سال خوش شیخ شورا

دبیر معمم شورای نگهبان امسال خوش اقبال بود که بدون تغییر روش در بررسی صلاحیت ها، کمترین میزان اعتراض به خود و نهاد شورای نگهبان را شاهد بود. احمد جنتی مرد پرسن و سال نزدیک به جناح اصولگرا در سال های گذشته آنقدر فریاد و اعتراض شنیده که دیگر از موج اعتراض ها شوکه و بی قرار نمی شود. با این وجود شرایط بررسی صلاحیت های این دوره به گونه یی بود که جنتی نه تنها از انتقادات تند و تیز مصون ماند بلکه در یکی دو مورد با تمجید و اظهار لطف چهره های نزدیک به جناح اصلاحات روبه رو شد.از سوی دیگر در حالی که پیش از این افکار عمومی از طریق رسانه ها اخبار ردصلاحیت های گسترده شورای نگهبان را می شنیدند امسال ترتیب قضایا به گونه یی پیش رفت و صدا و سیما به نحوی اخبار شورای نگهبان را تحت پوشش قرار داد که بینندگان دائمی برنامه های تلویزیون اگر به مطبوعات مستقل دسترسی نداشتند، تصور می کردند این دوره شورای نگهبان دست به یک تایید صلاحیت گسترده و زده است.
در واقع شورای نگهبان این دوره اساساً کار دشواری نداشت چرا که زحمت ردصلاحیت ها را پیش از آن هیات های اجرایی نزدیک به دولت کشیده بودند و شورای نگهبان از جایگاه خود نه تنها دست به ردصلاحیت جدیدی نزد بلکه از جایگاه یک نهاد دلسوز وارد عمل شد و بیش از هزار نفر از کاندیداهای ردصلاحیت شده را تایید صلاحیت کرد. در این میان احمد جنتی که در هر انتخاباتی یکی دو نامه تند و تیز از جانب مهدی کروبی دریافت می کرد با اظهار امیدواری و خوش بینی وی مواجه شد و هاشمی رفسنجانی هم اظهار لطف را به حد اعلا رساند و از شورای نگهبان بابت عملکردش تقدیر و تشکر به عمل آورد تا جنتی و دیگر اعضای شورای نگهبان در تمام محافل سر خود را بالا گرفته و با خرسندی از عملکرد خود دفاع کنند. این اتفاقات در حالی افتاد که گروه ها و افراد اصلاح طلب هم که هر ساله نوک تیز انتقادات را به سوی جنتی نشانه می رفتند امسال از شدت انتقادات کم کرده و به جای آن عملکرد هیات های اجرایی را به باد انتقاد گرفتند. در این میان فقط سیدمصطفی تاج زاده بود که به رسم همیشه عمل کرد و در اعتراض به شورای نگهبان تندترین مصاحبه ها را انجام داد. علاوه بر آن در میان فضای نسبتاً ملایم نسبت به شورای نگهبان، علی اکبر محتشمی پور سخنرانی غافلگیرکننده یی ایراد و هر ۱۲ عضو شورای نگهبان را با انتقاد شدید مواجه کرد.
● شیخ الدبیر
احمد جنتی چهره نام آشنای نظام جمهوری اسلامی هم فقیه است هم خطیب، هم شیخ است هم واعظ. اما هیچ یک از اینها باعث شهرت و ماندگاری نام وی در تاریخ نگاری جمهوری اسلامی نشده؛ چه اینکه جمهوری اسلامی در این سال ها هم خطیب زیاد به چشم دیده و هم شیخ. فقهای زیادی هم بوده اند که از قم سر برآورده اند و در میان طلاب جایگاه بلندمرتبه یی به دست آورده اند اما یقیناً هیچ یک از آنان به مانند احمد جنتی شهرت به دست نیاورده و در میان عموم شناخته شده و در ساخت سیاسی تاثیرگذار نبوده است. در واقع این ویژگی های طلبگی و مسوولیت های مذهبی جنتی نبوده که او را در میان مردان تاثیرگذار جمهوری اسلامی از جایگاه ویژه یی برخوردار کرده است بلکه مسوولیت سیاسی اش در مقام دبیر شورای نگهبان بوده که مقام جنتی را نزد فعالان رسانه یی و افکار عمومی پراهمیت کرده است. وگرنه اگر قرار به خطبه خواندن در نماز جمعه باشد که امامی کاشانی هم چنین مسوولیتی دارد و اگر قرار به فقاهت باشد که از فقهای نام آشنای زیادی می توان نام برد اما هیچ کدام همچون جنتی در تیررس رسانه ها نبوده و اینقدر عملکردشان در جامعه بازخورد نداشته است. جنتی اما با مسوولیت ویژه یی که در شورای نگهبان برعهده دارد بیشتر در جایگاه یک مقام عالی رتبه حکومتی دیده شده است. وی گرچه به واسطه فقاهت و حضور در جمع فقهای شورای نگهبان به دبیری این شورا رسیده است اما مواجهه هرروزه وی با مصوبات مجلس در طول سال و سر و کارش با کاندیداهای مجلس، ریاست جمهوری و مجلس خبرگان چنان اهمیتی به او بخشیده که جایگاه فقهی وی اغلب نادیده گرفته می شود. حجم رایزنی ها در روزهای انتخابات با این مقام عالی رتبه حکومتی آنقدر زیاد است و رد مصوبات سیاسی و اقتصادی مجلس در طول سال آنقدر بحث برانگیز است که گاهی اوقات فراموش می شود وی شیخ پا به سن گذاشته یی است که از موضع یک عالم دینی وظایف مذهبی هم می تواند دارا باشد.شیخ سالخورده که هم اکنون دبیری شورای نگهبان را برعهده دارد در طول سال های گذشته با فشارهای زیادی روبه رو بوده است.
به نظر می رسد بیشترین این فشارها از سال ۷۹ تا ۸۳ باشد که مجلس ششم سرکار بود و از دو طرف به جنتی فشار وارد می آمد؛ از یک طرف نطق ها، سخنرانی ها و مصاحبه های نمایندگان مجلس ششم انتقادآمیز و همراه با نیش و کنایه فراوان بود، از طرف دیگر همزمان با تحمل این فشارها فشار دیگری هم از جانب بعضی خودی ها به جنتی وارد می شد که اساساً چرا چنین نمایندگانی تاییدصلاحیت شده اند.بیشترین حجم فشارها به شیخ الدبیر احتمالاً در بهمن ماه سال ۱۳۸۲ وارد آمده باشد که تحصن سه هفته یی نمایندگان مجلس انبوهی از اتهام برای جنتی به همراه داشت. خود او بعدها اذعان کرد در زمان مجلس ششم هر گاه پیچ رادیو را باز می کرد تنش به لرزه می افتاد. ردصلاحیت کاندیداهای اصلاح طلب در انتخابات مجلس هفتم گرچه با فشار یک ماهه سختی برای جنتی و دیگر اعضای شورای نگهبان همراه بود اما در نهایت منجر به این شد که چهار سال اوضاع به خوبی و خوشی پیش رفته و باز شدن پیچ رادیو به لرزش تن محافظه کاران منجر نشود.همین تجربه برای محافظه کاران الگویی قرار گرفت تا مدل «تحمل یک ماه فشار، شکل گیری چهار سال رفاه» بار دیگر در انتخابات مجلس هشتم تکرار شود، با این تفاوت که این بار هیات های اجرایی به کمک شورای نگهبان آمده و فشار وارده بین آنها سرشکن شد تا اعضای شورای نگهبان از کابوس فشار شدید سال ۱۳۸۲ رهایی یافته و در مقابل با تایید صلاحیت جمعی از کاندیداهای ناشناس، وجهه خود را در میان افکار عمومی ترمیم کنند.با پایان بررسی صلاحیت ها و آغاز تبلیغات انتخاباتی کاندیداهای مجلس، جنتی و دیگر اعضای شورای نگهبان یک دوره پرتنش دیگر را هم پشت سر گذاشته و باید خود را آماده کنند که ۱۵ ماه دیگر زمان انتخابات ریاست جمهوری فرامی رسد و ماجرای بررسی صلاحیت ها دوباره آنها را در کانون توجهات قرار خواهد داد. با این حال آن هنگام دیگر هیات های اجرایی در کار نیست که فشارها از روی شورای نگهبان برداشته شود تا احمد جنتی با خیال راحت اعلام موضع کند.
همه چیز دست ۱۲ فقیه و حقوقدان است. تا فرارسیدن آن موعد، یک مجلس جدید تشکیل شده که معلوم نیست چرخاندن پیچ رادیو و شنیدن صحبت های نمایندگان آن چه تغییری در حال و روز محافظه کاران ایجاد کند. تا آن هنگام شیخ الدبیر، احمد جنتی، همچنان در مناسبات حکومتی تاثیرگذار خواهد بود.

سجاد سالک

منبع : روزنامه اعتماد