شوک چیست

به اختلال دستگاه گردش خون در خون‌رسانی كافی به سلول‌ها شوك می‌گویند. وقتی فرد دچار شوك می‌شود، بدن از چند طریق واكنش‌‌های شوك را جبران می‌كند:
۱) زمانی كه حجم خون كافی نباشد، عروق منقبض و تنگ می‌شوند.
۲) تعداد ضربان قلب افزایش پیدا می‌كند تا برون ده قلب زیاد شود.
۳) ‌ترشح آدرنالین از غدد فوق كلیوی زیاد می‌شود و در این حالت گردش خون در بدن سریع‌تر می‌شود و نبض تند‌تر می‌زند.
۴) تنفس فرد سریع‌تر می‌شود تا گاز‌های زاید از بدن دفع شوند.
●‌ شوك‌های سه‌گانه
به طور كلی سه نوع شوك وجود دارد:
۱) شوك در اثر كاهش حجم خون كه ممكن است در اثر خون‌ریزی یا از دست رفتن مایعات بدن باشد،
۲) شوك ناشی از نارسایی در عروق خونی در هنگام آسیب دیدن سیستم نخاعی بدن یا مصرف بیش از حد برخی از دارو‌ها
۳) شوك در اثر مشكلات و ناراحتی‌‌های قلبی در اثر سكته قلبی یا انسداد داخل یا خارج قلبی گردش خون.
● شوك با آدم چه‌كار می‌كند؟
فردی كه دچار شوك می‌شود هوشیاری خود را تا حد زیادی از دست می‌دهد. دچار اضطراب و بی‌قراری زیادی می‌شود. پوست فرد سرد، لب‌ها و زیر ناخن‌‌هایش رنگ پریده می‌شود، دچار تهوع و استفراغ شده و تنفسش سریع و نبضش به تندی می‌زند. در شوك‌‌های شدید ممكن است هوشیاری فرد به طور كامل از بین برود.
● شوك و كمك‌‌های اولیه
در فردی كه به شدت مجروح شده حتی اگر علایم و نشانه‌‌های شوك وجود نداشت، كمك‌‌های اولیه شوك را انجام دهید. امدادگر می‌تواند از بروز شوك جلوگیری كند اما نمی‌تواند آن را درمان كند.
فرد شوك زده را در حالت خوابیده به پشت قرار دهید. پا‌های مصدوم را ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر بالا‌تر قرار دهید. در صورتی كه فرد دچار شكستگی قفسه‌سینه، آسیب‌های نخاعی یا بیهوشی شده است، این تغییر وضعیت را انجام ندهید. با قرار دادن پتو روی مصدوم و دیگر پوشش‌‌های گرم از پایین آمدن درجه حراررت بدن فرد جلوگیری كنید. چیزی را به مصدوم نخورانید. این كار ممكن است باعث تهوع و استفراغ او و مسدود كردن راه‌های تنفسی وی شود. فردی را كه دچار بیهوشی، استفراغ یا نیمه‌هوشیاری است به پهلو بخوابانید. افرادی كه از قفسه سینه دچار آسیب شده‌اند یا مشكلات قلبی دارند در حالت نیمه نشسته قرار دهید. این حالت به تنفس آنها كمك می‌كند. اگر بیمار لباس‌‌های تنگی به تن دارد آن را شل كنید یا بیرون آورید. اگر فرد دچار خون‌ریزی شده آن را كنترل كنید. به بیمار اكسیژن خالص با فشار حداكثر طبیعی بدهید. استخوان‌های شكسته را آتل بندی كنید. بیمار را از نظر روانی حمایت كرده و او را آرام كنید. بیمار را در اولین فرصت به مراكز درمانی منتقل كنید.‌

دکتر حمید عمادی، متخصص عفونی

منبع : روزنامه سلامت