مراقبت‌های بهداشتی از کودکان مبتلا به حملات صرعی

یکی از عوارض مزمن و تقریباً شایع عصبی در کودکان، حملات عودکننده صرعی است که طبق آمار سازمان بهداشت جهانی میزان شیوع آن سالانه حدود ۳ تا ۱۰ هزار نفر از کل جمعیت جهان است.
هر چند این عارضه گاهی به شکل آرام و پنهان ممکن است گزارش نشود و در عین حال رقم مبتلایان گزارش شده صرع در دنیا به حدود ۴۰ میلیون نفر می‌رسد.
صرع ممکن است به صورت‌های مختلف بروز کند. یعنی بعضی از مبتلایان فقط سابقه یکی دو حمله را بیشتر در طول زندگی خود داشته باشند در حالیکه مبتلایان دیگر ممکن است بیش از ده بار در روز دچار حملات صرعی شوند.
بروز حملات صرعی را از نظر علت به دو دسته تقسیم می‌کنند: یکی حملات تشنجی به عنوان علامتی از یک بیماری اصلی و دیگر حملات تشنجی ناشناخته علت. وراثت در بروز حملات تشنجی نقش معین برای هر دو شکل دارد. برخی از دانشمندان معتقدند که هر کس نسبت به بروز حملات تشنجی آستانه معین تحریک‌پذیری دارد که این آستانه نسبت به عوامل مساعدکننده‌ای چون خستگی، استرس، تنفس تندتر از طبیعی، تغییرات هورمونی زمان بلوغ، عفونت‌ها و یا اختلالات عصبی بروز تشنج را موجب می‌گردد. منتهی در اشخاص مبتلا به صرع این آستانه بسیار پایین بوده و این عوامل سریع‌تر بروز حملات را فراهم می‌کند.
همچنین برای عده‌ای از افراد مستعد عواملی مثل نور تند، تغییرات سریع نور فلورسنت وتصاویر تلویزیون یا صداهای خاص و آهنگ‌های ویژه موسیقی، طعم و بو و یا تحریکات لمسی می‌تواند بروز حملات را زمینه‌سازی کند.‌
گاهی حملات تشنجی ممکن است نزد بعضی از کودکان به شکل شب‌ادراری یا عدم کنترل ادرار بروز کند. گاهی قبل از بروز حملات احساس خاصی برای بیمار بروز می‌کند، مثلاً احساس بوی خاصی در بینی یا طعم معینی در دهان، یا گاهی پیش درآمدهای حمله با احساس اختلال گفتاری مثل تپق زدن یا احساس ناهشیاری گذرا، و یا رفتارهای خودبخودی و ناآگاهانه.
● مراقبت‌های بهداشتی از کودکان مبتلا به حملات صرع:
این مراقبت‌ها بصورت فوری یا کمکهای اولیه و مراقبت‌های درازمدت است.
مراقبت‌های فوری که در جریان بروز حملات صرع لازم است شامل:
۱) کمک به کودک برای قرار دادنش در حالت راحت‌تر و اگر ممکن است گذاشتن متکایی زیر سر او.
۲) اگر کودک عینک داشته یا دگمه‌های لباسش بسته یا تحت فشار است، عینک او را برداشته، دگمه‌های لباسش را باز می‌کنیم و بخصوص یقه پیراهنش را باز کنیم.‌
۳) اشیای تیز و برنده یا هر چیز خطرناک را باید از اطراف وی دور کرد.‌
۴) پارچه یا شیئی را به زور در دهان کودک وارد نکنید.
۵) برای متوقف کردن حمله کوششی به عمل نیاورید و اجازه دهید که حمله سیر خود را طی کند.
۶) وقتی که حمله پایان پذیرفت، کودک مبتلا را به پهلو خوابانده و برای دفع ترشحات دهان و بینی وی و باز کردن راه تنفسی‌اش او را کمک کنید.
۷) اگر با پایان یافتن مراحل تشنج تنفس عادی نشود وی را در احیای کار تنفس یاری کنید.
۸) وضعیت هوشیاری یا خواب‌آلودگی، حالت درک و میزان حس بینایی و شنوایی و یا هر گونه ناراحتی خاص پس از حمله را مشخص کرده و یادداشت کنید.
● مراقبت‌های درازمدت برای کودکان مبتلا به صرع:
هدف از این مراقبت‌ها متوقف کردن یا به حداقل رساندن بروز حملات و کاستن عوارض طبی - روانی - اجتماعی است. برای این منظور باید کودک مبتلا و خانواده وی نسبت به طبیعت بیماری، روش‌های درمانی و طول مدت آن علل احتمالی یا مساعدکننده بروز حملات و مراقبت‌های لازم سراسر زندگی‌اش آگاه شوند.
ممکن است در خلال این آموزش‌ها کودک بیمار یا خانواده‌اش سئوالات مختلفی داشته باشند که کارشناس بهداشتی یا پزشک باید به آن‌ها پاسخ روشن داده و تا حد امکان نسبت به حل مشکل و رفع نگرانی آن‌ها کوشش کند.
کودک مبتلا به صرع تا آنجا که ممکن است باید از خستگی زیاد، تغذیه ناکافی، مصرف بیش از اندازه آب، و نوشیدنی‌های دیگر همچنین اضطراب و تشویش، کم و بیش شدن قند خون و مصرف بعضی از داروها مثل امینوفیلین دوری کند.
در کل کودک مبتلا به صرع باید داروهای خود را درست مصرف کرده و اگر در طی درمان احساس بهبودی کرد هرگز نباید داروهای خود را قطع کند زیرا که عواقب بدی را به همراه خواهد داشت.

تهیه کننده : فاطمه جهازیان

منبع : وزارت آموزش و پرورش ایران