مروری بر ویژگی‌های شبکه تلفن‌ ثابت کشور و تحولات آینده

این نوشتار به مروری کلی بر ساختار شبکة تلفن ثابت و وضعیت فعلی شبکة کشورمان و همچنین روند تحول‌های آتی شبکة تلفن ثابت و مؤلفه‌های تأثیرگذار بر این روند خواهد پرداخت:
ساختار فعلی شبکة تلفن ثابت کشور
شبکة تلفن ثابت، در ساده‌ترین بیان، از سوئیچ‌های تلفنی، زوج سیم‌های مسی و دستگاه‌های تلفن مشترکین تشکیل‌ شده است. ازیک دیدگاه، می‌توان شبکة تلفن ثابت را به سه شبکة شهری، بین‌شهری و بین‌الملل تقسیم کرد. در واقع آنچه که معیار این تقسیم‌بندی قرار می‌گیرد، سطح و عملکرد سوئیچ‌های تلفنی است:
۱- شبکة تلفن ثابت، در سطح شهری، از سه نوع مرکز سوئیچ LX ، TA و LTX تشکیل شده است. مراکز LX ، مراکز شهری هستند که ازیک طرف به شبکة تلفن ثابت و از طرف دیگر به مشترکین شبکه متصل می‌باشند. در شهرهای بزرگ با افزایش نواحی متعدد شهری، برای کاهش حجم ترافیک شبکه، استفاده از مراکز TA که فقط وظیفة انتقال ترافیک را بر عهده دارند، ضرورت پیدا می‌کند. در طراحی شبکة شهری، بعضاً ایجاد مراکزی که هم عملیات پردازش مکالمه را انجام دهند و هم ترافیک بین مراکز محلی را منتقل کنند، ضرورت پیدا می‌کند. در واقع، این مراکز (مراکز LTX ) وظیفة دو نوع مرکز LX و TA را به عهده دارند.
۲- اما شبکة تلفن ثابت کشور در سطح بین‌شهری، به صورت سلسله‌‌مراتبی و متشکل از سه سطح SC، PC و TX است. در این آرایش، شبکة تلفن ثابت کشور به هشت ناحیه (بابل، تهران، اصفهان، تبریز، مشهد، اهواز، شیراز و همدان) تقسیم شده است. در هر ناحیه دو مرکز SC به صورت دوگانه ( SC۱ و SC۲) وجود دارد. SC۱ های همة ناحیه‌ها باهم و SC۲ های همة ناحیه‌ها با هم به صورت "پنجرة کامل" در ارتباط هستند. در هر ناحیه نیز مراکز SC۱ و SC۲ با هم در ارتباط می‌باشند. هر SC مراکز بین‌شهری ( PC ) چند استان کشور را پوشش می‌دهد. PC ها، در هر ناحیه، مراکز تلفنی چندین شهریا تمام شهرهاییک استان را تحت پوشش خود قرار می‌دهند.در هر ناحیه، مراکز PC نیز به صورت پنجرة کامل با هم در ارتباط هستند. همگی PC هاییک ناحیه نیز با SC های آن ناحیه در ارتباط می‌باشند. مراکز TX نیز در شهرهای کوچک استفاده می‌شود. این مراکز ازیک طرف با شبکة تلفن و از طرف دیگر با مشترکین در ارتباط می‌باشند.
۳- و بالاخره شبکة تلفن ثابت کشور در سطح بین‌المللی، از دو مرکز سوئیچ بین‌المللی ISC۱ و ISC۲ تشکیل شده است. این دو مرکز وظیفة انتقال ترافیک بین‌الملل کل کشور را بر عهده دارند.
بر اساس آمار، تا پایان سال ۸۲ در شبکة تلفن ثابت کشور ۸ مرکز SC به صورت دوگانه، ۸۴ مرکز PC و ۴۵۰۰ مرکز TX وجود دارد.
مؤلفه‌های شبکة تلفن ثابت
۱- سیگنالینگ
سیگنالینگ، به بیان ساده، عبارت است از انتقال اطلاعات کنترلی در شبکة تلفنی. این اطلاعات شامل سیگنال‌های لازم برای برقراری ارتباط، امتداد و پایان آن می‌باشد. در حال حاضر، در شبکة تلفن ثابت کشور دو نوع سیگنالینگ CAS و CCS.۷ متداول است. به صورت کلی، استفاده از سیگنالینگ C AS ، غیر از اینکه ظرفیت ارتباطی کشور را محدود می‌کند، باعث ایجاد محدودیت در ارایة سرویس‌ها و تکنولوژی‌های جدید مخابرات نیز می‌شود. از مزایای سیگنالینگ CCS.۷ بر سیگنالینگ CAS می‌توان، به عنوان مثال، به افزایش سرعت برقراری ارتباط، کاهش زمان اشغال بودن خطوط، امکان استفاده از شبکة فعلی برای پیاده‌سازی شبکه‌های نسل جدید ( NGN ) و امکان مزاحم‌یابی سریع اشاره کرد. ارتباط بین نقاط سیگنالینگی ( SP) ، در شبکة سیگنالینگ CCS.۷ ، دارای دو حالت مرتبط و شبه‌مرتبط است. در حالت اول، مسیر صحبت و مسیر سیگنالینگ بین دو نقطة سیگنالینگی به طور مجزا و مستقیم است. در حالت دوم، مسیر سیگنالینگی از نقطة واسطة دیگری که فقط نقش انتقال پیام سیگنالینگی (STP ) را بر عهده دارد عبور می‌کند. در طرح سیگنالینگ کشور، کلیة مراکز، علاوه بر عملیات نقطة SP ، عملیات نقطة STP را نیز عهده‌دار می‌باشند. شبکة سیگنالینگ کشور منطبق بر شبکة سوئیچ و به صورت سلسله‌مراتبی است. در حال حاضر، به دلیل وجود پاره‌ای مشکلات، از ۱۰۰ مرکز حدود ۳۰ مرکز به سیستم سیگنالینگ CCS.۷ مجهز نشده‌اند. در وضعیت کنونی شبکة تلفن ثابت کشور، حدود ۳۵۰۰ لینک سیگنالینگی برای ارتباط بین ۱۰۰ مرکز سیگنالینگ واقع در نقاط بین‌شهری (که هریک برای حمل ترافیک ۸۰۰ کانال صوتی طراحی شده‌اند) وجود دارد.
۲- نامبرینگ (شماره‌گذاری)
اساساً دو روش برای شماره‌گذاری در شبکة تلفن ثابت وجود دارد. روش بسته ( closed ) یا نامنظم و روش باز ( open ) یا منظم. در روش بسته، کل کشور شامل یک منطقة شماره‌گذاری است. به این معنی که، برای آغاز هر مکالمه، شماره‌گیری ملی به صورت کامل صورت می‌گیرد. در روش باز، کل کشور به چند منطقة جغرافیایی تقسیم می‌شود. در این حالت، برای مکالمات محلی، شماره‌گیری به صورت محلی و برای مکالمات بین‌منطقه‌ای، شماره‌گیری ملی به صورت کامل صورت می‌گیرد. روش بسته عمدتاً در آمریکای شمالی و روش باز در اروپا و آسیا متداول است. شماره‌گیری متداول در کشور ما نیز مبتنی بر روش باز است. هرکدام از این روش‌ها، مزایا و معایب خاص خودش را دارد. به عنوان مثال، روش بسته دارای شماره‌های با طول یکسان برای کلیة مکالمات و نیز شماره‌های قابل حمل است. از سوی دیگر، روش باز دارای شماره‌های با طول کمتر برای مکالمات محلی نسبت به مکالمات بین‌منطقه‌ای است. در ابتدای راه‌اندازی شبکة تلفن ثابت کشور، کدها و شماره‌های با طول متغیر در شبکة شهری و بین‌شهری متداول بود. برای رفع این مشکل، شرکت مخابرات ایران طرح نامبرینگ هم‌شکل ۱۰ رقمی را برای شبکة تلفن ثابت کشور تصویب کرد. در این ترکیب جدید، کلیة شماره‌ها از ۱۰ رقم در سه بخش شامل کد منطقه، پیش‌شمارة مرکز و شمارة مشترک تشکیل شده است. بر اساس این طرح، ۳۲۴ کد منطقه، ۱۴۰۰ کد مرکز و ۱۰۰۰۰ شمارة مشترک قابل تشخیص است. بنابراین، در مجموع برای هر منطقه تا ۱۴میلیون شمارة مشترک و در سطح کشور تا ۴ میلیارد و ۳۵۶ میلیون شمارة مشترک می‌توان تخصیص داد.
۳- شارژینگ (محاسبة نرخ مکالمه یا تعرفه‌بندی)
اگر از دیدگاه کلان اقتصادی به صنعت مخابرات نگریسته شود، نظام تعرفه‌بندی اثر بسزایی در بازگشت سریعتر سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، توسعة آسان‌تر شبکه و رضایت بیشتر مشتریان دارد. به همین دلیل، برای رسیدن به حداکثر بهره‌وری، باید اثر کلیة عوامل مؤثر را به صورت مناسب در نظام تعرفه‌بندی منظور کرد. به بیان دیگر، باید ازیک منطق فازی و دینامیک (و نه کلاسیک) در نظام تعرفه‌بندی پیروی کرد. اهمیت این مسأله با گسترش تنوع سرویس‌های مخابراتی، ظهور فراهم‌کنندگان جدید این سرویس‌‌ها و تنوع کاربران شبکه‌های مخابراتی بیش از پیش جدی‌تر می‌شود. از میان فاکتورهای گوناگون، در کشور ما در وضعیت فعلی، فقط دو عامل "فاصلة مکانی بین دو نقطة انتهایییک مکالمه" و "زمان وقوع مکالمه" در محاسبة نرخ مکالمه تأثیرگذار است. این روش در شرایط کنونی مخابرات کشور کم‌مشکل و نه کاملاً مطلوب به نظر می‌رسد. ولی در آینده، با توجه به تغییرات اساسی که در ساختار شبکة مخابرات، به‌ویژه از دیدگاه ارائة سرویس‌های متنوع صورت خواهد گرفت، استفاده از نظام‌های تعرفه‌بندی پیشرفته اجتناب‌ناپذیر است. مبنای فعلی محاسبة شارژ در کشور "پالس" می‌باشد. در واقع، ارزش ریالی هر پالس مبنای محاسبة کلیة ارتباطات شهری، بین‌شهری و سیار محسوب می‌شود. هزینة هر پالس با توجه به ملاحظات اقتصادی توسط شورای اقتصاد محاسبه می‌شود. در سال ۸۳ هزینة هر پالس با تفکیک ساعات شبانه‌روز به ۷/۴۴ ریال رسیده است؛ به عبارتی از ساعت ۸ تا ۱۳، طول پالس معادل ۲۴/۲ دقیقه، از ساعت ۱۳ تا ۲۱، طول پالس معادل ۶۷/۲ دقیقه و از ساعت ۲۱ تا ۸ به‌علاوة جمعه و روزهای تعطیل، طول پالس معادل ۲/۳ دقیقه است. برای مکالمات بین‌شهری، فاکتور فاصله نیز در این محاسبه وارد می‌شود. از نظر فاصله، کشور به ۴ منطقه تقسیم می‌شود. در محاسبة پالس بر حسب ثانیه برای مکالمات بین‌‌شهری، ۲ بازة زمانی در نظر گرفته می‌شود. از ساعت ۸ الی ۲۲ به عنوان نرخ روز و از ساعت ۲۲ الی ۸ به‌علاوة جمعه و روزهای تعطیل به عنوان نرخ شب در نظر گرفته می‌شود. در این راستا، برای فاصله‌های کمتر از ۱۰۰ کیلومتر نرخ روز ۳ پالس و نرخ شب ۲ پالس، برای فاصله‌های از ۱۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتر نرخ روز ۶ پالس و نرخ شب ۴ پالس، برای فاصله‌های از ۴۰۰ تا ۷۰۰ کیلومتر نرخ روز ۱۲ پالس و نرخ شب ۶ پالس و برای فاصله‌های بیش از ۷۰۰ کیلومتر نرخ روز ۱۶ پالس و نرخ شب ۸ پالس در نظر گرفته می‌شود. برای مکالمات بین‌الملل و تلفن همراه نیز نرخ‌های ویژه‌ای در نظر گرفته می‌شود که اطلاعات تفصیلی در این‌باره از سایت شرکت مخابرات ایران قابل استخراج است.۴- همزمانی
با دگرگونی شبکه‌های تلفنی و سیستم‌های انتقال از حالت آنالوگ به دیجیتال و نیز با توجه به اینکه سیستم‌های دیجیتال بایک نرخ بیت مشخص عمل می‌کنند، مسألة همزمانی سیستم‌های سوئیچ و انتقال مخابراتی واقع در نقاط مختلف شبکه، اهمیت ویژه می‌یابد. به بیان ساده، "همزمانی"یعنی استفاده ازیک ساعت واحد در نقاط مختلف شبکة مخابراتی. به عنوان مثال، عدم رعایت همزمانی در سیستم‌های مخابراتی باعث بروز نویز شنوایی در سرویس‌های صوت، از بین رفتن اطلاعات سیگنالینگ در سیستم‌های سیگنالینگ و از بین رفتن اطلاعات در سیستم‌های داده می‌گردد. برای ایجاد همزمانی در شبکه دو روش وجود دارد: در روش اول، از ساعت‌های با دقت بالا در نقاط مختلف شبکه استفاده می‌شود. در این حالت ساعت‌های شبکه لزوماً همزمان نیستند. این روش در شبکه‌های PDH و ارتباطات بین‌الملل و ماهواره‌ای استفاده می‌شود. در روش دوم، کلیة ساعت‌های شبکه دارای دقت یکسان هستند. در این حالت، یک سیگنال مرجع همزمانی با دقت بسیار بالا تولید و در کلیة نقاط شبکه توزیع می‌شود. اتحادیة بین‌المللی مخابرات ( ITU ) استفاده از سیستم سلسله‌مراتبی را برای این روش پیشنهاد می‌کند. در حال حاضر در کشور ما ساعت همزمانی وجود ندارد و از ساعت سیستم موقعیت‌یاب جهانی برای این منظور استفاده می‌شود. البته به دلیل وجود سیستم‌های انتقال PDH ، مسألة همزمانی در سیستم‌های انتقال فعلاً مطرح نبوده و فقط همزمانی در سیستم‌های سوئیچ دارای اهمیت می‌باشد. در برنامة میان‌مدت همزمانی شبکه، ساعت‌های مراکز سوئیچ ISC۱ (مسیر اصلی) و ISC۲ (مسیر پشتیبان) به عنوان مرجع همزمانی در شبکه انتخاب شده‌اند. در این برنامه، مراکز SC (شامل SC۱ و SC۲ ) و PC ، ساعت‌های همزمانی خود را به صورت مستقیم از مراکز ISC ۱ و ISC۲ دریافت می‌کنند. مراکز ترانزیت TX نیز ساعت همزمانی اصلی را SC۱ و پشتیبان را از SC۲ دریافت می‌کنند.
سرویس‌های جدید
تبدیل سوئیچ‌های مخابراتی از حالت آنالوگ به دیجیتال، ارائة سرویس‌های جدید را به کاربران تلفن ثابت ممکن کرد. این سرویس‌ها با ارائة سیستم‌ سیگنالینگ شمارة هفت (CCS.۷) توسعه چشمگیرییافته‌اند. در کشور ما، علیرغم اینکه دیجیتال‌سازی سوئیچ‌های مخابراتی از اواخر دهة ۶۰ آغاز گشته است، متأسفانه بنا به دلایلی ارائة این سرویس‌ها با تأخیر فراوان انجام شده است. در حال حاضر نیز به دلیل اینکه شبکة تلفن ثابت کشور به طور کامل به سیستم سیگنالینگ شمارة هفت تجهیز نشده است، این سرویس‌ها به طور کامل ارائه نمی‌شوندعامل دیگر در محدودکردن ارائة این سرویس‌ها، ضعف برخی سوئیچ‌های موجود برای پشتیبانی کامل این سرویس‌ها است. مطابق آمار، ۲۰ درصد درآمد اپراتورهای مخابراتی تلفن ثابت در سطح دنیا، از سرویس‌های ارزش‌افزوده به‌دست می‌آید که این میزان پیوسته در حال افزایش است. متأسفانه، در کشور ما از این مسأله‌ غفلت شده است. سرویس‌های جدید، غیر از ایجاد ارزش‌ افزودة جدید برای بر شبکة تلفن ثابت و افزایش درآمد اپراتورهای مخابراتی، کارایی شبکه را نیز به نحو مطلوبی بهبود می‌بخشند. به عنوان مثال، ارائة سرویس "شمارة مشترک مبدأ" آغازگران مخابراتی مزاحم را در دشواری قرار می‌دهد. این مسأله، غیر از تأمین رضایت مشتریان، بار ترافیکی بیهودة شبکه را کاهش می‌دهد. در حال حاضر، به علت عدم ارائة این سرویس‌ها، تعداد مکالمات ناموفق در شبکة تلفن ثابت بسیار بیشتر از آمارهای جهانی است. ارائة سرویس‌های جدید (به عنوان مثال سرویس انتظار مکالمه) درصد مکالمات ناموفق را کاهش داده و درآمد مخابرات را به این وسیله افزایش می‌دهد. در وضعیت فعلی، از میان سرویس‌های قابل ارائه توسط سوئیچ‌های مخابراتی دیجیتال، تعداد ۱۲ سرویس قابل ارائه به مشترکین است که به‌زودی تعداد این سرویس‌ها به عدد ۳۷ خواهد رسید. این سرویس‌ها در ابتدای عرضه با دریافت هزینه از مشترکین عرضه می‌شدند. در حال حاضر، غیر از سرویس کنفرانس، همگی آنها به صورت رایگان ارائه می‌شوند.
سرویس ISDN
از دهة ۷۰ میلادی، ایجاد شبكة دیتا جهت استفادة عموم مردم آغاز گردید. با گسترش این شبكه در كنار شبكة تلفنی، نیاز به یكپارچه‌سازی آن در دهه ۸۰ احساس و منجر به ایجاد شبكة ISDN شد. این شبكه، به‌دلیل توانمندی‌های خود، علاوه بر ایجاد یكپارچگی صوت، تصویر و دیتا، سرویس‌های ارزش‌افزودة متنوعی را نیز ارائه می‌دهد. شبكة ISDN ضمنیکپارچه‌سازی سرویس‌های صوت، تصویر و دیتا، اثرات ترافیكی هر یك از شبكه‌های مذكور را بر یكدیگر از بین می‌برد. از جمله امكانات ایجاد شده توسط این شبكه، اتصال هشت پایانه از انواع تلفن آنالوگ، تلفن دیجیتال، رایانة شخصی، فاكس آنالوگ، فاكس دیجیتال، تلكس و تله‌تكس به یك خط می‌باشد. در این آرایش، هریك از پایانه‌ها اطلاعات مربوط به خود را دریافت و ارسال می‌كنند. این امر، ضمن چند‌ برابر كردن بهره‌وری از خطوط دسترسی، مشكلات تعویض پایانه توسط كاربر را منتفی می‌نماید. ارائة سرویس‌های ISDN در کشور، علیرغم وجود پتانسیل‌های موجود در شبکه، با تأخیر فراوان از ابتدای سال ۸۲ در پاره‌ای استان‌ها آغاز گشته است. البته، به دلیل ظهور تکنولوژی‌های DSL در کشور، عملاً انگیزة استفاده از این سرویس‌ها از بین رفته است.
شبکة هوشمند
با گذشت زمان، استفادة بهینه از پتانسیل‌های موجود در شبکة تلفن ثابت برای ارائة سرویس‌های پیشرفته‌تر اهمیت ویژه می‌یابد. سیستم سیگنالینگ شمارة هفت ( CCS.۷ ) پاسخ مناسبی به این نیاز بود. بر روی بستر این سیستم، ارائه سرویس‌های پیشرفته‌تر با نصب تجهیزات حداقل، ممکن می‌شود. این گذرگاه منجر به ظهور "شبکه‌های هوشمند" گردید که انعطاف‌پذیری بیشتری برای ارائة سرویس‌های جدید دارد. شبکه هوشمند، شبکه‌ای است که در لایة بالایی شبکة مخابراتی قرار می‌گیرد. در این شبکه، انواع و اقسام سرویس‌ها به‌راحتی و با انعطاف‌پذیری زیاد قابل تعریف و ارائه می باشند. برای تحقق یک شبکة هوشمند، باید نقاط هوشمند در تعامل با نقاط فعلی شبکه به ساختار شبکه افزوده شوند. ارتباط این نقاط هوشمند با یکدیگر و نیز با سایر نقاط شبکه بر روی بستر CCS.۷ صورت می‌گیرد. استفاده از شبکة هوشمند، بسیاری از نقاط ضعف شبکة فعلی تلفن ثابت را برطرف می‌کند. از دلایل ایجاد شبکة هوشمند می‌توان به جداسازی اعمال مربوط به سرویس، از سوئیچ‌های تلفنی، معرفی، ساخت و ارائة سریع سرویس‌ها در بازار رقابتی، افزایش درآمد برای اپراتورها، بالابردن تعداد مکالمات موفق، استفادة موثر از منابع شبکه، مدیریت قابل انعطاف بر روی سرویس‌ها و امکان کنترل پارامترهای ارائه سرویس توسط مشترک اشاره کرد. با تحولات صورت گرفته در ساختار سوئیچ‌های مخابراتی کشور، معرفی سرویس‌های شبکة هوشمند ممکن شده است. بر این اساس، تا پایان برنامة سوم توسعه، هشت سرویس از شبکة هوشمند در استان تهران راه‌اندازی خواهد شد. از میان این سرویس‌ها می‌توان به "شمارة شخصی"، "دسترسی به بانک‌های اطلاعاتی" و "تثبیت شماره" اشاره کرد.شبکه‌های نسل جدید
رشد سریع تکنولوژی در عرصة فناوری اطلاعات، ایجاد پتانسیل‌های لازم را در شبکة مخابرات برای همراهی با این روند سریع اجتناب‌ناپذیر ساخته است. در این راستا، ایدة "یکپارچگی در زیرساخت و ماجولاریتی در سیستم" مطرح شده تا از این رهگذر بتوان سرویس‌های متنوع را به صورت همگرا به مشتریان ارائه کرد. به همین جهت، ایدة شبکه‌های نسل جدید مبتنی بر سوئیچینگ پاکتی مطرح شده است. در این شبکه، کلیة سرویس‌ها، در هر مکان و در هر زمان و به هر روشی قابل دسترسی هستند. مهمترین مسأله برای رسیدن به شبکه‌های نسل جدید، فراهم آوردن زیرساخت انتقالیکپارچه است. اصلی‌ترین مانع بر سر این راه، سیستم‌های سوئیچینگ مداری هستند که فقط سرویس‌های صوت را ارائه می‌کنند. علیرغم افزایش شدید ترافیک دیتا (در حال حاضر و نیز در چند سال آینده)، عمدة درآمد اپراتورها همچنان از ارائة سرویس‌های صوت است. به همین دلیل، باید به صورت تدریجی به سمتیک ساختار پاکتی حرکت نمود تا سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در شبکه‌های سوئیچینگ مداری به نحو مناسب بازگشت داده شوند و برنامه‌ریزی حساب‌شده‌ای برای شکل‌دهی سرویس‌های مورد علاقة مشتریان صورت گیرد. طبعاً، برای رسیدن به هدف نهایی، باید ازیک دوران گذار عبور کرد. در کشور ما با ارائة سرویس‌های DSL ، اولین گام عملی برای رسیدن بهیک ساختار نسل جدید برداشته شده است. در مراحل بعدی بایدیکپارچه‌سازی در زیرساخت‌های انتقال و نیز مدیریت و کنترل شبکه صورت گیرد. طبعاً رسیدن بهیک ساختار نسل جدید که با آهنگ رشد تکنولوژی اطلاعات هماهنگ باشد، باید با آینده‌نگری‌های لازم توسط متولیان صنعت مخابرات کشور دنبال شود.
تولیدکنندگان تجهیزات تلفن ثابت کشور
تغییراتی که در شبکه‌های مخابراتی در جهت حرکت به سمت شبکه‌های نسل جدید در حال رخ دادن است، منجر به حضور بازیگران قدرتمند جدیدی در این عرصه خواهد شد. به همین دلیل، صنایع فعال در این زمینه باید به صورت پیوسته در استراتژی‌های خود تجدید نظر کنند تا بتوانند خود را با نیازهای جدید بازار تطبیق دهند. حجم عمده‌ای از فعالیت‌های صنعت مخابرات کشور ما روی تولید تجهیزات تلفن ثابت متمرکز شده است. به جرأت می‌توان گفت که کشور ما به دانش فنی تولید تجهیزات تلفن ثابت دسترسی پیدا کرده است؛ ولی این در واقع شروع راه بومی کردن دانش فنی در زمینه‌های گوناگون مخابرات است. آینده‌ای که ظهور شبکه‌های نسل جدید، آن را ترسیم خواهد کرد، زنگ خطر را برای این تولیدکنندگان به صدا در آورده است. این شرکت‌‌ها به تدریج به فکر تجدید نظر در ساختارهای عمودی خود افتاده‌اند تا خود را برای تطبیق با شرایط جدید آماده کنند. آنها دریافته‌اند که در نسل جدید شبکه‌های مخابراتی، نقش نرم‌افزار بسیار پررنگ‌تر از نقش سخت‌افزار است. کار گروهی، به عنوان لازمة پیاده‌سازی نرم‌افزارهای پیشرفتة مورد استفاده در سوئیچ‌های نرم‌افزاری نسل جدید، از اهمیت چشمگیرتری برخوردار شده است. به همین دلیل، سرمایه‌گذاری‌های عمده‌ای توسط این شرکت‌ها برای دسترسی و پیاده‌سازی نرم‌افزارهای جدید در حال انجام است. نیاز کشور برای تلفن ثابت در حدود ۵/۲ میلیون شماره در سال است. در حالیکه ظرفیت تولید ۱۲ شرکت تولیدکنندة تجهیزات سوئیچ در کشور حدود ۶ میلیون خط در سال است. به دلیل بازار بکر منطقه‌‌ای، که ناشی از عقب‌ماندگی کشورهای این حوزه است، امید می‌رود که در صورت اعمال مدیریت‌ صحیح و کارآمد در آیندة نزدیک، غیر از حضور در بازار داخلی، بتوان بازار کشورهای منطقه را نیز در این عرصه در دست گرفت.
وضعیت بازار تلفن ثابت کشور
در سال‌های گذشته، درصد قابل توجهی از نیازهای شرکت مخابرات در زمینة سوئیچ‌های مخابراتی از خرید داخل تأمین شده است. البته صنایع داخلی اخیراً با مشکلات زیادی در ارتباط با شرکت مخابرات مواجه هستند که امید است مرتفع شود. شرکت مخابرات تا مدتها تنها عرضه‌کنندة خدمات تلفن ثابت در کشور و لذا مشتری انحصاری تولیدکنندگان تجهیزات تلفن ثابت کشور بوده است. با توجه به قرار گرفتن خصوصی‌سازی در اولویت‌های کشور، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان متولی صنعت ارتباطات کشور، به بیش از یک قرن انحصار دولت بر این بخش خاتمه داد و طی مناقصه‌ای در سال ۱۳۸۲، مجوز واگذاری ۱۹ میلیون و هفتصد و هشتاد هزار شمارة تلفن ثابت را به ۶ شرکت در بخش خصوصی اعطا کرد. این گام در راستای بند الف و ب مادة ۱۲۴ قانون برنامة سوم توسعه برداشته شد. با این حرکت، در واقع صنعت تلفن ثابت کشور بعد از مدتها از حالت تک‌قطبی خارج شد؛ اگرچه سهم عمدة این بازار هم‌چنان در اختیار شرکت مخابرات ایران است. امید است که این حرکت با جدیت و هوشمندی از سوی متولیان صنعت مخابرات کشور دنبال شود.
وضعیت موجود شبکة تلفن ثابت کشور
بر اساس آمار، شبکة فعلی تلفن ثابت کشور برای حدود ۱۵ میلیون مشترک در سراسر کشور طراحی شده و در حال سرویس‌دهی می‌باشد. ضریب نفوذ فعلی تلفن ثابت کشور ۲۳ درصد است. هدف برنامة چهارم توسعه در این بخش، رساندن ضریب نفوذ تلفن ثابت به ۵۰ درصد در انتهای برنامه (سال ۱۳۸۸) است. در این برنامه، حرکت به سمت شبکه‌های نسل جدید نیز مد نظر قرار گرفته است. سیستم مراکز سوئیچینگ شهری از سال ۱۳۶۷ شروع به حرکت به سمت مراکز دیجیتال نمود. در حال حاضر کلیة شهرها بجز اندکی محدود، از این سیستم بهره می‌جویند. تا پایان برنامة سوم این مراکز باقیمانده نیز به مراکز دیجیتال تبدیل خواهند شد.
جمع‌بندی
طی سه برنامة توسعه، تحول‌های چشمگیری در حوزة تلفن ثابت در کشور رخ داده است. بر اساس آمار، کشور ما در بین کشورهای حوزة خاورمیانه از نظر ضریب نفوذ، دارای جایگاه منحصر به‌فردی است. با تبدیل سیستم سیگنالینگ کشور به سیستم سیگنالینگ شمارة هفت، امکان تطبیق سریع با شرایط جدیدی که در این عرصه در حال شکل‌گیری است فراهم شده است. سیستم نامبرینگ کشور نیز به حالت بهینة خود رسیده است. در زمینة شارژینگ، هنوز به دلیل عدم تنوع کاربران، نیاز جدی برای تدوینیک سیستم تطبیقی احساس نشده است. ولی، با روندی که در زمینة شکل‌گیری شبکه‌های نسل جدید در کشور دنبال می‌شود، طراحییک سیستم شارژینگ هوشمند باید در اولویت قرار گیرد. برای افزایش کارایی شبکه، ارائة سرویس‌های هوشمند و سرویس DSL نیز به تدریج در اولویت قرار می‌گیرد

منبع : شبکه تحلیلگران تکنولوژی ایران