پتانسیل ۳ میلیون جوان بیکار در ایران

جوانی، زمانی برای تغییر و چالش است. این دوران زمان سازگاری تدریجی با زندگی بزرگسالی و استقرار یک زندگی مستقل است و جوانان باید برای کنار آمدن با تغییرات آن را یاد بگیرند، در میان این تغییرات ورود به دنیای کار یکی از اصلی‌ترین مراحل گذار دوران جوانی است. امروزه در جهان بیش از یک‌میلیارد جوان ۱۵ تا ۲۴ سال وجود دارد که ۹۵ درصد آنها در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند و اغلب آنان در حال گذار یا در فرایند گذار به بازار کار هستند.به گزارش سازمان بین‌المللی کار ۱۷۰ میلیون انسان در جهان بیکارند و بسیاری از آنها در حاشیه اقتصاد یا بازار کار مشغول به فعالیت هستند که این نوع فعالیت به آنها امکان کافی برای امرارمعاش نمی‌دهد، بسیاری از این افراد را ”جوانان“ تشکیل می‌دهند که میزان بیکاری آنها بیش از جمعیت بزرگسال بوده و در صورت کار، دستمزد کمتری دریافت می‌کنند، پس اگر به راه‌حل مناسب نیندیشیم این موضوع تبدیل به یک فاجعه کلی خواهد شد که بر زندگی افراد جوان تأثیر خواهد گذاشت. یافته‌های سازمان ملی جوانان نشان می‌دهد که جهانی‌سازی و پیشرفت‌های تکنولوژیک تأثیر عمیقی بر بازارهای کار سراسر جهان داشته و افراد جوان به‌عنوان کارگران جدید لطمات سنگینی از این تغییرات را متحمل شده‌اند. روند تغییرات در بازار کار جوانان وابسته به تغییر در بازار کار بزرگسالان است.از سوی دیگر اغلب جوانان در خدمات نازلی کار می‌کنند که ویژگی آن، شرایط کاری نامناسب و نبود امنیت شغلی است. حضور جوانان در صنایع فروش موادغذائی و در رستوران‌ها نشان این واقعیت است که در رستوران جوانان، اکثریت قاطع نیروی کار را تشکیل می‌دهند و از حداقل دستمزد برخوردارند و ساعت کار آنها ممکن است به‌گونه‌ای سامان یابد که کارفرمایان بتوانند تعهدات خود را در برابر قانون کار به حداقل برسانند. همچنین ”اشتغال پاره‌وقت“ افراد جوان نیز در بسیاری از کشورهای در حال توسعه روند روبه‌رشد دارد. از این امر می‌توان به‌عنوان یک جنبه از تصادفی بودن بازار کار نوجوانان یاد کرد. در حالی‌که افراد جوان اغلب به شغل‌های پاره‌وقت به‌مثابه راهی برای تهیه هزینه مشارکت تعلیم و تربیت خود نگاه کرده و به آن مشغول می‌شوند.افزایش استفاده از ”قراردادهای زمان‌دار“ نشانه دیگری از وخامت شرایط در بازار کار نوجوانان و جوانان است، این قراردادها بیشتر توسط افراد جوان امضاء می‌شود. شایان توجه است که استفاده از قراردادهای زمان‌دار در اسپانیا یعنی جائی‌که از هر ۱۰ انسان زیر ۲۵ سال ۸ نفر قرارداد زمان‌دار دارند، بسیار بالاست. عرضه روزافزون ”کارگران جوان صلاحیت‌دار“ که هنوز با تقاضای متناظر در شغل‌های فنی و حرفه‌ای مواجه نشده‌اند، باعث سطح بالای اشتغال ناقص می‌شود، به شکلی که در اروپا از هر ۱۰ نفر افراد ۱۶ تا ۲۶ سال ۶ نفر دارای اشتغال ناقص هستند.در حالی‌که افراد جوان ۱۵ تا ۲۴ ساله ۱۸ درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد و نماینده ۴۱ درصد جمعیت بیکار جهان هستند، هم‌اکنون ۱۷۰ میلیون جوان در سراسر جهان بیکارند، از سوی دیگر در اغلب کشورها نرخ بیکاری جوانان دو یا سه‌ برابر بزرگسالان است؛ این در حالیست که نرخ‌های بیکاری ثبت نشده در بین افراد جوان می‌تواند بالا باشد. یکی از دلایل بالا بودن نرخ بیکاری ثبت نشده در میان جوانان وجود صفوف متقاضیان شغل است؛ چرا که به موازات ورودی‌های جدید به بازار کار ممکن است جوانان خود را در انتهای صف ببینند و زمانی استخدام شوند که تقاضای انبوه برای نیروی کار وجود داشته باشد؛ چرا که کارفرمایان اغلب افراد مجرب را به آنها ترجیح می‌دهند. همچنین دلایل دیگر این امر را می‌توان در سطح بالای تغییر شغل در بین کارگران جوان، سیاست‌های زاید مبتنی بر اصل ”ابتدا خارج و سرانجام داخل“ و سطح پائین حمایت شغلی از کارگران جدید دانست.در حال حاضر برآورد می‌شود یک درصد افزایش در بیکاری بزرگسالان با دو درصد بیکاری جوانان همراه است، از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد در این زمینه زنان بیش از مردان آسیب‌پذیرند، چرا که مروری بر بیکاری جوانان در ۹۷ کشور دنیا نشان می‌دهد در دوسوم این کشورها زنان در مقایسه با مردان بیشتر بیکارند و در یک‌چهارم این کشورها بیکاری زنان ۲۰ درصد بالاتر از بیکاری مردان بوده است. همچنین در نیمی از کشورهای امریکائی لاتین و حوزه کارائیب نرخ بیکاری زنان جوان ۵۰ درصد بیش از مردان است.بررسی وضعیت اشتغال جوانان ایران به‌عنوان کشوری که حدود ۷۰ درصد جمعیت آن را جوانان تشکیل می‌دهند و دارای ۳ میلیون جوان بیکار است نیز نشان می‌دهد تعداد مشاغلی که باید تا سال ۱۴۰۰ برای جوانان آن تأمین شود، بین ۸۷۱ هزار تا یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار شغل است که علاوه بر مشاغل جایگزین به‌علت کاهش شدید نسبت اشتغال در گروه سنی ۱۵ تا ۱۹ سال باید سالانه بین ۳۴ تا ۶۰ هزار شغل جدید برای آنها ایجاد شود.براساس یافته‌های سازمان ملی جوانان (به‌نقل از ایسنا) در پژوهشی تحت عنوان ”ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی جوانان“ با در نظر گرفتن نسبت اشتغال مردان در سال ۷۹ و دخالت افزایش نسبت‌های اشتغال زنان تا سال ۱۴۰۰، تعداد مشاغل لازم برای جوانان در آن سال، بین ۷هزار و ۲۴۹ تا ۸هزار و ۴۵۳ شغل افزایش خواهد یافت که با کسر تعداد مشاغل سال ۷۵ (۵ هزار و ۳۳۱ شغل) باید تا آن سال بین ۹۱۸/۱ میلیون تا ۱۲۵/۳ میلیون شغل جدید ایجاد کرد که رقم سالانه‌ای بین ۷۷ تا ۱۲۵ هزار شغل را برای جوانان مطرح می‌کند. بیکاری در میان جوانان منجر به کاهش صیانت‌ذات، سطوح کاهش یافته بهزیستی و اغلب کناره‌گیری از همسالان می‌شود. همچنین پیش‌بینی می‌شود که طی ۱۰ سال آینده ۲/۱ میلیارد زن و مرد جوان به سن کار برسند که بهترین نسل آموزش‌دیده و یک استعداد بزرگ برای رشد اجتماعی و اقتصادی محسوب می‌شوند. از آنجائی‌که جوانان بدون درآمد، توانائی اداره زندگی خود را ندارند و به همین دلیل مدت زمان بیشتری به والدین خود وابسته می‌شوند، این فشار برای بسیاری از خانواده‌ها، مانعی برای خروج از فقر محسوب می‌شود، بنابراین بیکاری جوانان باعث طرد اجتماعی آنها از سوی خانواده‌هایشان می‌شود.
مینو هراتی

منبع : روزنامه اعتماد