پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


هنر ۸۶ سازهای کوک و ناکوک


هنر ۸۶ سازهای کوک و ناکوک
هنر ۸۶ هم به پایان آمد اما هنرمند ۸۶ همچنان در صحنه است و خود را برای هنر ۸۷ آماده می کند. به سراغ شماری از هنرمندان برجسته رشته های مختلف رفتیم تا سرگذشت هنر ۸۶ و چشم اندازهای هنر ۸۷ را از زبان ایشان جویا شویم.
برای تئاتر، مهرداد رایانی مخصوص را برگزیدیم که نویسنده، کارگردان و منتقدی پرکار و نیز مدیر خبرسازترین ساختمان هنر ۸۶ تئاتر شهر است. درباره سینما، به سراغ جمال شورجه رفتیم که هم دستی بر آتش نویسندگی و کارگردانی دارد و هم در شورای نظارت و ارزشیابی آثار سینمایی وزارت ارشاد صاحبنظر است. در هنرهای تجسمی، نصرا... افجه ای را گزینه ای مناسب دانستیم چرا که وی هم در هنر گرافیک و نقاشیخط شهرت فرامرزی دارد و هم استادی نمونه در خوشنویسی ایران زمین است. و از عرصه موسیقی، قاسم افشار، خواننده پرطرفدار مردمی با طنین صدای گرمش پاسخگوی ما شد. همچنین در بخش تلویزیون، مهدی مظلومی – کارگردان نام آشنای طنزهای شبانه – زمان کوتاهی را به آتیه و پرسش های ما اختصاص داد.
● تئاتر شهر؛ شهر بی تئاتر
▪ مهرداد رایانی مخصوص:
بازسازی تئاتر شهر : بزرگ ترین و تنها مجموعه تئاتری کشور – را می توان مهم ترین رویداد تئاتری سال ۸۶ به شمار آورد. این بازسازی چند ماهه و تعطیلی موقت تئاتر شهر، زنگ خطر و هشداری بود تا بار دیگر هنرمندان و مسئولان را متوجه کمبود سالن اجرا کند تا با سرعت بیش از پیش و به شدت خواهان ایجاد مجموعه های مشابه در سراسر کشور باشیم.
به استناد برآورد مرکز هنرهای نمایشی، به طور متوسط بین ۵۰ تا ۶۰ اثر تئاتری در یک سال روی صحنه سالن های تئاتر شهر، سنگلج، مولوی و اداره تئاتر اجرا می شوند. با یک حساب سرانگشتی متوجه می شویم که با چنین توانی، امکان حضور همه فعالان تئاتر در یک سال بر روی صحنه نخواهد بود. آیا ما فقط ۶۰ کارگردان و گروه تئاتری در کشور داریم؟ به یقین بسیار بیش از این آمار است. پس هرگونه برنامه ریزی کنیم باز هم شماری از دوستان، به نوبت سالی یک اجرا نخواهند رسید. تازه باید سهم جشنواره های متعدد تئاتر را هم از اجرای سالن های حرفه ای شهر بکاهیم. به این ترتیب ما هیچ گاه نتوانسته ایم پاسخگوی همه همکاران خود باشیم. به هر حال در اسفند ماه کنداکتور اجراهای سال ۸۷ را می بندیم و امیدواریم بتوانیم کمبود اجرای تئاتر در سال ۸۶ را که به علت بازسازی تئاتر شهر محدود به ماه های آخر سال شد، جبران کنیم.
به جز اتفاق مهم بازسازی تئاتر شهر، اتفاقات خوشایند و ناخوشایند دیگری را در سال ۸۶ تئاتر لمس کردیم. بازسازی خانه تئاتر، سنگلج و نصر و همچنین بازگشایی تالار محراب، اقبال خوش تئاتر در میان رسانه ها و به ویژه رسانه ملی، پا گرفتن دوباره جشنواره تئاتر کودک پس از چند سال تعطیلی، برگزاری گسترده جشنواره تئاتر فجر در قالبی جدید و... ازجمله رویدادهای خوش امسال بوده است. مهم تر از همه آنکه روند بهینه سازی ساختمان های تئاتر، سالن ها را دستکم تا ۱۰ سال آینده بیمه کرده است؛ اگر مترو اجازه دهد!
ایجاد مترو در حریم مجموعه تئاتر شهر را می توان ناخوش ترین خبر تئاتر در سال ۸۶ دانست. ساخت مترو در کنار این ساختمان قدیمی ۴۰ ساله به یقین در سال های آتی مشکل ساز خواهد شد و ادامه زندگی تنها مجموعه تئاتری کشور را به خطر خواهد انداخت. شاید ایجاد ایستگاه مترو در کنار ساختمان های فرهنگی اروپا یک مزیت به شمار آید اما اینجا پاریس نیست و شهرسازی ما فرهنگ خودش را دارد.
... و متاسفانه در این سال ما استاد اکبر رادی را برای همیشه از دست دادیم و ادبیات نمایشی ایران به داغ فقدان وی نشست.
● آفت بر جان سینما
▪ جمال شورجه:
حدود ۹۰ فیلم در کارنامه تولیدات سینمایی سال ۸۶ (اعم از تولیدات تلویزیون، بخش خصوصی و دولتی) دیده می شود که متاسفانه در بیشتر آنها تصویر روشن و امیدبخشی برای اکران ۸۷ دیده نمی شود. بنده ذهنیت خوبی از این فیلم ها ندارم. قرار است که شمار زیادی از این تعداد در سال جدید اکران شود اما با این وضعیت پیش بینی می شود که بیشتر آنها هم در اقتصاد و صنعت سینما و هم در معنا و محتوا، با شکست روبه رو شوند.
به طور نسبی فیلم قابل توجهی در این میان دیده نمی شود. به تعداد انگشتان یک دست فیلم خوب، آمار جالبی برای کارنامه تولید یک سال سینمای ما نیست. متاسفانه به نظر می رسد فیلم های تولیدی نه در جذب مخاطب موفق خواهند بود و نه چیزی قابل عرضه در محتوای خود پنهان دارند.
به طور کلی نوعی بی نظمی، بداخلاقی و کم توجهی در سینمای ۸۶ به چشم می خورد که نتیجه آن اکران ضعیف سینمای ۸۷ خواهد بود و این بداخلاقی هم ریشه در عدم توجه سینماگران دارد و هم در ضعف هدایتگری سیاستگذاران. اما به یقین برای هر مشکلی راه حلی خواهد بود و نمی توان به همین سادگی ایرادها را بر گردن یک نفر یا یک طیف سینماگر یا متولیان سینما انداخت. ما از همه زوایا دچار مشکل شده ایم. فیلمساز امروز ما نیازمند پژوهش و ارتباط معنوی و آموزش در زمینه سینما است تا بتواند ابزارهای فکری و فیزیکی کار خود را به روز کند. فیلمساز ما با فیلمش نشان می دهد که معرفت درستی نسبت به جامعه پیرامونش ندارد و برای سینمای امروز تربیت نشده است.
آنچه مسلم است و در این سال ها دیده ایم، فیلم های پرمخاطب ما از معنا و مفهوم و محتوای ضعیفی برخوردار بوده اند و در مقابل آثار معنایی ما از تکنیک ها و صنایع سینمایی دور مانده اند. ما نه به سینمای کاملاً تجاری که برای فروش خود به هر دستاویزی چنگ می زند نیاز داریم و نه به سینمایی که ساختار را نادیده بگیرد. سینمای ۸۶ هم مثل سال های گذشته یا این طرفی بوده یا آن طرفی. در یک کلام سینمای ایران دچار آفت شده است. حدود ۱۰ فیلم نسبتاً کیفی از میان حدود ۹۰ فیلم تولیدی یک سال، آمار مناسبی نیست. بدون تعارف اگر می خواهیم سینمای ما کاملاً رو به ورشکستگی نرود، باید آمار تولیدات کیفی را افزایش دهیم و نسبت خوب و بد را متعادل کنیم. فیلمسازان باید سختکوشی کنند. کار نیکو کردن از پر کردن است.
فیلم خوب هم سختکوشی می خواهد و هم هزینه مناسب اقتصادی. امروز دیگر اقتصاد ضعیف در تولید سینمایی پذیرفتنی نیست چون نتیجه خوبی نخواهد داشت. افزایش دانش فیلمسازان، افزایش هزینه تولید و افزایش توان هدایتگری و حمایت مسئولان و سیاستگذاران می تواند امید به زندگی سینما را افزایش دهد. در بخش سیاستگذاری، شیوه و مدیریتی کارامد در دهه ۶۰ ایران داشتیم که شامل "هدایت، حمایت و نظارت" بود. کاری به نتیجه آن و تاثیراتش ندارم، سیاست درستی بود. اگر بتوانیم این روند و مسیر را به درستی اجرا و طی کنیم شاید بتوان سینمای ایران را از آفت زدگی نجات داد.
● هنرهای تجسمی و ضرورت جدی گرفتن موضوع آموزش هنر
▪ نصرا... افجه ای:
من زیاد با مسائل اداری و مدیریتی هنرهای تجسمی در ارتباط نیستم و فقط همکاری کوچکی با کمیسیون ارزشیابی دارم. در هر دوره مدیریتی براساس سلایق ایشان، تحولاتی در هنر ایجاد می شود. دوره قبل را نمی پسندیدم چرا که هدف و تمرکز بر گرایش های برون مرزی و عدم توجه به فرهنگ و هنر ایرانی استوار شده بود ولی امروز شرایط کار عادی شده و به تعهدهای اخلاقی هم بیشتر عمل می شود.
هر روز که می گذرد بر شمار هنرجویان علاقه مند رشته های تجسمی افزوده می شود و شاهد آن هم آمار فزاینده پذیرش متقاضیان در دانشکده های هنری است. امروز دیگر برخلاف گذشته جوان ها به رشته های مختلف از جمله تئاتر، مجسمه، گرافیک و خوشنویسی هجوم می آورند، در نتیجه هنر رشد روزافزونی به خود گرفته و در مجموع، افزایش رشد فرهنگی جامعه و کشور را در پی داشته است. در هنر گرافیک و خوشنویسی، حضور و فعالیت خانم ها بیش از آقایان به چشم می آید. مسئولان هنری باید بتوانند پاسخگوی نیاز و شور علاقه مندان باشند.
کمبود آموزش و اطلاعات کافی برای هنرجویان مساله اساسی همه هنرهاست. فکر می کنم هم در حوزه سیاستگذاری و هم در حوزه اجرایی سال ۸۶ بهتر از سال ۸۵ بود و این امیدواری وجود دارد که در سال پیش رو رسیدگی بیشتری به درخواست هنرمندان بشود. آموزشگاه ها و دانشکده ها باید قوای علمی آموزشی خود را تقویت کنند و برای جایگزینی استادان قدیمی از استادان جوان کارکشته و پرکار و باسواد استفاده کنند.
مثلاً در خوشنویسی می توان برای افزایش کیفیت کار از استادان برجسته انجمن خوشنویسان دعوت به فعالیت و تدریس کرد. گرافیست بدون شناخت آناتومی خط ناتوان است. گرافیستی که خط را به خوبی می شناسد در کار خود موفقیت بیشتری به دست خواهد آورد وگرنه به طرح های رایانه ای روی می آورد و با ساده انگاری، کار را بی ارزش جلوه می دهد. فراموش نکنیم که همه هنرها همسایه یکدیگرند و بر هم تاثیر می گذارند. تربیت درست خوشنویس یعنی تربیت گرافیست و تربیت...
● یک بام و دو هوا در موسیقی
▪ قاسم افشار:
به اعتقاد بنده موسیقی امسال به لحاظ سیاستگذاری ضعیف عمل کرد و حمایت مدیران هم چنگی به دل نزد چرا که آثار قابل توجهی در طول یک سال به بازار موسیقی عرضه نشد. آثار موسیقی هر سال نشان از قوت مدیریت و سازماندهی سیاست های آن سال دارد. متاسفانه بیشتر آثار تولیدی سال ۸۶ از کیفیت بسیار پایینی برخوردار بود و نتوانست انتظار هنرمندان، متولیان و علاقه مندان موسیقی را برآورده کند. نمی دانم چرا هرچه پیش می رویم از کیفیت ملودی ها و ریتم ها به شدت کاسته می شود. کار به جایی رسیده است که آثار تولید شده معمولاً در تنظیم و نمودهای تصویری و کلام هم دچار مشکلات عدیده ای شده اند.
به هر حال سال ۸۶ را هم با همه کاستی هایش از سر گذراندیم و چند روز دیگر وارد سال ۸۷ می شویم اما اگر موسیقی در سال جدید هم بخواهد مسیر گذشته را تکرار کند، به یقین به نابودی نزدیک خواهد شد. رشد و نجات موسیقی ایران از دست من و دوستان دیگر خارج است. موسیقی، زنده نخواهد شد مگر با سیاست های مشخص و حمایتی متولیان دولتی این هنر. متاسفانه ما در کشورمان دو قطب سیاستگذار و مجری موسیقی داریم؛ سازمان صدا و سیما و وزارت ارشاد و باز هم متاسفانه این دو در سال های پس از انقلاب همواره با یکدیگر رفاقت نداشته و به زبان ساده تر، ساز مخالف می زدند و مقابل یکدیگر بوده اند. به من ثابت شده است که هیچ یک از این دو، سیاست ها و اهداف و روش های دیگری را قبول نداشته و هریک برنامه ای مستقل و کاملاً متمایز از یکدیگر برای موسیقی یک سرزمین واحد دارند. همه هنرمندان موسیقی امیدوارند که روزی موسیقی در دست یک متولی مشترک و موردقبول همگان قرار گیرد و سیاست ها چندگانه نباشد و اهداف کار روشن شود. حتی اگر حمایت ها افزایش یابد و هنرمندان همه تلاش خود را به کار بندند، موسیقی خوب تولید نمی شود مگر با وجود یک راه روشن و هدفمند که ناشی از یک متولی باشد. وقتی این دو نهاد دولتی سایه موسیقی یکدیگر را با تیر بزنند به یقین نمی توانیم انتظار نتیجه و افق درخشانی از کارنامه یک سال موسیقی داشته باشیم.
● خارج از قاب
▪ مهدی مظلومی:
باور کنید در سال ۸۶ فرصت تماشای تلویزیون را نداشتم و به همین دلیل نمی توانم قضاوت روشنی در این باره داشته باشم اما در مورد شیوه تولید در رسانه ملی می توانم بگویم که مانند همیشه، مشکل ما – کارگردان های تلویزیونی –رسانه نیست، چرا که همیشه از درون سازمان مورد حمایت قرار گرفته و کوچک ترین درگیری و اختلافی با مدیران نداشته ایم.
مشکل از جایی آغاز می شود که عوامل بیرون سازمانی در تولید یک اثر دخالت می کنند. فضای بیرونی تولید در تلویزیون به شدت به مجموعه سازی لطمه وارد می آورد و تنها انتظار ما از مدیران تلویزیون، یافتن راه حلی مناسب برای این مشکل خارجی است، فضای نامناسب بیرونی سازمان گاهی اتفاقات غیرمنتظره ای برای عوامل تولید رقم می زند که فیلمسازان رسانه ملی را شگفت زده و متعجب می کند.
بهزاد خاکی نژاد
منبع : هفته‌نامه آتیه


همچنین مشاهده کنید