کمیته مشترک ضد خرابکاری، شکنجه گاه ساواک

بی شک یکی از بزرگترین دلائل شکل گیری انقلاب اسلامی و سقوط رژیم شاه، اختناق سیاسی و خفقانی است که حکومت پهلوی با حمایت شبکه های اطلاعاتی امریکا و رژیم صهیونیستی در کشور بوجود آورده بود. سازمان اطلاعات و امنیت کشور موسوم به ساواک در ایجاد نارضایتی های اجتماعی ایران بویژه در دهه پایانی عمر حکومت شاه نقش ویژه ای داشت.
یکی از مخوف ترین تشکیلات اطلاعاتی ایران در سالهای پایانی حکومت شاه «کمیته مشترک ضد خرابکاری» نام داشت. تشکیل این کمیته گامی در جهت هماهنگی میان عملکرد ادارات و سازمان هایی بود که به نوعی در ایجاد امنیت مورد نیاز حکومت شاه در کشور ایفای نقش می کردند. تا پیش از دهه پنجاه شهربانی، ساواک، اداره ضد اطلاعات ارتش و سایر مراکز اطلاعاتی رژیم پهلوی هر یک به تنهائی اهداف اطلاعاتی و امنیتی خود را دنبال می کردند. این اقدامات جداگانه در بسیاری موارد سبب ایجاد ناهماهنگی و حتی اصطکاک میان سازمانهای عمل کننده می شد و در نتیجه ضریب توفیق عملکرد این مراکز را کاهش می داد.
در آذر ۱۳۴۹ شورای امنیت کشور تصمیم گرفت برای اجتناب از برخورد میان تیمهای عملیاتی با ایجاد یک تشکل واحد، زمینه هماهنگی و وحدت رویه را میان سازمانهای اطلاعاتی و امنیتی کشور بوجود آورد. این تصمیم در اوائل بهمن ۱۳۵۰ عملی شد و ظهور تشکیلاتی به نام «کمیته مشترک ضد خرابکاری» حاصل همین تلاش بود.
کمیته مزبور مرکب از واحدهای اطلاعاتی و امنیتی شهربانی، ارتش، ژاندارمری و اداره کل سوم ساواک (اداره تأمین امنیت داخلی) بود. نمودار تشکیلاتی کمیته مشترک شامل سه واحد اطلاعاتی، اجرائی و پشتیبانی با ۳۷۵ پست سازمانی دائم و ۱۸۸ پست موقت، بود. کمیته، محل استقرار مجرب ترین و خشن ترین شکنجه گران رژیم شاه بود. ساختمان کمیته که در سال ۱۳۱۶ شمسی که زمان رضاخان توسط آلمانی ها به عنوان قسمتی از نظمیه تهران طراحی و ساخته شد، در چهار طبقه به صورت مدور بنا شد و شامل بندهای انفرادی، عمومی و محلهایی برای شکنجه بازداشت شدگان بود.
این کمیته که ساختمان زندان موقت شهربانی در محل باغ ملی را مقر خود قرار داده بود، در اوایل خرداد ۱۳۵۲ با اوجگیری مبارزات مردم و گروه ها، به فعالیتهای خود توسعه داد و به سرعت زیر نفوذ و سلطه اداره سوم ساواک و تحت فرمان چهره هائی چون پرویز ثابتی، نصیری و پاکروان درآمد. اکثر مأمورین این کمیته را نیز مأموران با سابقه ساواک تشکیل می دادند. این مأموران با شرکت در کلاسهای آموزشی «امنیتی اطلاعاتی» در ساواک و موساد به مهارتهای قابل توجهی در تعقیب و مراقبت، عملیات ضد براندازی، بازجوئی و شکنجه دست یافتند و خونین ترین جنایات را در سالهای پایانی عمر حکومت پهلوی علیه مردم و مخالفین رژیم به راه انداختند.
شکنجه مخالفان و مبارزان سیاسی که در تمام دهه ۱۳۴۰ جریان داشت پس از تشکیل «کمیته مشترک ضد خرابکاری» به اوج رسید. اسناد و مدارک بی شمار و خاطرات مبارزان و مخالفان سیاسی و اثار و مدارک بر جای مانده دربازداشتگاه ها و زندانها به ویژه پس از تشکیل «کمیته مشترک ضد خرابکاری» حاکی از رواج شکنجه های مرگباری است که از سوی ساواک اعمال می شد. سایروس ونس وزیر خارجه آمریکا در دوران کارتر در کتاب خاطرات خود بدون اشاره به نقش سازمان «سیا» در تجهیز و آموزش ساواک، به رواج روشهای غیر انسانی در رفتار ساواک با متهمان و محکومان اشاره کرده و آن را از عمده ترین دلایل گسترش نارضایتی عمومی و گرایش نهایی مردم به سوی تحرکات انقلابی و به سقوط کشاندن نظام سیاسی حاکم بر کشور خوانده است.
با این همه، روش های خشن و غیر انسانی «کمیته مشترک ضد خرابکاری» نه تنها نتوانست تضمینی برای تداوم حیات سیاسی حکومت شاه باشد، بلکه خود به عاملی در تسریع سقوط شاه تبدیل شد. مجموعه دستگاه های پلیسی و امنیتی حکومت پهلوی به طور اعم و «کمیته مشترک ضد خرابکاری» به طور اخص با برخورداری از حمایت سازمانهای اطلاعاتی و جاسوسی انگلیس و آمریکا و اسرائیل محیطی مملو از رعب و اختناق را در جامعه ایرانی بوجود آوردند. غافل از آنکه این خشونتها خود دلیلی مهم برای ساقط ساختن حکومت ستمگر شاه خواهد شد.

منبع : روزنامه کارگزاران