ساختار کارآمد مدیریت اطلاعات در مرکز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی

خدمات جامع اطلاع رسانی مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی در سال ۱۳۷۲ مبتنی بر ساختار مدیریتی نوین اطلاعات بینان نهاده شد كه این خودمنجر به فراهم آوری و تهیه كارآمد اطلاعات گردید. كتابخانه های بیش از ۶۰ مركز تحقیقاتی و آموزشی وزارت جهادسازندگی زیر ساختی را تشكیل دادند كه از طریق آن، شبكه ای از خدمات و منابع اطلاعاتی به وجود آمد. به منظور تقویت میزان دسترسی به خدمات خرد و كلان اطلاع رسانی، ساختار دوگانهٔ مدیریت طرح ریزی شد. انجام خدمات اطلاع رسانی خرد نظیر آگاهی رسانی جاری، جمع آوری اطلاعات تخصصی بومی و ایجاد خدمات اطلاع رسانی خرد، توسط كتابخانه های استان ها، و خدمات اطلاع رسانی كلان نظیر خدمات مرجه، سازماندهی منابع و پایگاه های اطلاعاتی، منطبق ساختن و توسعه فن آوری های نوین اطلاع رسانی توسط مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی برنامه ریزی و پیش بینی شد. بدین ترتیب، مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی به منظور ارائه ساختار مدیریت اطلاع رسانی توزیعی متمركز، اقدام به توسعه واحدهای اطلاع رسانی در سراسر كشور كرد. معرفی، توسعه یا تكامل هر شاخه از دانشی كه دارای جنبه های نظری و كاربردی است از لحاظ اجرایی از یك كشور به كشور دیگر تفاوت می كند. معرفی علم اطلاع رسانی در ایران به دههٔ ۱۹۶۰ باز می گردد. در این میان تأسیس دورهٔ كارشناسی ارشد كتابداری و اطلاع رسانی در دانشگاه تهران همره با تأسیس مركز اسناد و مدرك علمی در دههٔ ۱۹۶۰ راه را برای معرفی علمی و نظام مند علم اطلاع رسانی در ایران هموار ساخت. تأسیس چندین مركز اطلاع رسانی و مركز اسناد در سازمان ها و نهادهای مختلف را می توان از مهم ترین عوامل برانگیزندهٔ توسعه تجارب علم اطلاع رسانی در ایران در دههٔ ۱۹۷۰ به شمار آورد. در سال ۱۳۵۸، جهادسازندگی به عنوان یكی از مهم ترین وزارتخانه های كشور بعد از انقلاب اسلامی تأسیس شد و مسئولیت طرح های توسعه ای مختلف در زمینه های توسعهٔ روستای، دامپروری، جنگل داری، دامپزشكی، آبخیزداری، تولید واكسن و نیز شیلات را بر عهده گرفت در سال ۱۳۷۲ مركز اطلاع رسانی كارآمد،در معاونت آموزش و تحقیقات تأسیس شد. ساختار كلی سازمانی این مركز، براساس مطالعهٔ كامل و دقیق گرایش های تحقیقاتی و توسعه ای و نیز مطابق با نیاز های اطلاعاتی وزارت جهادسازندگی طراحی هستند. به نظر می رسد تعیین چارچوبی كارآمد برای ارائه چنین خدمات اطلاع رسانی گسترده برای استفاده كنندگان ، صرفا" با تأسیس یك مركز اطلاع رسانی ساده كاملا" متفاوت باشد. پس از انقلاب اسلامی، ایران شاهد تغییرات سیاسی بنیادی، و جنگی ویرانگر با عراق بود. پایان جنگ و آغاز برنامه های توسعه دولت، فرصت مناسبی را برای توجه بیش تر به اهمیت و نقش اطلاعات در بازسازی و توسعه كشور به وجود آورد. بخش های دولتی و خصوصی تلاش برای مشاركت مؤثر در روند توسعه اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی كشور را آغاز كردند. به عنوان فرایندی پویا، توسعه نیاز به اطلاعات معتبر و سازماندهی شده د ركلیهٔ بخش های جامعه – ا زاقتصاد و صنعت گرفته تا كشاورزی، آموزش و پرورش و بهداشت – داشت. از سال ۱۹۸۹ به بعد، اغلب نهادهای دولتی ایران در گیر طرح ها و فعالیت های توسعه شدند و برخی از سازمان های فرهنگی نیز برای اسجاد خدمات اطلاع رسانی مطابق با نیازها و ماموریت های سازمانی خود تلاش كردند. در این دوره، مراكز اطلاع رسانی، شبكه ها و پایگاه های اطالعاتی گوناگونی در سطوح مختلف برای خدمات دهی بهتر به نیازهای اطلاعاتی سیاست های توسعه ای كشور پا به عرصه گذاشتند. پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی بیش از ۴ هزار محقق جهادی از طریق یك مركز اطلاع رسانی واحد اقدامی سهل نمی نمود. از این رو، برای پاسخگویی كارآمد و بموقع به نیازهای استفاده كنندگان، ساختاری جامع، فراگیر و در سطح ملی مورد نیاز بود. از آنجا كه مراكز اطلاع رسانی مناسبی در ایران برای ارائه خدمات گسترده این چنینی به استفاده كنندگان وجود نداشت، طراحی ساختار نظر مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهاد سازندگی، كاری دشوار بود و گونه ای نوآوری خاص را می طلبید. در این میان، هیچ طرح قابل اطمینانی وجود نداشت كه مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی بتواند از نمونه هایی از خدمات اطلاع رسانی و خدمات علمی برای تحلیل باز خوردها ومیزان رضایتمندی استفاده كنندگان كار مطالعاتی خود را آغز كرد و در سال دوم برخی از تغییر و تحولات برای توسعه دامنهٔ خدمات از یك سو و تقویت سطح دستیابی به اطلاعات از سوی دیگر اعمال شد. هم اینك، پس از گذشت چهار سال، رویكرد مدیریتی مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی را كه كاملا" عملیاتی است مورد توجه خود قرار داده اند. در مقالهٔ حاضر سعی بر آن است كه رویكردهای مدیریتی مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی به عنوان یك مركز اطلاع رسانی دولتی در ایران به منظور ارائه خدمات، منابع و فن آوری های اطلاع رسانی نمایان گردد.
تمركز گرایی در مقابل تمركززدایی: رویكردی تركیبی
مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی از سال اول آغاز كار خود قصد داشت ساختار مدیریتی كاملا" متفاوتی را با دیگر رویه های مدیریت اطلاعات موجود در ایران ارائه دهد. دلیل چنین نوآوری در امر مدیریت اطلاعات، ایجاد برخی تغییر و تحولات در توسعه و ارائه خدمات و محصولات اطلاع رسانی نوین در دامنهٔ وسیع تر بود. این نكته خود ار جمله مقوله هایی بودكه مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی در طول تعیین اهداف، مقاصد و سیاست های عملیاتی خود به آن توجه كرد. در بسیاری از كتابخانه ها و مراكز اطلاع رسانی ایران، رویكرد تمركزگرایی در مدیریت اطلاعات غالب تر بود و اغلب طرح های مربوط به فرایندهای جمع آوری و اشاعهٔ اطلاعات نظیر فهرستگان، فهرست مشترك، تولید پایگاه های اطلاعاتی یا خدمات اشاعهٔ گزینشی اطلاعات مشكلاتی را به دلیل چنین رویكرد جدی پدیدار ساخت. با چنین دیدگاهی مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی تلاش كرد نظام مدیریت اطلاع رسانی ویژه ای را بنا كند كه در واقع تركیبی از رویكردهای تمركزگرایی و تمزكز زدایی اطلاعات را در برداشته باشد. از آنجاكه مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی، خدمات و محصولات خود را به ۶۰ كتابخانهٔ تحقیقاتی و آموزشی در وزارت جهادسازندگی در سراسر كشور عرضه می كند و مسئولیت توسعه و ارتقای زیر ساخت اطلاع رسانی نهادهای درگیر را برعهده دارد، ساختار دوگانه مدیریت اطلاعات را به منظور تقویت سطح دستیابی به خدمات اطلاع رسانی خرد و كلان ارائه داد. این رویه در نهایت منجر به ارائه ساختار مدیریت اطلاع رسانی توزیعی متمركز شد.
فراهم آوری اطلاعات
به منظور كارآمد ساختن عملیات كتابخانه های زیر پوشش مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی، تأمین اطلاعات از دو طریق مختلف ضروری به نظر می رسید. در روش اول، كتابخانه های مراكز تحقیقاتی و آموزشی منابع اطلاعاتی خود را شامل كتاب ها، مجلات و گزارش های فارسی فراهم آوری می كنند. كتابخانه ها تلاش می كنند نیازهای گروه های مخاطب خود را از طریق تهیه منابع اطلاعاتی بومی تأمین كنند. اگر این كتابخانه ها با مشكلاتی در زمینهٔ یافتن یا فراهم آوری آثار بومی مواجه شوند.، مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی تقش فعالی برای تهیه اطلاعات مورد نیاز آن ها ایفا می كند. روش دوم، مربوط به تهیهٔ منابع اطلاعاتی خارجی شامل پایگاه های اطلاعاتی دیسك فشرده، مجلات تخصصی و كتاب های اطلاع رسانی است. با توجه به هزینهٔ بالای تهیهٔ منابع اطلاعاتی خارجی، مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی تلاش هایی را در جهت متمركز سازی فرایند فراهم آوری منابع اطلاعاتی خارجی انجام می دهد. این امر، خودمانع بروز بسیاری از مشكلات و مخالفت ها گردید(تا زمانی كه مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی تأسیس نشده بود، هر نهادی راسا" اقدام به تهیهٔ منابع مور نیاز خود می كرد كه این كار، باعث چند گانگی در امر سفارش اسناد در سراسر كشور می شد). اندیشه و توجیه ذاتی برای اقدام بحث برانگیزی كه هم اینك توسط مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی صورت می گیرد، كاهش هزینهٔ فراهم آوری اطلاعات خارجی از یك سو و تهیهٔ الگویی مقرون به صرفه برای خدمات اطلاعاتی مرتبط از سوی دیگر بود. با مشاركت دادن كلیه مراكز پژوهشی و آموزشی در تصمیم گیری در خصوص تهیه منابع خارجی، مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی توانست مشكلات احتمالی را مرتفع نماید.
تحویل مدرك
از آنجا كه خدمات تحویل مدرك مستلزم ایجاد شبكه خدمات اطلاع رسانی از طریق دامنهٔ گسترده ای از كتابخانه ها و مراكز اطلاع رسانی در كشور است، رویكردی توزیعی برای تقویت سطح دستیابی به مواد موجود در كتابخانه ها برگزیده شد. برای تحقق این اهداف، طراحی با مشاركت نمایندگان كتابخانه های نهادهای تحقیقاتی و آموزشی مختلف كه تجاربی را در امر تحویل مدرك در سراسر كشور كسب كرده بودند، تدوین شد. در این طرح، نمایندگان كتابخانه ها به سادگی می توانستند به شناسایی مجموعه های غنی منطقه بپردازند و نتیجه را به بخش تحویل مدرك مركز اطلاعات رسانی و خدمات علمی برای درج در فهرست ((مكانیابی)) ونیز برای تصمیم گیری در همكاری های دو جانبه با كتابخانه های عضو اعلام كنند. در نتیجه شبكه ای از مكانیاب های منابع اطلاعاتی بیش تر در مناطق مختلف كشور ایجاد شد.
سازماندهی مواد
با توجه به اهمیت مواد سازماندهی شده در اشاعهٔ كار آمد اطلاعات، مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی زمینهٔ ارتباطلات دو جانبه با نهادهای تحقیقاتی و آموزشی در وزارت جهادسازندگی را به منظور گردآوری فهرستگانی جامع از كلیهٔ منابع موجود در كتابخانه های وابسته فراهم كرد. در این زمینه دو وظیفهٔ عمده مورد شناسایی قرارگرفت: ۱) تهیهٔ فهرست های توصیفی توسط كتابخانه های وابسته در استان های ایران؛ ۲) فهرست نویسی تحلیلی و تعیین كدهای فهرستگان توسط مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی . در این میان، توجه بسیاری صرف تطابق قوانین و استانداردهای فهرستگان شد. اكنون فهرستگان مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی دارای بیش از ۴۰ هزار ركورد است كه اطلاعات كتابشناختی درزمینهٔ گرایش های تحقیقاتی وزارت جهادسازندگی را در بردارد. (برای مثال، جنگل و مرتع، آبخیزداری، دامپروری، منابع طبیعی، شیلات، مهندسی، و از این قبیل).اشاعهٔ اطلاعات
با توجه به این واقعیت كه مراكز تحقیقاتی و آموزشی جهادسازندگی در سراسر استان های كشور پراكنده اند. سیاست نیمه متمركز تهیه اطلاعات به منظور بهبود فرایند دسترسی به اطلاعات هم به صورت متمركز و هم توزیعی در نظر گرفته شد. مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی برای دستیابی به این هدف به ارائه خدمات جستجو با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی دیسك فشرده (پایگاه های اطلاعاتی علوم ، فن آوری و پروانه های ثبت اختراع) مبادرت كرد. برای جلوگیری از تمركزگرایی غیر ضروری طرحی برای آشنایی كتابداران و اطلاع رسانان با روش ها و فنون جستجوی اطلاعات در پایگاه های اطلاعاتی از طریق برگزاری سمینارها وكارگاه های آموزشی یك روزه، پیش بینی شد. به علاوه ، كتابخانه های استان ها می توانستند پایگاه های خود از آن ها استفاده كنند. این رویكرد از یك سو منجر به كاهش حجم خدمات علمی جهادسازندگی گردید و از سوی دیگر راه را برای كار بر روی بهینه سازی خدمات پایگاههای اطلاعاتی هموار كرد كه در واقع از مهم ترین برنامه های تضمین كیفیت مركز اطلاع رسانی و خدمات جهادسازندگی به شمار می رفت. همچنین به منظور آشنا كردن كتابداران استان ها با دامنهٔ گسترده ای از خدمات، نظیر آگاهی رسانی جاری، مهارت های فراهم آوری، یا فنون اشاعه اطلاعات، مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی دوره های آموزشی كوتاه مدت حین خدمت برگزار كرده است. كتابداران مراكز استان ها كه در واقع نمایندگان مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی محسوب می شودند، نقش كلیدی ر در برقراری هماهنگی میان مركز اطلاع رسانی و نهاد های تحقیقاتی و آموزشی استان ها ایفا می كنند.
مراكز كانونی استان ها: اهرم های مدیرتی مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی
به منظور شناسایی كتابخانه های غنی در استان های مختلف ایران، مؤلف بررسی گسترده ای را در سال ۱۳۷۶ آغاز كرد كه در نهایت ۱۰ كتابخانهٔ تحقیقاتی در استان ها به عنوان كانون مركزی مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی تشخیص داده شدند. این كتابخانه ها وابسته به ((مركز تحقیقاتی منابع طبیعی و دامپروری)) استان های مازندران، فارس، لرستان، اصفهان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، كرمانشاه، خوزستان و تهران بود. عملكرد این كتابخانه های تحقیقاتی به عنوان واحدهای اطلاع رسانی تخصصی در مناطق مختلف كشور شامل مسئولیت های زیر بود:
فراهم آوری، سازماندهی واشاعه اطلاعات تخصصی در موضوعات مورد نظر؛
برقراری ارتباطات كاری با نهادهای آموزش عالی و مراكز علمی منطقه به منظور تبادل اطلاعات و تجارب؛
گرد آوری اطلاعات كتابشناختی تخصصی در زمینه های جنگل و مرتع، آبخیزداری، حفاظت خاك، تولید واكسن، دامپروری و تغذیه، گیاهشناسی، گیاهان دارویی، صنایع چوب و كاغذ سازی ، و دامپزشكی؛
ایفای نقش به عنوان كانون خدماتی مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی در استان ها؛
ارائه خدمات اطلاع رسانی به دیگر سازمان ها ونهادهای وابسته به جهادسازندگی ؛
ارائه خدمات تخصصی نظیر آگاهی رسانی جاری و خدمات جیتجوی پایگاه های اطلاعاتی به مراكز تحقیقاتی و آموزشی در استان ها؛
برگزاری سمینارها و كارگاه های آموزشی یك روزه در زمینهٔ اطلاعات و اطلاع رسانی از طریق همكاری نزدیك با مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی؛
برقراری ارتباط پیوسته با مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی به منظور تقویت سطح خدمات آن ها و همگام شدن با پیشرفت ها و دستاوردهای مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی؛
ارتقای جایگاه فرهنگی اطلاعات و نقش آن در پیشرفت فعالیت های اطلاع رسانی استان های مختلف.
با توجه به نقش كانون های مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی، هم از لحاظ مالی و فنی كتابخانه های كانون های مركزی را مورد حمایت خود قرار می دهد و هم در جهت تقویت زیرساخت اطلاع رسانی آن ها تلا ش می كند. یكی از اقدامات مهمی كه توسط مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی صورت گرفته، تدوین زیرساخت اطلاع رسانی وزارت جهاد سازندگی به طور اعم و كانون های مركزی استان ها به طور اخص است كه هدف از آن، طراحی چارچوب رسمی برای نظام های اطلاع رسانی وابسته به جهادسازندگی می باشد. این فعالیت توجیه كنندهٔ مبالغ هنگفتی بود كه برای توسعه خدمات اطلاع رسانی و تهیهٔ فن آوری های اطلاع رسانی مورد نیاز توسط مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی و نیز كتابخانه های آموزشی و تحقیقاتی صرف می شد. بدون شك، انجان این فعالیت های توسعه ای اطلاع رسانی در مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی، از فرایند تصمیم گیری مدیریتی اثر بخش و كارآمد آن نشأت می گیرد.
شبكهٔ گستردهٔ مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی: ابزار مدیریت اطلاعات
از آغاز تحقیق یافتن ارائه خدمات اطلاع رسانی توسط مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی،استفاده از شبكه مورد توجه قرار گرفت. از طریق ارائه خدمات به كلیه كتابخانه های تحقیقاتی و آموزشی و ارتباط دو جانبه با آنها ، مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی توانست به ارتباطات شبكه ای میان محققان، دانشمندان مربیان و متخصصان اطلاع رسانی مفهوم خاصی ببخشد. بدین ترتیب، شبكه ای از خدمات، منابع و استفاده كنندگان به وجود آمد. با چنین گام هایی كه به سوی تقویت ارتباطات علمی برداشته شد، مركز اطلاع رسانی گسترده پدید آورد. شبكهٔ فوق طرحی جامع بود كه مطالعات گسترده ای را می طلبید. تجزیه و تحلیل داده ها منجر به استفاده از خطوط تلفن اجاره ای X.۲۵ و سیستم شماره گیری برای برقراری ارتباط میان كلیهٔ مراكز تحقیقاتی و آموزشی با یكدیگر از یك سو، و ارتباط میان كلیه مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی با این نهاد ها از سوی دیگر شد. هدف اصلی این شبكه، ایجاد ساز و كاری برای تبادل اطلاعات كتابشناختی و نیز استفده از سیستم مدیریت پست الكترونیكی و گروه های مباحثه میان محققان و دانشمندان در سراسر كشور بود. هم اكنون شبكهٔ محلی مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی كه شامل منابع و خدمات اطلاعاتی مهمی می باشد، وظیفهٔ برقراری هماهنگی و ارزیابی ارتباطات شبكه ای و تعامل استفاده كنندگان را در محیط شبكه گسترده دارد. همچنین مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی اغلب خدمات مشاوره ای مرجع و پژوهش از طریق شبكه اطلاع رسانی گسترده در دسترس قرار داده است. به منظور بهینه كردن خدمات و منابع اطلاع رسانی در شبكه، مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی، كتابخانه های استان ها را برای توسعهٔ پایگاه های اطلاعاتی ارائه خدمات بومی و نیز اشتراك آن ها با دیگر كتابخانه های تحقیقاتی و آموزشی ترغیب می كند.اكنون این شبكه خدمات خود رابه بیش از ۴ هزار محقق، آموزشگر و مربی در كل وزارت جهادسازندگی ارائه می دهد. روی هم رفته شبكه مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی ابزاری كارآمد برای اشاعهٔ اطلاعات است. هر كتابخانه در كشور می تواند به اطلاعات موردنظر دسترسی پیدا كند و به تبادل خدمات و منابع خود با دیگر كتابخانه ها بپردازد. از طریق برگزاری جلسات بحث و تبادل نظر در سطوح مختلف مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی سعی دارد میان كلیه فعالیت های اطلاع رسانی در استان ها هماهنگی ایجاد كند و با تصمیم گیری های مشترك به تعیین گرایش ها و سیاست های اطلاع رسانی وزارت جهاد سازندگی بپردازد.
سیاست های مدیریت فن آوری اطلاعات مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی
به منظور همگانی بودن با گرایش های جاری كاربردهای فن آوری اطلاعات در كتابخانه و مراكز اطلاع رسانی ایران ، مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی چارچوبی برای استفادهٔ كارآمد از فن آوری های نوین اطلاعاتی مختلف تدوین كرد. به عنوان اولین اولویت، ایجاد پیكره اصلی شبكهٔ گسترده اطلاع رسانی و خدمات علمی و كتابخانه های استان ها نیز طراحی گردید. این الگو به مدت ۱۴ ماه به مرحلهٔ اجرا گذاشته شد و هنوز نیز توسط كتابخانه های تازه توسه یافته مورد استفاده قرار می گیرد. در طول این مدت، بیش از ۲۰ كتابخانهٔ استانی بنابر فن آوری های مورد نیاز خود نظیر رایانه، دیسك خوان، مودم، دورنگار و نظام تابلو اعلانات تجهیز شدند. این فعالیت ها ره طور گسترده ای از سوی معاونت آموزش و تحقیقات جهادسازندگی برای تهیه الگوی شبكهٔ اطلاع رسانی در سطح ملی مورد حمایت قرار گرفت. از طریق این اقدامات شبكه اطلاع رسانی وزارت جهادسازندگی به منظور تسهیل تبادل اطلاعات و اشاعهٔ تجربه ها میان محققان و پژوهشگران تأسیس شد. كلیهٔ كتابخانه های استان ها برای توسعهٔ شبكه های اطلاع رسانی بومی خود در جهت بهبود فرایند دستیابی به اطلاعات تخصصی در محدودهٔ نهادهای خود- مبتنی بر الگوی گزینشی فن آوری كه قبلا" به آن اشاره شد- از یك سو، و همواركردن راه به منظور ایجاد پیوندها وارتباطات با مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی ترغیب شدند. صرف نظر از تلاش های گوناگونی كه به منظور ارتقای كابردهای فن آوری اطلاعات در كتابخانه های جهاد انجام گرفته ، مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی دوره های آموزشی و كارگاه های آموزشی به جهت اعتلای نگرش ها و دیدگاه های فنی كتابداران و متخصصان اطلاع رسانی استان ها و نیز آشناسازی با كاربردهای فن آوری اطلاعاتی مختلف برگزار كرده است. به طور كلی سیاست های مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهاد سازندگی جهت مدیریت فن آوری های اطلاعاتی را می توان به شرح زیر بیان نمود:
۱. هماهنگی، شناسایی، راهم آوری و خرید فن آوری های اطلاع رسانی؛
۲. افزایش میزان استفاده كارامد از فن آوری های اطلاع رسانی موجود در كتابخانه های استان ها؛
۳. ایجاد پیكره قوی برای شبكهٔ اطلاع رسانی گسترده؛
۴. آماده سازی فنی كتابخانه های استان ها به منظور متصل شدن به شبكهٔ اطلاع رسانی گستردهٔ مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی ؛
۵. ارزیابی فن آوری های اطلاعاتی به كارگرفته شده در كتابخانه های استان ها از نقطه نظر ذخیره و بازیابی اطلاعات؛
۶. زمینه سازی توسعهٔ فن آوری اطلاعاتی بومی (نرم افزارو سخت افزار)؛
۷. جذب، گزینش و استفاده از فن آوری های نوظهور در زمینه های ذخیره سازی، پردازش و بازیابی اطلاعات؛
۸. رفع احتیاجات فنی موجود در سطوح مختلف كتابخانه های جهادسازندگی.
از آنجا كه هدف اصلی وزارت جهادسازندگی ((توسعه و سازندگی ملی)) است، بهره گیری و توسعهٔ فن آوری های اطلاعاتی مورد نیاز از جنبه های دیگر فعالیت های توسعه ای بود كه مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی مسئولیت آن را بر عهده گرفت.
نتیجه
مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهاد سازندگی به عنوان یكی از الگوهای خدمات اطلاع رسانی در ایران توانست ساختار مدیریتی منعطفی را به اجرا در آورد كه از طریق آن بیش از ۶۰ كتابخانهٔ تحقیقاتی و آموزشی خدمات، محصولات و تجارب خود را اشاعه دهند. ساختار مدیریت توزیعی مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهاد سازندگی زمینهٔ مناسبی را برای نظارت منطقی فعالیت های اطلاع رسانی در سطح جهادسازندگی به وجود آورد. به تعبیر دیگر، مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی گونه ای از ساختار ملی مدیریت اطلاعات را تدوین كرد كه كلیهٔ مراكز تحقیقاتی و آموزشی جهادسازندگی سراسر كشور را زیر پوشش خود قرار داده است.
* *- Shiri, Ali Asghar (۱۹۹۸); “ ISIS: Building blocks of an effective information management structure “ , in FID ۴۹th Congress and conference, Jaipur & New delhi, ۱۱-۱۷ October ۱۹۹۸.
نوشته: علی اصغر شیری
مركز اطلاع رسانی و خدمات علمی جهادسازندگی

منبع : فصلنامه علوم اطلاع رسانی