پنجشنبه, ۱۲ مهر, ۱۴۰۳ / 3 October, 2024
مجله ویستا

پایین آوردن کلسترول


انواع مختلفی از چربی ها در خون وجود دارند كه معروفترین آنها كلسترول می باشد اما نوع دیگری از چربی ها هم وجود دارند كه به آن گفته "تری گلیسیرید" می شود و نقش مهمی در بروز بیماری كرونری قلب دارد.
كلسترول بعنوان یك علت بیماری قلبی و عروقی دارای شهرت بدی می باشد، اما در حقیقت كلسترول دارای چند عملكرد ضروری در بدن می‌باشد و هیچكسی نمی تواند بدون وجود كلسترول در بدنش، زندگی كند. كلسترول در كبد ساخته می شود و در غشاء سلولها از آنها استفاده می گردد تا صفرا را ساخته و هورمونها را ایجاد نماید. بنابراین حتی اگر شما هیچ كلسترولی در رژیم غذایی تان نباشد، همیشه مقداری كلسترول در خونتان وجود خواهد داشت.
در عمل، اكثر رژیم های غذایی در كشورهای غربی یا پیشرفته شامل مقادیر زیادی از چربی های حیوانی است كه در بدن به كلسترول تبدیل می شود. این چربی ها توسط معده و روده ها جذب شده و به كبد می روند. در كبد، چربی ها تجزیه شده و از طریق گردش خون به سراسر بدن می روند تا تولید انرژی نمایند یا در سلولهای چربی بدن ذخیره شوند. چربی به صورت قطعات كوچكی حاوی تركیباتی از كلسترول و سایر چربیها در گردش خون منتقل می گردد.
وقتی پزشك برای شما آزمایش كلسترول خون درخواست می كند، آزمایشگاه معمولاً چندین نوع چربی دیگر را هم اندازه گیری خواهد كرد. مقدار كلسترول كامل (توتال) از دو قسمت تشكیل می شود: ۱- LDL و ۲- HDL.
كلسترول LDL را اصطلاحاً "كلسترول بد" می نامند زیرا اگر مقدار آن خیلی بالا برود باعث می شود كه در دیواره شریانها رسوب كرده و ایجاد "آتروما" نماید. حدود دو سوم كلسترول موجود در خون از نوع LDL‌می باشد.
از سوی دیگر به كلسترول HDL، "كلسترول خوب" می گویند زیرا هرچه مقدار این نوع كلسترول بیشتر باشد، احتمال كمتری وجود دارد كه شما به بیماری قلبی مبتلا شوید. خانمها مقدار بیشتری HDL نسبت به آقایان دارند اما این تفاوت معمولاً بعد از یائسگی از بین می رود.
تری گلیسیریدها سومین نوع چربی هستند كه در آزمایش خون اندازه گیری میشوند. تری گلیسیریدها اكثر چربیهای موجود در سلولهای چربی بدن شما را تشكیل می دهند و وقتی از این سلولها آزاد می شوند برای فعالیتهای روزانه شما، انرژی ایجاد می كنند. گرچه تری گلیسیریدها در رسوبات دیواره شریانها وجود دارند، اما میزان زیادی تری گلیسیرید خون، بطور غیرمستقیم با بروز بیماری كرونری قلب ارتباط دارد.
اكثر افرادی كه به آنژین قلبی یا سكته قلبی مبتلا هستند، دارای سطح بالایی از انواع چربی ها در خون می باشند كه این وضعیت هم به علت خوردن چربی زیاد و هم به علت ارثی و ژنتیكی ایجاد میشود. با یك برنامه رژیم غذایی مناسب می توانیم تا حدود ۱۰ یا ۲۰ درصد از سطح چربی یا كلسترول خون را كاهش دهیم اما اگر بخواهیم بیش از این مقدار از این چربیها كم كنیم معمولاً مصرف داروهای پایین آورنده چربی ها ضروری می باشد.
پزشك شما ممكن است بیش از یك نوع دارو و برای كم كردن چربی شما تجویز نماید زیرا انواع داروها به روشهای مختلفی باعث كاهش چربی می شوند. با اینحال با وجود مصرف داروهای پایین آورنده چربی خون، به شما توصیه خواه شد كه از مقدار كلسترول رژیم غذایی تان بكاهید تا داروها اثر خود را به خوبی بگذارند.
استاتین ها
پیشرفت بزرگی كه در درمان كلسترول در طی پنج سال اخیر ایجاد شده است، كشف گروهی از داروها به نام "استاتین ها" می باشد. استاتین ها با آهسته كردن فرآیند تولید كلسترول در كبد باعث كم شدن كلسترول خون می شوند. استاتین ها می توانند حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از مقدار كلسترول خون كم كنند و دارای عوارض ناچیزی هستند.
در تحقیقاتی كه بر روی هزاران نفر از افرادی كه از این داروها استفاده می كنند شده است، نشان داده شده كه این كم كردن كلسترول باعث كاهش حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از خطر بروز سكته قلبی در آینده می گردد. شایع ترین داروها از گروه استاتین ها كه امروزه مصرف می شوند داروی "سیمواستاتین"، "لوواستاتین" و "پراواستاتین" می باشد.، گرچه امروزه چندین داروی دیگر از این گروه نیز به بازار دارویی وارد شده است.
این داروها معمولاً روزی یك بار خورده می شوند كه آن نیز بهتر است همراه با غذای اصلی (ناهار یا شام) میل شود. عوارض جانبی این داروها بسیار كم می باشند اما گاهی اوقات ممكن است باعث التهاب عضلات بازوها و پاها شوند و ایجاد دردی شبیه به درد عضلات در هنگام آنفلوانزا كنند. این دردها در چند هفته اول مصرف دارو ممكن است رخ دهند كه در چنین مواردی باید سریعاً به پزشك اطلاع داده شود. با قطع مصرف این داروها، درد عضلات نیز بهبود می یابد. اگر شما در چند هفته اولی كه دارو مصرف می كنید، هیچ مشكلی برایتان پیش نیاید، احتمال خیلی كمی دارد كه بعدها دچار مشكل یا عوارض جانبی دارو شوید.
فیبرات ها
برای بعضی افراد، بویژه مبتلایان به مرض قند (دیابت)، چربی نوع تری گلیسیرید بیشتر از كلسترول باعث دردسر می شود. در این موارد از گروه دیگری از داروها به نام "فیبراتها" ممكن است استفاده شود. همانند گروه استاتین ها، این داروها نیز دارای عوارض جانبی اندكی هستند و بهتر است كه همراه با غذای اصلی روز (ناهار یا شام) مصرف شوند. آنها نیز ممكن است باعث بروز دردهای عضلانی در هفته های اول مصرف دارو شوند. ین داروها می توانند باعث پایین آوردن كلسترول به میزان ۱۰ تا ۱۵ درصد شوند و در همین حدود از مقدار خطر بروز بیماری كرونری قلب كم كنند. از داروهای این گروه كه به طور شایعی استفاده می شوند می توان از "جمفیبروزیل" و "كلوفیبرات" نام برد.
رزین ها
داروهای گروه رزین ها با متصل شدن به كلسترول در روده ها و اثر گذشتن بر میزان جذب آنها در بدن، باعث كاهش كلسترول خون می گردند. این داروها به صورت پودر بوده و معمولاً با آب یا آب میوه، روزی یك بار یا دوبار مصرف می گردند. از آنجایی كه این رزین ها جذب بدن نمی شوند، نمی توانند باعث ایجاد عوارض جانبی شدیدی شوند اما ممكن است باعث نفخ، آروغ یا یبوست در بعضی افراد شوند. رزین ها همچنین باعث كاهش بروز خطر سكته ها قلبی می شوند اما اثر آنها بسیار كمتر از استاتین ها می باشد و فقط حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از خطر بروز سكته های قلبی را كم می كند. از این گروه از داروها می توان از داروی "كولستیرامین" نام برد كه به صورت پودر می باشد.
اصلاح رژیم غذایی
تغییر در غذاهایی كه شما به طور معمول در تمام طول عمرتان مصرف كرده اید ممكن است كار آسانی نباشد اما روش بسیار با اهمیتی در كاهش خطر بروز سكته قلبی در آینده می باشد.
خوب غذا خوردن به این معنی نمی باشد كه از خوردن غذاهایی كه از آنها لذت می برید دست بكشید، و فقط غذاهایی كه خرگوشها می خورند را بخورید!! اكثر افراد خیلی بیشتر از چربی ای كه مورد نیاز آنها است مصرف می كنند (بخصوص چربی های حیوانی یا لبنی). كم خوردن این گونه چربی ها به سلامتی شما و خانواده تان كمك خواهد نمود. گوشت قرمز، پنیر، كره، خامه، شیر و ماست پرچرب بعلاوه روغنهایی كه در پختن غذا مصرف می شوند، همگی دارای "چربی های اشباع شده" هستند و بنابراین عاقلانه است كه مصرف آنها را كم نماییم یا فقط در بعضی از موقعیتهای خاص
(مثل جشن ها) از آنها استفاده نماییم.
به غیر از اینكه مقدار چربی رژیم غدایی خود كم می كنید، باید نوع چربی كه مصرف می كنید نیز از انوع چربیهای اشباع نشده چندگانه باشد كه معمولاً روغنهای مایع گیاهی را شامل می شوند و نیز از روغن زیتون نیز استفاده نمایید. اگر شما نمی دانید كه روغنی كه مصرف می كنید برای قلب مفید می باشد یا خیر، می توانید برچسب روی روغن را مطالعه نمایید و یا از یك متخصص تغذیه سؤال كنید، زیرا یكی، دو نوع از روغنهای گیاهی برای قلب مناسب نیستند. روغن نارگیل تقریباً به اندازه روغن حیوانی برای قلب ضرر دارد!
كم كردن چربی در رژیم غذایی معمولاً راه خوبی برای كم كردن وزن می باشد و بسیاری از افراد متوجه می شوند كه با تغییر در رژیم غذایی شان، كمتر دچار سوء هاضمه می شوند. شما ممكن است در مورد میزان كلسترول خونتان نگرانی هایی داشته باشید و از خوردن غذاهای حاوی كلسترول مثل تخم مرغ، جگر، قلوه و صدف ماهی پرهیز نمایید. گرچه این غذاها حاوی مقداری كلسترول می باشند، اما احتمالاً برای اكثر افراد، منابع كم اهمیت تری نسبت به غذاهای دارای چربی های حیوانی زیاد می باشند.تغییر عمده دیگری كه باعث بهبود رژیم غذایی از نقطه نظر سلامتی می شود، خوردن میوه و سبزیجات تا آنجایی كه برایتان مقدور است، می باشد (حداقل پنج وعده خوردن میوه در روز). در صورتی كه بتوانید مقدار غذاهای پرفیبر مثل نان سبوس دار و ماكارونی را در رژیم غذایی تان افزایش دهید، به یك رژیم خوب برای رسیدن به سلامت كامل بدن دست خواهید یافت.
خوشبختانه، صنایع غذایی شروع به درك اهمیت یك رژیم غذایی سالم كرده اند و امروزه كتابهای زیادی در مورد تغذیه به چاپ رسیده است. با اینحال، آن چیزی كه اكثر نویسندگان این كتابها از آن چشم پوشی كرده اند این است كه هر چه قیمت این غذاهای سالم بیشتر باشد اغلب فشار زیادی بر بودجه خانواده ها وارد خواهد كرد
چهار اقدام برای تغذیه صحیح
- از مقدار چربی مصرفی تان كم كنید.
- بجای چربی های حیوانی از چربی ها یا روغن های گیاهی استفاده نمایید.
- از میوه ها و سبزیجات بیشتری استفاده كنید.
- در صورت لزوم با استفاده از رژیم غذایی مناسب اقدام به كم كردن وزن نمایید.
توقف استعمال دخانیات
مزایای توقف استعمال دخانیات، بسیار زیاد و واقعی می باشد و از همان لحظه ای كه دست از سیگار كشیدن بر می دارید، این مزایا شروع می شود و پنج سال بعد از آن، خطر بروز یك سكته قلبی برای شما نصف خواهد شد. با این حال شما باید به طور كامل سیگار كشیدن را كنار بگذارید. فقط كم كردن تعداد سیگارها یا تغییر دادن نوع سیگارها یا كشیدن پیپ، كافی نخواهد بود زیرا این كارها فقط باعث كاهش كمی در بروز خطر سكته قلبی می شود.
حدود ۳۰ سال پیش، پزشكان به ارتباط بین بیماریهای قلبی و سیگار كشیدن پی بردند. تا آن موقع، خود پزشكان از افرادی بودند كه به میزان خیلی زیادی سیگار یا پیپ می كشیدند ولی امروزه تعداد كمی از پزشكان به استعمال دخانیات روی می آورند.
بسیاری از افراد، هنگامی كه در بیمارستان بستری هستند، سیگار كشیدن را كنار می گذارند اما وقتی كه به خانه باز می گردند دوباره به استعمال دخانیات می پردازند. اگر شما از سنین نوجوانی شروع به سیگار كشیدن كرده اید، این وضعیت می تواند یك مشكل واقعی برای شما باشد.
بهترین راه ترك سیگار چیست؟ برای هر كسی، این راه از دیگری متفاوت خواهد بود. بعضی از افراد به این نتیجه رسیده اند كه راحت ترین كار، متوقف كردن ناگهانی استعمال دخانیات است. اما بعضی دیگر معتقدند كه باید به طور تدریجی تعداد سیگار را كم كرد تا به صفر رساند. قسمتی از مشكل، اعتیاد به نیكوتین موجود در سیگار می باشد كه می توان با كمك آدامسهای حاوی نیكوتین بر این مشكل غلبه كرد. یكی از چیزهایی كه باعث عدم ترك سیگار توسط افراد (بخصوص خانمها) می شود این مسئله است كه بعد از ترك سیگار، وزن افراد كمی بالاتر می رود. ما هنوز مطمئن نیستیم كه چرا این وضعیت پیش می آید. فطعاً بعد از ترك سیگار، اشتهای افراد افزایش می یابد و بعضی از افراد برای اینكه میل به سیگار كشیدن را در خود كم نمایند مبادرت به خوردن چیزهای شیرین می كنند. معمولاً در ۶ ماه اول بعد از ترك سیگار، وزن افراد كمی بالاتر می رود اما بعد از این مدت به تدریج كاهش می یابد.
كم كردن استرس ها و فشار های عصبی
وقتی شما به آنژین یا سكته قلبی دچار می شوید، فرصت خوبی است كه اولویت های زندگی تان را ارزیابی نمایید. شما ممكن است احساس نمایید كه شغلی كه قسمت عمده زندگی تان را در طی سالیان دراز، صرف آن نموده اید نسبت به خانواده تان، دوستانتان و سایر عالیقتان، كم اهمیت تر به نظر می رسد. گرچه هنوز هیچ مدرك علمی مبنی بر اینكه تغییر در نحوه زندگی می تواند باعث كاهش خطر سكته قلبی شود یافت نشده است، اما قطعاً سبب بهبود كیفیت زندگی خواهد شد.
تمرینات ورزشی
تمرینات منظم ورزشی نیز برای سلامت شما مفید می باشد و می تواند شما را در مقابل بیماری كرونری قلب حفاظت نماید. تحقیقات زیادی در اروپا و آمریكا انجام شده كه نشان می دهد كه تمرینات منظم ورزشی (روزی ۲۰ دقیقه و هفته ای دو یا سه بار) می تواند باعث كاهش خطر بروز بیماریهای كرونری قلب شود.
اگر شما قبلاً دچار سكته قلبی شده اید، در جلسات توان بخشی كه در بیمارستان برایتان گذاشته خواهد شد، درباره چگونگی انجام این تمرینات ورزشی مطالبی یاد خواهید گرفت، اما در حقیقت هر كسی كه دارای بیماری كرونری قلب می باشد ممكن است به تمرینات ورزشی بیشتری نیازمند باشد. اگر شما قبلاً هیچگاه ورزش نكرده اید و نمی دانید كه چگونه این تمرینات را شروع نمایید، از پزشك خود در این مورد سؤال نمایید. نوع ورزشی كه شما انجام می دهید احتمالاً اهمیتی نخواهد داشت به شرطی كه بتواند به اندازه كافی، قلب و سیستم گردش خون را تحریك نماید. شما باید ورزشهایی كه بیشتر به آنها علاقه دارید را انجام دهید. راه رفتن، شنا كردن، دویدن و تمرین در باشگاه، همگی می تواند بسیار مفید و كمك كننده باشند. اكثر افراد باید تمرینات خود را نسبتاً به آهستگی شروع كنند و به تدریج به میزان و شدت آن اضافه نمایند. اگر شما در یك باشگاه ورزش می كنید، به شما یاد خواهند داد كه چگونه ابتدا باید بدنتان را گرم نمایید. اگر شما در هنگام تمرینات ورزشی احساس درد، سرگیجه یا تنگی نفس نمودید، تمرین را متوقف كرده و استراحت نمایید.
نحوه برخورد اورژانسی با یك سكته قلبی
سكته قلبی می تواند در هر جایی اتفاق بیفتد و هركسی باید بداند كه در چنین مواقعی كه یك نفر غش كرده و دچار ایست قلبی شده است چه كار باید بكند. اگر خود شما یا فردی كه همراه شما است دچار درد قلبی شده است كه به نظر سكته قلبی می آید، اقدامات زیر را انجام دهید:
- به حالت آرام بنشینید یا دراز بكشید.
- یك قرص زیرزبانی TNG مصرف نمایید و حدود ۵ دقیقه منتظر باقی بمانید.
- اگر بعد از ۵ یا ۱۰ دقیقه هنوز درد باقی بوده و یا اینكه بدتر شده بود، یك قرص زیرزبانی TNG‌ دیگر مصرف نمایید.
- اگر این كار هم اثری نداشت، به اورژانس تلفن بزنید.
- یك قرص آسپرین را بجوید تا باعث شود خونتان شروع به رقیق تر شدن كند و از ایجاد لخته جلوگیری نماید (اگر به آسپرین حساسیت دارید از انجام این كار خودداری نمایید).
منبع : پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران