و تکرر ادرار و گاهی اوقات تب بالا زیاد می‌شود. این نشانه‌ها، علایم عفونت ادراری‌اند و بارداری یکی از عوامل موثر در بروز این عفونت است. با دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص زنان و فلوشیپ هیستروسکوپی درباره عفونت‌های ادراری در دوران بارداری گفتگویی کرده‌ایم که از نظرتان می‌گذرد...
▪ خانم دکتر! آیا اصولا بارداری احتمال ابتلا به عفونت ادراری را بالا می‌برد؟
ـ بله، بارداری احتمال ابتلا به عفونت هر یک از بخش‌های دستگاه ادراری را بالا می‌برد. مقادیر زیاد هورمون پروژسترون موجب شل شدن عضلات حالب و در نتیجه گشادتر شدن حالب می‌شود. رحم در حال رشد می‌تواند به حالب‌ها فشار وارد آورد و جریان ادرار را در داخل آنها با اختلال مواجه کرده سرعت آن را کُند سازد. رشد جنین موجب فشار روی مثانه می‌شود. در نتیجه تخلیه آن هنگام دفع کامل نخواهد بود. نتیجه نهایی این اختلالات آن خواهد بود که عبور ادرار در مسیر دستگاه ادراری بیشتر طول می‌کشد و باکتری‌ها قبل از خروج از بدن زمان بیشتری برای تکثیر در اختیار خواهند داشت.
▪ به همین دلیل است که پزشکان برای تمام خانم‌های باردار آزمایش ادرار درخواست می‌کنند؟
ـ بله، پزشکان در همان اولین نوبت معاینات دوران بارداری آزمایش ادرار درخواست می‌کنند؛ خواه شما علایم عفونت ادراری داشته باشید یا خیر. اگر این تست اولیه منفی باشد احتمال بروز عفونت ادراری در طول دوران بارداری پایین خواهد بود ولی اگر شما یکی از گروه ۵ تا ۷ درصد خانم‌هایی باشید که باکتری در ادرارشان یافت می‌شود، باید برای برطرف کردن آن از آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. اگر این نوع عفونت باکتریایی درمان نشود، احتمال بروز عفونت کلیه در دوران بارداری ۳۰ درصد است.
▪ علایم عفونت مثانه چیست؟
ـ علایم عفونت مثانه (سیستیت) در خانم‌ها متفاوت است و می‌تواند به شکل‌های مختلف بروز کند: درد، ناراحتی و سوزش هنگام دفع ادرار (و احتمالاً هنگام فعالیت زناشویی)، ناراحتی لگن یا درد قسمت تحتانی شکم (اغلب در قسمت فوقانی استخوان لگن)، افزایش دفعات دفع ادرار و احساس فشار و نیاز به ادرار کردن به طور مکرر حتی زمانی که میزان ادرار در مثانه بسیار کم است،‌ ادرار بدبو،‌ ادرار کدر و وجود خون در ادرار (اغلب با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود).
البته از آنجایی که میل زیاد به دفع ادرار در دوران بارداری امری شایع محسوب می‌شود، ممکن است تشخیص قطعی سیستیت مشکل باشد، به خصوص در مواردی که علایم خفیف است. اگر شـما فکر می‌کنید که ممکن است مبتلا به عفونت شده باشید از پزشک خود بخواهید تا درخواست آزمایش ادرار کند تا بتوان تشخیص قطعی داد.
▪ و اگر تشخیص داده نشود و درمان نشود، آنوقت چه اتفاقی می‌افتد؟
ـ عفونت درمان نشده شما را در معرض خطر شدید عفونت کلیه در دوران بارداری قرار می‌دهد بنابراین بسیار مهم است که درمان به تأخیر نیفتد.
▪ نشانه‌های عفونت کلیه چیست؟
ـ علایم انتشار عفونـت به کلیه‌ها و اینکه فرد نیازمند مراقبت‌های فوری پزشکی هست، عبارتند از: تب شدید، اغلب همراه لرز و تعریق،‌ درد در قسمت تحتانی پشت یا پهلو درست زیردنده‌ها که ممکن است یک‌طرفه یا دوطرفه باشد و احتمالاً درد شکم، تهوع و استفراغ و وجود چرک و خون در ادرار (ممکن است با چشم غیرمسلح دیده نشود).
البته باید گفت علایم سیستیت نیز ممکن است در عفونت کلیه دیده شود. عفونت کلیه یکی از خطرناک‌ترین عوارض دوران بارداری است و ممکن است به زایمان زودرس یا سایر اختلالات بینجامد؛ بنابراین شما باید فورا توسط پزشک ویزیت شده و تحت درمان قرار بگیرید.
▪ ابتلا به عفونت ادراری در دوران بارداری به چه درمانی نیاز دارد؟
ـ اگر شما هنگام بارداری دچار سیستیت شوید و یا در اولین معاینه دوران بارداری باکتری در ادرار شما دیده شود باید به مدت ۷ تا ۱۰ روز آنتی‌بیوتیک خوراکی دریافت کنید. بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها را می‌توان با اطمینان در دوران بارداری مصرف کرد. اگر علایم سیستیت دارید، احتمالاً با مصرف آنتی‌بیوتیک در عرض چند روز این علایم برطرف خواهند شد ولی به هر حال ادامه یک دوره درمان به طور کامل بسیار ضروری است تا دستگاه ادراری از وجود باکتری پاک شود. بعد از درمان باید آزمایش ادرار را تکرار کنید تا مشخص شود که عفونت برطرف شده است. انجام کشت‌های مکرر ادرار با فواصل معین در تمام دوره بارداری امری الزامی ‌است تا از عدم بازگشت عفونت اطمینان حاصل شود. گاهی در خانم‌های بـاردار که دچـار عفونت ادراری می‌شوند عفونت تکرار می‌شود. به منظور پیشگیری از عود عفونت، در صورت تکرار عفونت مثانه، ممکن است آنتی‌بیوتیک به طور دایم و با یک دوز پایین تا زمان زایمان تجویز شود. در صورت بروز عفونت کلیه در دوران بارداری شما باید بستری شوید و آنتی‌بیوتیک وریدی دریافت کنید و از نظر علایم زایمان زودرس تحت نظر باشید. پس از درمان باید مرتباً آزمایش ادرار را تکرار کنید و برای باقی‌مانده دوران بارداری تحت درمان با آنتی بیوتیک قرار گیرید زیرا شما همواره در معرض خطر عود عفونت کلیه خواهید بود.
● ۸ توصیه برای پیشگیری از عفونت‌های ادراری
۱) روزانه حداقل ۸ لیوان با گنجایش ۲۴۰ سی‌سی آب بنوشید.
۲) هیچ‌گاه احساس دفع ادرار را نادیده نگیرید و سعی کنید هر بار مثانه را کاملاً خالی کنید.
۳) بعد از اجابت مزاج موضع را از جلو به عقب تمیز کنید تا از ورود باکتری‌های مدفوع به پیشابراه پیشگیری شود.
۴) پیش از رابطه زناشویی و بعد از آن ادرار کنید و دستگاه تناسلی را با آب و صابون ملایم بشویید.
۵) عصاره شاتوت بنوشید. برخی مطالعات نشان داده‌اند که عصاره شاتوت میزان باکتری‌ها را کاهش داده و از جایگزینی باکتری‌های جدید در دستگاه ادراری پیشگیری می‌کند.
البته نوشیدن عصاره شاتوت عفونت ادراری را درمان نخواهد کرد و اگر دارای علایم عفونت ادراری هستید باید به پزشک مراجعه کنید و آنتی‌بیوتیک دریافت کنید.
۶) از فرآورده‌های بهداشتی مخصوص دستگاه تناسلی (اسپری یا پودر) و صابون‌های قوی خودداری کنید زیرا پیشابراه و دستگاه تناسلی را تحریک می‌کند و محیط کشت مناسبی برای رشد باکتری‌ها خواهد بود.
۷) در دوران بارداری از دوش واژینال استفاده نکنید.
۸) لباس‌های زیر خود را از نوع نخی انتخاب کنید و از جوراب شلواری‌هایی که قسمت بالای آن نخی است، استفاده کنید.
● ورم ماهانه - دکتر زهرا شریعتی
معمولا زنان یک هفته یا ۱۰ روز قبل از عادت ماهانه دچار افزایش وزن و پف صورت یا اندام‌های دیگر می‌شوند که این وضعیت با گذراندن دوره عادت برطرف می‌شود. پف‌آلودگی اندام‌ها باید با گذراندن زمان پریود برطرف شود، در غیر این صورت نه تنها این وضعیت طبیعی نیست بلکه مراجعه به پزشک الزامی است.
باقی ماندن ادم (ورم اندامی) تا بعد از زمان پریود و طولانی شدن آن می‌تواند ناشی از بیماری قلبی، کلیوی و یا کبدی باشد و در این صورت یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که باید به آن توجه کرد مصرف بیش از حد نمک است، به طوری که فرد بیمار هر چه بیشتر نمک مصرف کند آب بیشتری نیز در بدن وی جمع می‌شود. در این صورت رگ‌ها دیگر قادر به نگهداری این آب‌های اضافه نبوده و آن را به بینابین سلول‌های بدن فرستاده و ایجاد ادم می‌کنند. ادم در مردان تنها زمانی که نوعی داروی خاصی مصرف کنند که پزشک عنوان کرده باشد که باعث ادم می‌شود و همچنین زمانی که پای آنها به مدت طولانی آویزان بوده باشد، طبیعی است و در غیر این صورت مراجعه به پزشک الزامی است.

فاطمه تارمیغ

منبع : روزنامه سلامت