در میان چشم بادامی ها

تا به حال دانشجویان خارجی در دانشگاه های چین در کلاس ها و خوابگاه های جداگانه درس می خواندند و زندگی می کردند. صدها هزار نفر از دانشجویان چینی در خارج از این کشور تحصیل کرده اند اما به علل سیاسی، دانشگاه های چین دانشجویان خارجی را از بقیه جدا می کنند. پکن اکنون با اعتماد به نفس بیشتر می خواهد جایگاهی در عرصه آموزش جهان به دست آورد و در این راستا نخستین گام ها را برای گشایش دانشگاه هایی برای حضور خارجی ها- به خصوص دانشجویان کشورهای غربی- برداشته است.
همزمان با افزایش گستره اقتصادی، سیاسی و فرهنگی چین در جهان که با داشتن متحدان و شرکای جدید همراه است، تلاش های مختلف برای مشارکت بیشتر در بخش آموزش نیز افزایش یافته است. دانشجویان خارجی که شهریه بیشتری می پردازند، در خوابگاه های بهتری زندگی می کنند و برای ورود به دانشگاه باید شرایط کمتری را به نسبت متقاضیان چینی برآورده کنند، عامل تبلیغاتی خوبی برای چین هستند. پذیرش این دانشجویان طبعاً درآمد ارزی خوبی به همراه دارد. چین قصد دارد دانشگاه هایش را وارد جرگه دانشگاه های معتبر جهان کند و به این منظور باید فعالیت بیشتری برای جذب دانشجویان برجسته از خود نشان دهد.
دانشجویان چینی دومین گروه بزرگ دانشجویان خارجی در آمریکا هستند و از این رو، همواره خروج جوانان مستعد چینی برای مقاصد دیگر در جست وجوی فرصت های بهتر عادی است. اما حالا که فرصت های شغلی در چین افزایش یافته است، چه بسا دانشگاه های این کشور شاهد روند معکوس باشند.
در واقع سنت آموزش عالی نوین در چین از زمانی آغاز شد که مدارس ناچار شدند دانش آموزان را برای ورود به دانشگاه های غربی آموزش دهند. نظام آموزش عالی نوین جایگزین امتحان سراسری قدیمی «جین شی» شد که براساس آموزش مفاهیم ادبی کلاسیک بود. قدیمی ترین نهاد آموزش عالی چین که اکنون دانشگاه پکن است، در ابتدا مدرسه زبان بود.
در این اواخر، چین کوشیده است از کشورهای سوسیالیست سابق و کشورهای در حال توسعه، دانشجوی خارجی جذب کند. در دهه های ۱۹۷۰ و ،۱۹۸۰ این کشور برنامه ای را برای پذیرش دانشجویان آفریقایی اجرا کرد. این ابتکار بدون جنجال نبود. در سال ،۱۹۸۸ در دانشگا ه هایی در نانجینگ، شورش رخ داد. علت این حادثه همراهی دانشجویان دختر چینی با دانشجویان پسر آفریقایی در یک میهمانی بود که باعث ناآرامی در شهر و در میان دانشجویان شد. این حادثه آخرین مورد از این دست در دهه ۱۹۸۰ بود. تلاش های دیپلماتیک فشرده بین چین و کشورهای آفریقایی صورت گرفت تا تنش های نژادی موجود خنثی شود. به رغم این امر، چین امروز مشارکت آموزشی با آفریقا را به عنوان تعهد به توسعه بین المللی تبلیغ می کند. خبرگزاری «شین هوا» که گزارش های آن در روزنامه انگلیسی زبان «پیپل» (خلق) درج می شود، به تفصیل در این زمینه گزارش داده است. دولت چین بیش از ۱۰هزار بورس به خارجی ها و کمک های مالی ویژه ای به بخش آفریقا در یونسکو می دهد.
اکنون که روابط اقتصادی چین با غرب در حال گسترش است، تأکید بر همکاری با کشورهای در حال توسعه تدریجاً اهمیت خود را از دست می دهد.
همانطور که شرکت های غربی طالب فعالیت در چین باید طرح های مشارکتی با شرکت های چینی به اجرا درآورند، همکاری بین المللی به ویژگی برجسته ای در نظام آموزش چین بدل می شود. طرح همکاری دانشگاه های پکن و ییل از این جهت حائز اهمیت است که زبان آموزش در آن انگلیسی و مقطع آموزشی آن کارشناسی است.
اما طرح های مشابه در سطح تحصیلات تکمیلی، متداول تر است. مدرسه تجارت بین المللی در شانگهای بیش از ۲۰ درصد، دانشجوی خارجی دارد و تأکید دوره های آموزشی بر مهارت های سودمند برای شرکت های چندملیتی است که می خواهند در چین فعالیت کنند. چین می کوشد از مشارکت با نهادهای آموزشی برجسته در سراسر جهان بهره مند شود؛ مانند مشارکت شرکت های چینی با شرکت های غربی. به عبارت دیگر، دانشگاه ها می خواهند با یادگیری از همتایان خارجی خود، در درازمدت بهتر در عرصه بین المللی رقابت کنند. دانشگاه های چین می کوشند با جذب دانشجویان بین المللی، اسم خود را در عرصه جهانی به مانند دانشگاه های آمریکایی از قبیل هاروارد و ییل معروف کنند.
دانشجویان خارجی، شهریه بیشتری از دانشجویان چینی می پردازند. مثلا در دانشگاه تسینگ هوا، دانشجویان بین المللی باید بین ۲۰هزار یوان(۲۴۸۰دلار) تا ۴۲هزار یوان(۵۲۰۰دلار) شهریه بپردازند؛ این نرخ به رشته انتخابی بستگی دارد. دانشجویان چینی حدود ۵هزار یوان(۶۲۰دلار) می پردازند.
دانشجویان خارجی ناچارند زبان چینی را در کلاس های ویژه در دانشگاه بیاموزند. در عوض، دانشجویان خارجی در اماکن اقامتی بزرگ تر و گران تری زندگی می کنند. اقامت جداگانه می تواند امتیازی به دانشجویان خارجی یا تلاش هیأت رئیسه دانشگاه برای کسب درآمد بیشتر باشد. در کنار هزینه های بیشتر، خدماتی ارائه می شود که ایمنی و مطلوبیت نظام آموزشی چینی را به دانشجویان خارجی نشان می دهد؛ از قبیل بیمه بهداشتی و کمک دانشگاه به هنگام مواجهه با مقامات اداره مهاجرت و پلیس.
دانشجویان سایر کشورهای آسیایی علاقه فزاینده ای به ورود به دانشگاه های چینی نشان می دهند. امکان یادگیری زبان چینی، به خصوص جاذبه زیادی دارد و دانشگاه ها آموزش زبان را بخش اصلی برنامه های خود برای دانشجویان خارجی کرده اند. مثلاً دانشگاه جیائوتونگ در شانگهای که یکی از معتبرترین نهادهای آموزش عالی چین است، دانشکده آموزش بین الملل دارد که در آن بر زبان و زبان شناسی چینی تأکید می شود.
آیا دانشجویان خارجی به اعتبار بین المللی دانشگاه های چین کمک می کنند؟ در حال حاضر، دانشجویان خارجی در دانشگاه های برجسته چین به طور کلی از نظر علمی تمایز چندانی با همتایان چینی خود ندارند. دانشجویان خارجی ملزم نیستند امتحان سختگیرانه گائوکائو را بگذرانند. این امتحان که چند موضوع دارد، عمده عامل تعیین کننده برای ورود به دانشگاه است و همه متقاضیان ورود به دانشگاه باید آن را بگذرانند. در عوض، دانشجویان خارجی باید تسلط خود را به زبان چینی با امتحان جی اس کی نشان دهند که معادل چینی تافل است. در نتیجه، دانشگاه های برجسته بدون شک دانشجویان برجسته چینی را رد می کنند و دانشجویانی را می پذیرند که بیش از سایر رشته های راهبردی، به زبان چینی توجه کنند. طبعاً دانشگاه ها می کوشند چین را به مقصد جذابی برای دانشجویان خارجی بدل کنند. به هر حال، صرف حضور دانشجویان بین المللی در دانشگاه های برجسته جهان اعتبار به همراه می آورد. حضور دانشجویان از سایر کشورهای آسیایی تقویت کننده طرح های بلندپروازانه چین برای تبدیل شدن به یک کانون آموزش منطقه ای است. بسیاری از دانشجویان می گویند هدف آنان از تحصیل در چین کسب فرصت های شغلی مناسب در آینده است. چین اکنون در مسیر تبدیل شدن به بزرگ ترین اقتصاد جهان قرار دارد.
به مدت ۱۵۰سال، چین دانشجویان خود را برای ادامه تحصیل به سراسر جهان می فرستاد و این امر بر محیط اجتماعی و سیاسی کشور تأثیر گذاشته است. یونگ وینگ اولین دانشجوی چینی در دانشگاه ییل بود که در سال ۱۸۵۴ فارغ التحصیل شد. بازگشت وی به چین مقامات عالی رتبه کشور را واداشت در پی تسلیح کشور با فناوری غربی برآیند. چند دهه بعد چندین چهره انقلابی مانند لوچون که نویسنده بود، پس از تحصیل در ژاپن عقاید افراطی پیدا کردند.
مترجم: رضا محتشم
منبع: ییل گلوبال

منبع : روزنامه همشهری