نقش مدیران در برقراری روابط انسانی

بدون شک در وزارت آموزش و پرورش نقش مدیر بسیار حساس، مهم و چشمگیر است و او است که سنگینی کلیه مسئولیت‌ها و به چرخش درآوردن نظام مدرسه را به نحو احسن به عهده دارد و موفقیت و شکست دستگاه آموزش و پرورش به شایستگی و عدم شایستگی او بستگی دارد.
کارکنان در بدو ورود به سازمان انتظار دارند با جوسازی مطلوب و حمایت‌آمیزی مواجه شوند تا در لوای آن، نیاز‌های خود را تامین نمایند. ایجاد چنین جوی از وظایف مدیران است، این وظیفه در مدارس بسیار سنگین‌تر و محسوس‌تر از سایر سازمان‌ها می‌باشد، چرا که در فرآیند عملیات مدرسه، انسان نقش عمده و چشمگیر دارد. مدیر مدرسه موظف است در میان معلمان،‌ محیط دوستی و همکاری ایجاد نماید. قوی‌ترین انگیزش انسانی این است که دوست و همکار داشته باشد. یک معلم در مدرسه چنانچه بدون دوست باشد خود را منزوی می‌پندارد و احساس ناامنی به او دست می‌دهد.
مدیر موظف است ضمن ایجاد این صمیمیت و همکاری و دوستی در میان معلمان، روابط و رفتار آنان را به سمت مسائل آموزشی و تخصصی هدایت نماید و از این طریق نسبت به برقراری تبادل افکار عمومی و تخصصی در مدرسه اقدام کند.
در اغلب موارد سوالاتی از این قبیل مطرح است؛
را بین مدیران و معلمان مدرسه، اختلاف و کشمش وجود دارد؟ چرا بعضی از مدیران با کفایت یا کارآمد تشخیص داده می‌شوند؟ چرا بعضی از معلمان با کفایت و یا بی‌کفایت تشخیص داده می‌شوند؟ چرا در بعضی از مدارس،‌ معلمان از کار خود عدم رضایت نشان می‌دهند.
همه ما احتمالا شاید داد و فریاد کردن بعضی از مدیران بر سر زیردستان خود بوده‌ایم و احتمالا ممکن است این رفتار در کوتاه مدت تاثیر فوری بر بازده کار داشته باشد. واضح و روشن است که اگر این گونه رفتارها مناسب حال افراد در سازمان یا مدرسه نباشد و مدت زیادی ادامه یابد مشکلات جبران‌ناپذیری پدید می‌آید. در تمام سازمان‌‌های صنعتی و تجاری،‌ خدماتی و به طور کلی اجتماعی، مدرسه در وضع کاملا متمایز و استثنایی قرار دارد. باید گفت که مدرسه یک سازمان به تمام معنی انسانی است و تمام ابعاد وجودی آن از انسان و با انسان و برای انسان‌ها است و به همین خاطر می‌توان گفت مدیریت آموزشی یعنی مهار در روابط انسانی. مدیران مدارس باید به ارزش شخصیت هر فرد در مدرسه ایمان عمیق داشته باشند و صمیمانه در پرورش استعدادهای بالقوه هر فرد کوشش لازم را به عمل آورند، چنین ایمانی وسیله به وجود آمدن محیطی خواهد شد که در آن همگان پرورش می‌یابند و رشد می‌کنند در حقیقت این اعتقاد پایه و اساس ایجاد برقراری روابط انسانی در محیط مدرسه توسط مدیر است و قدم بعدی رفتار و کردار است که باعث می‌شود افراد نیز نسبت به شخصیت خود چنین ایمان و اعتقاد داشته باشند، مدیر همچنین باید معتقد باشد که هر معلم و دانش‌آموزی دارای ارزشی است و می‌تواند منشا خدماتی در مدرسه گردد. اگردر خدمت فردی قصور می‌شود به علت ناتوانی مدیر است. اعتقاد به ارزش دیگران جهت ایجاد محیطی که در آن هر فرد به شخصیت دیگران احترام بگذارد، لازم و ضروری است.
اگر مدیر به توانایی‌های بالقوه افراد ایمان داشته باشد، کوشش‌های رهبری او سبب پرورش و رشد شغل آنان خواهد شد و اگر برعکس این باشد دیگران از رهبری او بهره‌مند نخواهند شد، زیرا اشخاص مایلند که برحسب توقعی که دیگران از آنها دارند رفتار نمایند. در صورتی که مدیر مدرسه به ارزش فردی معلمان معتقد باشد و معلمان همدیگر را با تمام ضعف و قدرت‌هایشان بپذیرند، این طرز فکر در کیفیت روابط اعضای مدرسه تاثیر خواهد داشت.
قدرشناسی از کارکنان و معلمان یکی از عوامل مهمی است که در ایجاد محیط مطلوب موثر است. بی‌توجهی به خدمات و کوشش‌های متمایزی که معلم در کار خویش معمول می‌دارد، باعث عدم اعتماد به مدیر مدرسه و در نتیجه انجام چنین فعالیت‌‌هایی خواهد شد.
همچنین مدیر باید به مسائل و مشکلات خانوادگی کارکنان خود توجه و در صورت امکان در حل آنها به کارکنان خود کمک نماید.
“التون می‌یو، در بررسی‌های هاتورن به این نتیجه رسید که روابط غیر رسمی و عاطفی بین کارکنان و سرپرستان آثار مطلوبی بر روی کارایی و بازدهی سازمان خواهد داشت و لازمه موفقیت مدیران داشتن انعطاف و دریافت احساس‌های روانی و عاطفی کارکنان می‌باشد.” بنابراین باتوجه به توضیحات فوق می‌توان گفت که یک سازمان، زمانی موفق است که در آن افراد به خوبی با یکدیگر ارتباط برقرار نموده وبه شکل موثری باهم کار کنند، اما این مسئله بیشتر در حرف وجود دارد تا عمل، به عبارت دیگر حرف ساده‌تر از عمل است به هر حال با رعایت این گفته می‌توان در جهت رفع مشکلات، گام‌های موثری برداشت. بدین‌ترتیب مدیران بهتر می‌توانند در حل دشواری‌ها، معضلات و ایجاد شرایط مطلوب اقدام کنند. همچنین می‌توان شرایط مناسب برای استفاده از قدرت و نفوذ در دیگران در جهت تشویق کارکنان به منظور انجام فعالیت بیشتر و نیل به اهداف سازمانی را فراهم کرد. به قول یکی از دانشمندان: “قدرت شخص برخورداری از قدرت با مردم است نه به مردم”.

منابع:
۱- مجدفر، مرتضی، اصول مدیریت و رهبری، تهران،‌ انتشارات سرنا، چاپ اول،‌ بهار ۱۳۷۱
۲- گریفیت،‌ دانیل، روابط انسانی در مدیریت آموزشی، ترجمه دکتر خداداد بخشی، تهران، چاپ اول، سال ۱۳۷۳
* نوشین فخری علیایی - معاون راهنمایی امید انقلاب منطقه ۸

منبع : روزنامه رسالت