۱۲ اوت سال ۱۳۱ ـ پیدایش عقیده سیاسی کنتراتاریانیسم

حکومت ۲۱ ساله هادریان بر امپراتوری گسترده روم باستان (هشتم اوت ۱۱۷ تا ۱۰ ژوئیه ۱۳۸ میلادی) که وی بیش از نیمی از آن را در سفر به سرزمین های متعدد قلمرو روم گذرانید و در پایتخت نبود فرصتی به وجود آورد تا عقیده سیاسی کنتراتاریانیسم Contractarianism پا به عرصه وجود بگذارد. سالروز تولد این عقیده را ۱۲ اوت سال ۱۳۱ میلادی (شش سال پس از مرگ پلوتارک) ذکر کرده اند؛ زیرا که در این روز میان منتقدین از قاضی "سالویوس ژولیانوس" که از سوی "هادریان" مامور دوباره نویسی قوانین قضایی بر پایه ضوابط سابق و رسوم قدیمی و جمع آوری آنها در یک مجموعه شده بود و شخص وی یک جلسه مناظره بر پا شده بود که منتقدین در آن جلسه گفتند امپراتور نمی تواند جز در اموری که برای اجرای آنها انتخاب شده است اقدام کند و این استدلال باعث پیدایش عقیده سیاسی "کنتراتاریانیسم" در جهان شده است؛ زیرا که هادریان که مردی تحصیلکرده بود با این عقیده مخالفت علنی نکرد و امکان داد که رشد کند. هادریان یکی از معدود امپراتوران روم است که قبلا نظامی و ژنرال نبود.
از آن پس، این عقیده سیاسی مورد توجه و تفسیر بسیاری از فلاسفه از جمله لاک، هابز، اسپینوزا و روسو قرار گرفته و این تعریف برای آن پذیرفته شده است: کنتراتاریانیسم (یا فرضیه قرارداد) عقیده ای است سیاسی بر این پایه که دولت مکلف است بر اساس قراردادی که برای اجراء و رعایت آن انتخاب شده است رفتار کند. بنابراین اعمال یک دولت انتخابی باید بر پایه موافقت عمومی باشد و نقض قرارداد و انقضای مدت آن باعث لغو قرارداد خواهد شد و اگر دولت (قوه مجریه) مقاومت کند و کاری از دست قوه قضائیه برای حل مسئله ساخته نباشد جامعه این حق را خواهد داشت که به راههای دیگر متوسل شود. به عبارت دیگر در چنین شرایطی انقلاب و عصیان عملی مشروع خوانده شده است. پس، قرارداد ضمنی یا رسمی میان مردم و دولت – دولتی که برای اجرا و رعایت آن، از سوی مردم انتخاب شده است، زمینه و تکلیف حکومت را که چه سیاستهایی باید داشته باشد توجیه می کند. بنابراین؛ کنتراتاریانیسم چیزی جز فرضیه حکومت به رضای جامعه نیست، با دمکراسی پیوند دارد و از چارچوب نظام دمکراتیک خارج نیست. البته این عقیده سیاسی مانند هر عقیده دیگر منتقداتی هم داشته است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز