شیر مادر

« برای کودک شیری بهتر از شیر مادرش نیست »رسول اکرم ( ص ) یکی از نعمت های بزرگ پروردگار مهربان و نمونه ای آشکار از لطف و عنایت عام او و جلوه ای از رحمانیت ، حکمت و قیومیت او نسبت به انسان بویژه در آغاز زندگی او ، نعمت گرانقدر شیر مادر بر مائده بخشش و کرم خداوندی است . شیر مادر بدلیل ترکیب مخصوص و متناسب با نیاز طفل ، بهره مندی از مواد ایمنی بخش که همچون سپر و جنگ افزاری کودک را در برابر عوامل بیماریزای محیطی مقاوم و پرتوان نگهداری می کند و با صدها خصوصیت استثنایی ضامن تأمین و حفظ سلامت جسمی ، روانی کودک است و در عین حال در تأمین تندرستی مادر نیز مؤثر می باشد و نهایتاً بصورت مستقیم و غیرمستقیم در سلامت و نیکبختی جامعه نیز نقش دارد یک غذای بی نظیر ، یک داروی شفابخش و یک اکسیر بی مانند است . خداوند حکیم است و اقتضای حکمت کامله او همه چیز را در جای خود قرار داده و آفرینش را بر مبنای انتظام عالمانه و همه سو نگر صورت دادن است ، نگاهی به ترکیب شیر مادر از آغاز ترشح تا پایان دوره شیردهی و بررسی اثرات آن بر تأمین عوامل غذائی مورد نیاز کودک و آثار بی مانند آن در پاسداری از سلامت کودک و اثرات استثنایی آن در تأمین تندرستی مادر نمونه خوبی برای یک بررسی آسان ، در حکمت خداوندی است و چه بسیار که در کلام معصومین علیهم السلام همین نکته مورد اشاره واقع شده است . جالب توجه اینکه شیرمادر فقط زمینه ساز سلامت کودک در دوره شیرخواری نیست بلکه برخی مطالعات کاملاً تازه نشان می دهد که حتی بهنگام سالمندی ، آنان که در دوران شیرخواری از شیر مادر بهره مند بوده اند بمراتب بیش از آنان که از این نعمت خداداد محروم بوده اند از سلامت دستگان قلب و عروق برخوردار خواهند بود و افزایش چربی و کلسترول در خون آنها کمتر از کسانی است که طفولیت آنها با محرومیت از شیر مادر سپری شده است . در دنیای ما تا کنون داروئی که ضریب هوشی کودکان ( I.Q ) را افزایش دهد ساخته نشده است . اما شیر مادر تنها داروئی است که این ضریب را تا ۸ واحد افزایش می دهد . نیازهای کودکان در هر روز از زندگی به گونه ای است که تأمین آنها با توجه به اطلاعات امروزی ما ، بطور دقیق میسر نیست ، اما در شیر مادر به تناسب نیازهای خاص و عمومی کودک تغییرات مداومی پیدا می شود که بسیار آموزنده و شگفت انگیز است . در دو قرن گذشته باورهای نادرست ، تبلیغات گمراه کننده کمپانی های فروشنده شیر خشک ، کم اطلاعی کسانی که می بایست به عنوان راهنما ، خانواده ها را به استفاده از شیر مادر ترغیب کنند ، ناآگاهی مادران از نحوه صحیح شیردادن ، دور بودن مادر از کودک حتی برای چندین ساعت در روز ، استفاده از شیشه شیر و پستانک ، استفاده نادرست و بی موقع از غذاهای کمکی ، جداسازی مادر و کودک پس از زایمان و نکاتی از این قبیل سبب شد که بسیاری از کودکان از این حق مشروع و قطعی خود محروم شوند و به همین دلیل میلیونها مورد مرگ نزد اطفال اتفاق افتاد اگر محرومیت از نعمت شیر مادر نبود ، این اطفال نمی مردند . یونیسف که یک سازمان بین المللی است و در زمینه مسائل تغذیه و مراقبتهای بهداشتی کودکان و بطور کلی مسائل مربوط به زندگی کودکان فعالیت دارند بر اساس یک بررسی قابل استناد اعلام کرده که اگر همه کودکان در زمان ما ، از شیر مادر استفاده کنند ، سالیانه بیش از یک میلیون مرگ کودکان در جهان پیشگیری خواهد شد ، این رقم بیانگر اهمیت بی مانند شیر مادر در بقاء و رشد کودک است . در سالهای اخیر در سایه پیشرفتهای علمی ، بیش از هر زمان دیگر ارزش واقعی شیر مادر برای تأمین تندرستی و حفظ حیات کودکان مورد توجه قرار گرفته لذا ، یک نهضت جهانی برای بازگشت به شیر مادر و عدم استفاده از شیرخشک برای کودکان در ۲ سال اول زندگی آغاز شده است و در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته به سرعت مادران به شیردادن از پستان روی آورده اند. مثلاً در طی ده سال تعداد مادرانی که شخصاً کودک خود را از پستان شیر می دهند در سه کشور سوئد ، نروژ و فنلاند کمتر از ۳۰ درصد به بیش از ۹۰ درصد افزایش یافته است . در آمریکا ، استرالیا ، انگلستان ، فرانسه ، ژاپن و ... نیز کم و بیش چنین وضعیتی وجود دارد . به عبارت دیگر دنیای پیشرفته با سرعت در حال جبران اشتباهات گذشته و ظلم بدفرجامی ناآگاهی ها نسبت به کودکان است . سازمان جهانی بهداشت و یونیسف یک حرکت علمی ، آموزشی و عملی را به کلیه کشورهای جهان گسترش داده اند ، دنیا با اطمینان در صدد ترویج مجدد تغذیه کودکان با شیر مادر است تا میلیونها کودک در سراسر جهان از حقوق مسلم خود برخوردار شوند و همانگونه که اشاره شد از مرگ بی موقع میلیونها کودک امروز و سرمایه های فردای اجتماع پیشگیری شود . امت سرفراز اسلامی ، با استظهار به منبع فیاض وحی و گنجینه گرانقدر روایات ، بهترین پشتوانه را برای ترویج تغذیه کودکان با شیرمادر دراختیار دارد ، در قرآن کریم چندین آیه و در مجموعه های روائی تعداد بسیار زیادی از احادیث به مسأله شیر مادر پرداخته است .
●شیر مادر در قرآن کریم
قرآن کریم به عنوان مهمترین رکن معارف اسلامی و کتاب سعادت دو سرای ، طی چند آیه مسأله شیرمادر را مطرح فرموده است و تقریباً می توان دریافت که در هر یک از آیات کریمه به جنبه خاصی تأکید شده است . معمولاً در قوانین اساسی و کلی به ذکر موضوع اکتفا می شود و به جزئیات پرداخته نمیشود ، قرآن نیز در حقیقت قانون اساسی اسلام است مع الوصف ، اهمیت شیر مادر به پایه های است که قرآن کریم ، گاهی به جزئیات مسأله تغذیه با شیر مادر اشاره دارد . اینک با ذکر آیات مذکور و ترجمه اجمالی آن ، در نهایت اختصار به نکات عمده ای که مفسرین و محققین از آنها در زمینه اهمیت و ویژگیهای تغذیه کودک با شیر مادر استنباط نموده اند اشاره ای خواهیم داشت .
●آیه ۲۳۳ سوره البقره :
مادرانی که می خواهند به نحو کامل به فرزندان خود شیر دهند لازم است ۲ سال تمام آنها را از پستان خود شیر دهند و در این مدت بر پدران است که خوراک و پوشاک آنان را به اندازه متعارف فراهم سازند و بیش از توان ، بر آنها تکلیف نیست و نه پدر و نه مادر نباید بواسطه فرزند خود ضرری ببینند و ( اگر پدر از دنیا رفت ) بر عهده وارث است که بر همین منوال خوراک و پوشاک بانوی شیردده را فراهم سازد ، اگر پدر و مادر خواستند کودک را از شیر بگیرند ، با رضایت و مشاوره طرفین ، مانعی ندارد و هر گاه خواستید برای شیردادن دایه بگیرید در صورتیکه خوراک و پوشاک او را در حدود متعارف و نیکو تأمین کنید مانعی نیست ، ( در این مسأله بسیار مهم و سرنوشت ساز )‌تقوای خدا را پیشه سازید و از خداوند پروا کنید و بدانید خداند بر آنچه که می کنید بینا است .
●از آیات کریمه قرآن استنباط می شود که :
۱. حق شیردادن در درجه اول با مادر ( والده یا بانوئی که کودک را زائیده است ) می باشد و متقابلاً کودک نیز در درجه اول حق بهره مندی از شیر مادر خود را خواهد داشت .
۲. حق حضانت کودک در دوران شیرخواری با مادر است .
۳. مادر می تواند برای شیردادن طلب هزینه کند .
۴. پدر و سرپرست کودک برای بهره مند ساختن کودک از شیر مادر مسئولیت دارند .
۵. طول مدت شیر دادن کامل ۲۴ ماه هلالی ( ۲ سال کامل ) است .
۶. حداقل مدت شیردادن برای کودکی که دوران ۹ ماه زندگی جنینی را به پایان برده ۲۱ ماه است .۷. بهنگام از شیر گرفتن ، مشاوره و گفتگو برای چگونگی انجام این کار بنحوی که زیانی متوجه کودک و سلامت او نگردد ضروری است .
۸. مسأله شیر دادن به کودک مسأله بسیار مهمی است و لازم است در چنین امر مهمی تقوای خدا پیشه کنند و امر و نهی او را مراعات نمایند .
۹. مناسبت ترین غذا برای کودک شیر مادر خود اوست حتی اگر کودک نارس متولد شده باشد .
۱۰. یکی از دلایل ضرورت رعایت حقوق مادر ، حقی است که مادر بدلیل شیردادن به کودک دارد .
۱۱. شیر دایه با شرایط ویژه ، موجب پیوند خویشاوندی رضاعی میان شیردهنده و نیز همسر شیردهنده و شیرخوار و بستگان آنها می گردد .
۱۲. در دوران شیرخوارگی ، جایگاه مناسب کودک شیرخوار ، آغوش مادر یا کنار اوست .
شیر مادر در روایات معصومین علیهه السلام و کتب فقهی
الف – کودک با هیچ شیری تغذیه نمیشود که به اندازه شیر مادر خویش مبارک و بابرکت باشد. میرالمؤمنین (ع )
ب – حد واجب شیردادن ۲۱ماه است و به هر میزان که از ۲۱ ماه کمتر به کودک شیر داده شود ، شیر دهنده کمتر از حد لازم شیرداده است و اگر بخواهد دوره شیردهی را کامل و تمام کند پس لازم است ۲ سال تمام شیربدهد . امام جعفر صادق ( ع )
ج – حد ضروری شیر دادن ۲۱ ماه است و آنچه که کمتر از این مدت شیر داده شود ستمی است که بر کودک رفته است . امام جعفر صادق ( ع )
د – خداوند متعال روزی کودک را در دو پستان مادر قرار داده ، در بخشی از آن آب و در بخشی دیگر غذای او را و از هنگامیکه مادر فرزند را به دنیا می آورد به تناسب نیاز هر بچه ، روزی متناسب آنروز او را مقدر فرموده است . رسول اکرم ( ص )
ه – ( ای نها در زمیآنها ام اسحق ) فقط از یک پستان شیر مده ، بلکه از هر دو پستان شیر بده تا بخشی از آن تأمین کننده غذا و بخشی تأمین کننده آب مورد نیاز کودک باشد . امام جعفر صادق ( ع )
و – آیا شما بانوان خشنود نمی شوید که وقتی یکی از شما از همسر خود در حالی که او از شما راضی است باردار شود ثواب کسی را دارد که روزها را روزه بگیر و شبها برای عبادت خدا بپاخیزد و هنگامی که زایمان کند هر جرعه ای شیر او در آید و هر بار که پستان او مکیده شود برای هر جرعه و هر مکیده شدن پستان ثوابی است و اگر برای شیر دادن و مراقبت از کودک شیرخوار ، شبی بیدار گردد پاداشی برای او معادل آزاد کردن هفتاد بنده در راه خدا است . رسول اکرم ( ص )
ز - زن در دوران بارداری ، زایمان ، شیردادن اجر مجاهد در راه خدا را دارد و اگر در این میان بمیرد برای او اجر شهید است . امام جعفر صادق ( ع )
ح – وقتی زنی باردار شد در ثواب مانند سرباز روزه داری است که جان و مال بر کف در راه خدا جانبازی می کند ، وقتی زایمان کرد اجر او آنچنان زیاد است که به حساب نمی آید و هنگامی که کودک را شیر می دهد و هر مرتبه مکیده شدن پستان او معادل با آزاد کردن بنده ای از نسل حضرت اسمعیل ( ع ) پاداش دارد و آنگاه که از شیر دادن فراغت حاصل می کند فرشته ای به پهلوی او می زند و می گوید عملت را برگیر که خدای گناهانت را آمرزید .امام جعفر صادق (ع )
●با بررسی روایات معصومین به این نتیجه می رسیم که :
۱ – شیرمادر بی نظیر است :
مناسبترین شیر برای هر کودک در درجه اول شیرمادر خود او است و در درجه دوم شیرمادران دیگر توضیح این نکته که تغییرات تدریجی شیرمادر به تناسب تغییرات تدریجی نیازهای طفل و داشتن مواد ایمنی بخش ( آنتی کور و ایمونوگلبولین ها ) متناسب با نوع بیماری ها و عوامل بیماری زای محیطی است می تواند شاهد خوبی بر بی رقیب بودن شیرمادر بطور کلی و شیرمادر خود کودک بطور اخص باشد .
۲ – حق لبأ یا آغوز :
کودک در صورتیکه از شیر مادر خودش محروم نباشد ، در چند روز اول زندگی از آغوز یا کلستروم که حاوی مقادیر زیادی آنتی کور و ایمونوگلبولین است و او را در برابر عوامل بیماری زای محیط خارج از رحم پشتیبانی و سلامت او را بیمه می کند بهره مند خواهد شد .
اهمیت آغوز برای کودک باندازه ای زیاد است که در گذشته بسیاری از فقهای عظام به وجوب دادن آغوز به نوزاد حکم می کرد زیرا در شرایط آن روزگارها ، ندرتاً ممکن بود کودکی علیرغم محرومیت از آغوز و شیرمادر زنده بماند .
۳ - ترکیب شیر مادر متناسب با نیاز کودک است ، حتی اگر کودک نارس متولد شده باشد.
۴ - در هر بار شیر دادن باید از هر دو پستان استفاده کرد ( در اینصورت علاوه بر بهره مندی طفل از شیر با کیفیت بهتر ، هر دو پستان تخلیه و تحریک لازم برای شیرسازی مجدد بیشتر در هر دو پستان ایجاد می شود ) .
۵ - حداقل مدت لازم برای شیردادن به کودکی که ۹ ماهه متولد شده است ۲۱ ماه است و شیردادن کمتر از این مدت ستمی است که به کودک تحمیل می گردد .
۶ - حد مطلوب شیردادن ۲۴ ماه هلالی است .
۷ - ۲۱ ماه یا ۲ سال شیردادن به طفل به معنای انحصار تغذیه کودک با شیرمادر نیست بلکه لازم است پس از ۴ تا ۶ ماهگی از غذاهای تکمیلی مناسب استفاده شود .
۸ - تغذیه انحصاری طفل با شیرمادر ، نه تنها غذا بلکه آب مورد نیاز او را نیز تأمین می کند ( تغذیه انحصاری با شیر مادر مربوط به ۴ تا ۶ ماه اول زندگی است و همانگونه که اشاره شد هم بر مبنای رهنمودهای معصومین علیهم السلام و هم بر اساس دستیافته های علمی پس از ۴ تا ۶ ماهگی لازم است کودک از غذاهای تکمیلی و مناسب استفاده نماید ) .
۹ - کودک پس از تولد باید در کنار مادر باشد ، حتی در رهنمودهای اسلامی کنار پهلوی چپ مادر توصیه شده است . امروزه اصطلاح هم اتاقی Rooming in برای همین منظور توسط سازمان جهانی بهداشت و یونیسف بکار گرفته می شود و توصیه می شود کودک بلافاصله نیم ساعت پس از ولادت به پستان مادر گذاشته شود . در رهنمودهای اسلامی چیزی فراتراز هم اتاقی ، یعنی در واقع هم آغوشی مادر و نوزاد مطرح شده است هم آغوشی مادر و نوزاد هم از طریق مکیده شدن پستان مادر بکرات و هم از طریق تماس بدن و حتی استثشمام بوی کودک موجب تحریک سیستم شیر ساز در بدن و موجب افزایش شیرمادر و تضمینی برای تداوم شیردهی است .
۱۰ – شیردادن بهنگام شب پرفایده است .
شیردادن درشب از عوامل عمده افزایش سطح هورمون پرولاکتین و موجبی برای افزایش شیرمادر و تداوم شیردهی است .
۱۱ - مکیده شدن مکرر پستان راز تداوم و فزونی شیرمادر است و در حقیقت هیچ عاملی باندازه آن نمی تواند تداوم شیردهی و کفایت شیر را تأمین کند ، لذا در زمان ما عدم توفیق بسیاری از مادران در یک شیردهی موفق مربوط به جداسازی کودکان آنها پس از زایمان و۰ نگهداری نوزادان در اطاق دیگر و عدم مکیده شدن پستان آنها به دفعات و استفاده از شیرها و غذاهای کمکی که خود موجبی برای کاهش تمایل کودک به مکیدن پستان مادر می شود و استفاده از وسایل بسیار زیان بخشی مانند پستانک ( گول زن ) و شیشه شیر و ... است . در واقع رمز موفقیت مادر در شیردهی عزم او به انجام این رسالت ، به پستان گذاشتن نوزاد در کوتاهترین فاصله پس از زایمان ، مکرر به پستان گذاشتن بهنگام تمایل کودک ، خودداری از مصرف غذاهای کمکی بی موقع و اجتناب شیشه شیر و پستانک و پس از همه اینها داشتن یک شیوه مناسب تغذیه است .زیرا با هر بار مکیده شدن پستان ، یک موج عصبی که از نوک پستان آغاز می شود پس از رسیده به هیپوتالاموس از آنجا به غده هیپوفیز می رود و از تحریک قسمت قدامی غده مذکور هورمون پرولاکتین و از تحریک قسمت خلفی هورمون اکسی توسین ترشح می گردد ، هورمون پرولاکتین موجب شیر سازی می گردد و هورمون اکسی توسین که انقباض دهنده است به تخلیه شیر کمک می کند . چنانکه ملاحظه می شود نقش پرولاکتین نقش بسیار مهمی است و تحریک مکرر ترشح پرولاکتین از طریق مکیدن پستان انجام می شود .
۱۲ – شیردادن از پستان جهاد در راه خدا و مایه خشنودی پروردگار است لذا باید شیردادن به عنوان یک ارزش والا مایه سربلندی و افتخار بانوان با اعتقاد باشد .
●اصولاً منافع شیر را میتوانیم در سه بخش طبقه بندی کنیم :
▪بخش اول : منافع شیر مادر برای کودک
که این بخش مهمترین قسمت منافع شیرمادر را تشکیل می دهد . برای انسانهای موحد ، باور این نکته آسان است که وقتی خدای حکیم برای کودک غذائی را بر اساس علم و حکمت بی پایان خود مقدر می کند چیزی را برای او فراهم و به اعطاء‌می فرماید که هرگز با آنچه بندگان او با محدودیت علم و آگاهی فراهم می کنند قابل قیاس نیست .
▪بخش دوم : منافع شیرمادر برای مادر
مادر نیز منافع فراوانی از شیردادن به کودک می برد ، داشتن فرزند سالم ، احساس رضایت از پرورش طفل با شیره جان خود ، کاهش چربی ذخیره ای دوره بارداری ، پیشگیری از بارداری ناخواسته ، بازگشت سریعتر رحم و ضمائم آن بجای خود پس از زایمان و ایمنی بیشتر در برابر پستان از آن جمله است .
▪بخش سوم : منافع شیر مادر برای جامعه
جامعه با داشتن افراد سالم ، باعاطفه به خوشبختی نزدیکتر خواهد بود ، شیرمادر بدون اتکاء‌به منابع خارجی با هزینه بسیار کمتر ، بصورت کاملاً سالم در اختیار کودکان یک جامعه قرار می گیرد و با خود وابستگی سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی بهمراه ندارد . موقعیت مادر در خانواده و تحکیم نظام خانواده از منافع نهفته اما بسیار پرارزش شیرمادر برای جامعه است .
●برخی از مزایای بی پایان شیرمادر
۱. ترکیب شیرمادر کاملاً با نیازهای طفل هماهنگ است و همانگونه که قبلاً اشاره کرده ایم به تناسب تغییر نیازهای طفل ، این ترکیب نیز تغییر می یابد . این یک مزیت استثنایی و غیرقابل تقلید است .
۲. آغوز یک غذای استثنایی و تکرار نشدنی برای آغاز زندگی کودک در دنیای خارج رحم است . این غذای استثنایی شیری است که در چند روز اول زندگی ترشح می شود و سرشار از انواع آنتی کورها و ایمونوگلبولین های لازم برای مبارزه موفق کودک با عوامل بیماری زای محیطی است و بعبارت دیگر آغوز سلاح لازم را برای کودک تازه متولد شده بهمراه دارد تا او را در رویارویی با عوامل بیماری زای محیطی یاری کند .
۳. ترکیب شیرمادر در ابتدا و انتها ی شیردادن اندکی تغییر می کند ، شیراول رقیق و اشتهاآور است و پروتئین بیشتر دارد ، شیر انتها غلیظ تر و پرچربی و سیرکننده است ، وقتی کودک در هر بار شیرخوردن از هر دو پستان استفاده می کند شیری با کیفیت برتر دریافت می کند . بعلاوه اگر شیر غذای منحصر بفرد کودک باشد ( از بدو تولد تا حدود ۴ تا ۶ ماهگی ) در اینصورت نیازی به مصرف آب آشامیدنی نخواهد داشت حتی اگر هم هوا گرم باشد !
۴. شیر مادر آلودگی میکروبی ندارد لذا به جوشاندن نیاز ندارد و نه به دلیل آلودگی شیشه ، پستانک و ظروفی که برای تغذیه با شیرخشک بکار می رود مشکلی ببار می آورد .
۵. درجه حرارت شیرمادر در طول شیردادن ثابت و مناسب است در حالی که شیری که با شیشه و پستانک به کودک داده می شود ، درجه حرارتش در ابتدا و انتها یکسان نیست .
۶. شیرمادر همیشه و در همه جا می تواند در دسترس کودک باشد چه در سفر ، چه در خانه ، چه در زمان جنگ ، حصر اقتصادی و چه در شرایط بحرانی مثل سیل ، زلزله و حوادث دیگر ، آنهم بصورتی که هیچ یک از مزایای آن در این شرایط از بین نرفته و هزینه ای هم به خانواده تحمیل نمی شود .
۷. از مظاهر لطف عمیم و عنایات جهان شمول الهی این است که وقتی مادران از این تغذیه کافی ( نه عالی ) برخوردار باشند ترکیب شیر آنها در تمام نقاط جهان یکسان است یعنی شیر فلان ملکه هرگز بر شیر فلان خانم روستایی مزیت و برتری ندارد .
۸. بندرت ممکن است مسأله ای بنام حساسیت به شیرمادر مطرح شود در حالیکه حساسیت به شیرگاو و شیرخشک های مختلف بسیار اتفاق می افتد .
۹. شیرمادر حتی برای کودکان مبتلا به کم کاری تیروئید و فنیل کتونوری و ... بهتر از هر شیر دیگر است .
۱۰. شیرمادر سهل الهضم است .
۱۱. اختلالات تغذیه و سوء‌تغذیه و چاقی های زیان بخش نزد اطفالی که از شیرخشک و شیرگاو استفاده می کنند فراوان است اما این گرفتاریها ، در تغذیه از شیرمادر وجود ندارد .
۱۲. احساس آرامش کودک در آغوش مادر به خصوص هنگام نوشیدن شیر از پستان مادر و اثرات عاطفی متقابل آن ، یک مزیت انحصاری مربوط به شیرمادر است .
۱۳. شیرمادر تنها ماده غذایی یا داروئی شناخته شده است که ضریب هوشی (‌ IQ ) را تا ۸ واحد می تواند افزایش دهد .
۱۴. میزان مرگ و میر در شرایط یکسان میان دو گروه از کودکان ( گروهی که از شیر مادر تغذیه می کنند و گروهی که محروم از شیر مادرند و انواع شیرخشک استفاده می کنند ) بنحو چشمگیری متفاوت است در یک بررسی نشان داده اند که مرگ و میر نزدکودکان محروم از شیرمادر اما برخوردار از شیرخشک ۱۸ برابر مرگ و میر کودکان بهره مند از شیرمادر است .
۱۵. مشکلات ناشی از اشتباه در برنامه غذائی کودکانی که از شیرمادر تغذیه می کنند به مراتب کمتر از کودکانی است که از شیرهای دیگر استفاده می کنند .
۱۶. مدفوع کودکانی که از شیرمادر تغذیه می کنند دارای حالت شل تر و رنگ آن زرد طلائی است . نوع میکروب هایی که در مدفوع اینگونه اطفال دیده می شود از دسته میکروبهایی است که محیط را برای فعالیت میکروبهای بیماری زا نامساعد می کند ، در حالی که اطفال محروم از شیرمادر وضعیت دیگری دارند .
۱۷. در شیرمادر نوعی پروتئین ( لاکتوفرین ) وجود دارد که سبب می شود تقریباً تمام آهن موجود در شیرمادر جذب شود . در اینصورت هم کودک بهره بیشتری می برد و هم به دلیل نبودن آهن جذب نشده در مدفوع ، میکروب های بیماری زای موجود در روده نمی توانند تکثیر و رشد پیدا کنند .

۱۸. وجود مقدار کافی قند از نوع لاکتوز در شیرمادر ، علاوه بر اینکه موجب جذب مقدار بیشتر کلسیم می شود ، از حالت یبوست نیز جلوگیری می کند .
۱۹. شیرخوارانی که شیرمادر می خورند خیلی کمتر از کودکان محروم از شیرمادر به بیماریهای عفونی و اسهال دچار می شوند .
۲۰. میزان مواد معدنی و ترکیبات موجود در شیرمادر به گونه ای است که هیچگاه موجب صدمه به کلیه های کامل نشده نوزاد نمی گردد .
۲۱. در شیرمادر بخصوص در دوهفته اول تعداد زیادی گلبول سفید وجود دارد نقش گلبولهای سفید در مبارزه با میکروبها بسیار مهم است .
۲۲. شیرمادر برای کودکان نارس نیز بهترین و مناسبترین غذا است ، کودکان نارس بدلیل از دست دادن برخی فرصتها برای تکامل در رحم مادر ، بیشتر از سایر کودکان به مراقبت و ایمنی در برابر عوامل بیماری زای محیطی نیاز دارند ، در نظام سراسر حکمت آفرینش در شیرمادرانی که فرزندان نارس متولد کرده اند به تناسب این نیاز فوق العاده تغییراتی حادث می شود مثلاً آغوز که شیر چند روز اول در زایمانهای طبیعی و بموقع است در زایمان کودکان نارس تا چند هفته ترشح آن از پستان تداوم پیدا می کند ، همچنین در مورد برخی مواد معدنی موجود در شیرمادر به تناسب نیازهای استثنائی کودکان نارس تغییراتی پیدا می شود .
۲۳. شیرمادر یک سرمایه ملی است و ترویج تغذیه با شیرمادر گامی در جهت استقلال و خودکفائی میهن اسلامی است .
۲۴. پروردگار مهربان ، ساختمان پستان را طوری قرار داده است که مکیدن شیر از آن ایجاد گوش درد ، ناراحتی های تنفسی ، خفگی و دل درد برای طفل نخواهد کرد . در حالیکه این عوارض به دلیل مکیدن ا زپستانک ، نزد اطفال محروم از شیرمادر فراوان است .
۲۵. مکیدن شدن سینه مادر توسط طفل شیرخوار موجب ترشح هورمون اکسی توسین از قسمت پسین غده هیپوفیز می شود . این هورمون سبب تسریع در جمع شدن رحم مادر و بازگشت آن به وضع طبیعی بعد از زایمان می گردد .
۲۶. میزان موارد ابتلا به سرطان پستان ، نزد مادرانی که به کودکان خود از پستان شیر می دهند ، به مراتب کمتر از موارد ابتلا نزد سایر مادران می باشد .
۲۷. وقتی مادر از پستان شیر می دهد امکان تخمک گذاری و در نتیجه بارداری زودرس به تعویق می افتد ، لذا با فاصله گذاری مناسب بین بارداریها و تولد فرزندان هم اثر مثبت روی سلامت مادر و هم فرزندان آینده او خواهد داشت .
۲۸. علاوه بر مزایای بیشمار دیگر در یک جمله باید گفت غذائی را که دست قدرت و حکمت و علم بی انتهای خدا برای کودک ساخته و به او هدیه کرده است ، نمی توان با غذائی که کارخانجات شیرخشک با انگیزه های اقتصادی و جلب منافع مادی می سازند مقایسه کرد .

منبع : واحد مرکزی خبر