قطر، دیروز تا امروز

قطر شبه جزیره کوچکی در منطقه خاورمیانه و آسیا است. کتیبه ها و مجموعه ظروف سفالی زیبا و بی نظیر کشف شده در نواحی مختلف قطر نشان می دهد كه از حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح در این سرزمین افرادی ساکن بوده اند. در قرن پنجم پیش از میلاد مسیح، هرودتوس یونانی، سرزمین دریارو «کانانیتس» (Cananites) را قطر معرفی کرد.
پتولمی، جغرافی دان، در نقشه خود از دنیای عرب، «قطر» را یکی از مهم ترین بنادر تجاری آن هنگام خلیج فارس معرفی كرده است. در تمدن اسلامی نیز نقش قطر بسیار اهمیت داشته است.
در قرن هشتم، اقتصاد قطر رو به رونق نهاد. در سال ۱۹۱۶ و در دوران جنگ جهانی اول، با امضای عهدنامه ای، قطر تحت حمایت انگلیس قرار گرفت و در سال ۱۹۴۳ با عقد پیمان دیگری، حمایت انگلیس از این کشور افزایش یافت. اوایل قرن ۱۸، سلطنت خاندان «آل ثانی» بر قطر آغاز شد. طایفه آل ثانی از اوایل این قرن وارد سرزمین قطر شدند و در بخش شمالی شبه جزیره قطر اسکان یافتند، اما اواسط قرن ۱۹، این طایفه به محل دوحه امروزی مهاجرت کردند. این کشور نیز مانند بیشتر کشورهای عرب از سال ۱۸۲۷، زیر سلطه امپراتوری عثمانی درآمد. در سال ۱۸۷۸، شیخ جاسم بن محمد، جانشین پدر خود شیخ محمد بن ثانی شد. در سال ۱۹۱۳، شیخ عبد الله بن جاسم به قدرت رسید. در هنگام فرمانروایی وی، نفت برای نخستین بار در قطر کشف شد. در سال ۱۹۴۰، شیخ حمد بن عبد الله تا سال ۱۹۴۸ بر قطر حکومت کرد. در سال ۱۹۴۹، شیخ علی بن عبد الله به سلطنت رسید و تا سال ۱۹۷۲ به حکومت خود ادامه داد. در سال ۱۹۷۱ قرار بود قطر به امارات ملحق شود، اما هر دو کشور خواهان استقلال خود بودند. در سال ۱۹۷۲، شیخ خلیفه بن حمد آل ثانی با یک کودتای بدون خونریزی حکومت را به دست گرفت. در سوم سپتامبر ۱۹۷۱ قطر به استقلال رسید و در سال ۱۹۹۱ از این كشور برای پایگاه نیروهای بین المللی در جنگ خلیج فارس استفاده شد.
در سال ۱۹۹۵، شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی با حمایت خاندان حاکم و مردم قطر به سلطنت رسید. اواخر سال ۱۹۹۶ جاسم بن حمد آل ثانی به ولیعهدی انتخاب شد. از رویدادهای مهم سال ۱۹۹۹، شرکت زنان در انتخابات شورای شهر برای نخستین بار در این کشور بود.
نفت در قطر
قطر نیز مانند سایر کشورهای نفت خیز حاشیه خلیج فارس از وابستگی شدید به درآمدهای نفتی رنج می برد، از این رو، می كوشد تا سایر منابع درآمدی و نیز سرمایه گذاری های خود را برای تولید بیشتر گازمایع و محصولات پتروشیمی افزایش دهد. از فعالیت های دیگر این کشور، فراهم کردن امکانات تولید و صدور فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمی و به دنبال آن افزایش ارزش افزوده نفت خام و گازطبیعی است. این كشور از بخش خصوصی و اشتغال زایی در این زمینه حمایت می كند. نفت در دهه ۱۹۴۰ در قطر کشف شد و به دنبال آن ثروت عظیمی در دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ نصیب این كشور شد. حدود ۸۵ درصد درآمد قطر از محل صادرات نفت تأمین می شود. مردم قطر بالاترین میزان درآمدهای سرانه جهان را دارند.
درجه «گرانروی» نفت خام قطر ۲۴ تا ۴۱ درجه API است.
از سال ۱۹۳۱، «شرکت نفت انگلیس و ایران»، جست و جوی نفت را در قطر آغاز کرد. در سال ۱۹۳۵ این شرکت صاحب امتیاز عملیات اکتشافی شد که بعدها به کنسرسیومی مرکب از «شرکت توسعه» (قطر)، «شرکت نفت عراق»، و «شرکت نفت انگلیس و ایران» محول شد. «شرکت توسعه قطر» که بعدها به شرکت «پترولیوم قطر» تغییرنام یافت، در سال ۱۹۳۸ در حوزه دوخان به نفت رسید و در همان سال دو چاه دیگر در همان مکان حفر کرد. با آغاز جنگ جهانی دوم، قطر از تولید نفت بازماند ولی پس از جنگ در دسامبر ۱۹۴۹ اولین محموله صادراتی «پترولیوم قطر» از پایانه تاسیسات ام سعید بارگیری شد.
شرکت نفت «شل» که امتیاز اکتشاف نفت در مناطق دریایی قطر را در سال ۱۹۵۲ به دست آورده بود، در سال ۱۹۶۰ در «اید الشارجی» به نفت رسید که نفت آن بی درنگ بهره برداری شد. در سال ۱۹۷۴ دولت اختیار كامل صنایع نفت خود را به دست گرفت و شرکت نفتQGPC قطر را تأسیس کرد. به این ترتیب مالکیت کل منابع نفت کشور از آن دولت قطر شد.
میزان ذخایر نفتی اثبات شده قطر در سال ۲۰۰۴، ۲/۱۵ میلیارد بشکه برآورد شده است. حدود ۲/۲ میلیارد بشکه از ذخایر متعلق به میدان خشکی قطر یعنی «دوخان» است. بقیه در هفت میدان دریایی «فراساحلی»، «بوالحنین»، «مهزام»، «ایدالشرقی»، «دام شمالی»، «الشاهین»، «الرایان» و «الخلیج» قرار دارند. شریان های اصلی صادرات «پترولیوم قطر» در میدان های «دوخان» و «مارین» هستند.
تقریباً تمام نفت تولیدی قطر به کشورهای آسیایی و در رأس آنها ژاپن صادر می شود. از سال ۱۹۹۴ این کشور تصمیم گرفت امکانات مایع سازی گازطبیعی خود را افزایش دهد. در آن سال تولید روزانه مایعات گازی ۴۶۶ هزار بشکه بود که در سال های ۱۹۹۸ و ۱۹۹۹ به ترتیب به ۷۸۲ و ۸۰۶ هزار بشکه در روز افزایش یافت. این کشور مقدار قابل توجهی مایعات گازی و دیگر فرآورده های گازطبیعی نیز تولید می کند که سهمیه اوپک شامل هیچ یک از آنها نمی شود.
پس از کودتای سال ۱۹۹۵، قطر سیاست های جدید را با هدف های ذیل آغاز کرد:
افزایش میزان تولید نفت، کشف ذخایر جدید نفت و سرمایه گذاری برای افزایش ضریب بازیافت از میدان های موجود به منظور دستیابی به هدف های یاد شده نیز، شرایط انعقاد قراردادهای اکتشاف و تولید و قراردادهای مشارکت در تولید را آسان كرده است تا سرمایه گذاران خارجی به مشارکت در این طرح ها تشویق شوند. در مارس ۱۹۹۸، قطر با شرکت نفت آمریکایی شورون توافق نامه ای را برای اکتشاف نفت در میدان های خشکی امضا کرد. این قرارداد پنج ساله از نوع مشارکت در تولید بود. منطقه زیر پوشش این قرارداد، منطقه ای با وسعت ۴۲۰۹ مایل مربع به نام بلوک ۲ (تقریباً تمام حاشیه جزیره قطر به استثنای میدان دوخان) را شامل می شد. صددرصد منافع این بلوک از آن شورون و عملیات لرزه نگاری دو بعدی و سه بعدی در این منطقه از وظایف این شرکت بود. شورون همراه با شرکت «MOL» مجارستان، عملیات اکتشاف بلوک را نیز در اختیار خود گرفته است. شرکت «آرکو» در سپتامبر ۱۹۹۵، عملیات اکتشافی میدان «الریان» را در بلوک ۱۱ منطقه دریایی در غرب میدان شمالی (مشترک با میدان پارس جنوبی ایران) و نزدیک میدان «رأس گاز» آغاز کرد. «بی.پی.آموکو» پس از تصاحب سهم «آركو» ادامه فعالیت اكتشافی این شركت را عهده دار شد. سرانجام در نوامبر ۱۹۹۶ این میدان دریایی با تولید روزانه ۲۰ هزار بشکه نفت به مرحله بهره برداری رسید. در ژوئیه ۱۹۹۷ یک قرارداد مشارکت در تولید برای توسعه این میدان منعقد شد. شرکت بی. پی. آموکو و سایر شرکت های همراه با هدف افزایش تولید این میدان به میزان روزانه ۶۰ هزار بشکه به فعالیت خود ادامه می دهند. میدان الخلیج پس از پنج سال فعالیت اکتشاف و آماده سازی، در مارس ۱۹۹۷ به بهره برداری رسید. این میدان در امتداد مرز دریایی ایران و قطر و شرق میدان نفت شمال قطر قرار گرفته است.
شرکت «الف اکتین» در سال ۱۹۹۱ برای دستیابی به شرایط بهتر در قرارداد مشارکت در تولید، با شرکت ملی «پترولیوم قطر» به چانه زنی پرداخت. از این رو، توسعه میدان «الف» افزایش تولید روزانه ۶۰ تا ۶۵ هزار بشکه ای نفت را به دنبال خواهد داشت. قرارداد توسعه این میدان از نوع مشارکت در تولید و تا پنج سال تمدید شدنی است.
سهم شرکت «الف» در توسعه میدان ۵۵ درصد و سهم شرکت اجیپ ۴۵ درصد است. میدان مهزام در سال ۱۹۶۵ به بهره برداری رسید. شرکت ملی «پترولیوم قطر» در نظر دارد با انجام اقدام هایی از جمله حفر ۳۷ حلقه چاه، عمر این میدان را افزایش دهد.
میدان «بولحنین» در سال ۱۹۷۳ با تولید بیش از ۱۰۰ هزار بشکه در روز به بهره برداری رسید و در دهه ۱۹۹۰ تولید آن کاهش یافت. میزان ذخایر قابل برداشت این میدان ۷۰۰ میلیون بشکه برآورد شده است.
میدان «الشاهین» با مدیریت شرکت نفت «مرسک» دانمارک به یکی از فعال ترین میدان های قطر تبدیل شده است. این میدان در بلوک ۵ در ۴۳ مایلی بنادر شمال شرقی قطر قرار دارد. میدان «اید الشرقی» دام شمالی (ISND) را شركت شل در سال ۱۹۶۰ کشف كرد. در سال ۱۹۹۴ شرکت «اکسیدنتال» توافق نامه ای از نوع قرارداد مشارکت در تولید به منظور ۲۵ سال بهره برداری از این میدان با شرکت ملی “پترولیوم قطر» امضا کرد. ارزش قرارداد ۷۰۰ میلیون دلار بود که می بایست برای توسعه میدان، افزایش ضریب بازیافت، تزریق آب و گاز در مخزن و انجام عملیات اکتشاف جدید هزینه می شد. در آن سال تولید روزانه این میدان ۲۰ هزار بشکه بود و تا سال ۲۰۰۱ به ۱۵۰ هزار بشکه در روز افزایش یافت.در دسامبر ۱۹۹۷، شرکت «اکسیدنتال» برای توسعه میدان «ایدالشرقی» دام جنوبی، قرارداد دیگری از نوع مشارکت در تولید با شرکت ملی «پترولیوم قطر» امضا كرد. این میدان در سال ۱۹۹۹ به بهره برداری رسید. شرکت اکسیدنتال ۴۴ درصد از منابع این میدان را در تملک خود دارد و باید در طول عمر میدان ۴۵۰ میلیون دلار هزینه کند که ۴۰۰ میلیون دلار آن باید در پنج سال اول هزینه شود. ذخایر قابل استحصال این میدان ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون بشکه برآورد شده است. قطر و بحرین در مورد حق استفاده از مناطق آبی خلیج فارس و مالکیت جزیره «هورا» با یکدیگر كشمكش دارند که بررسی آن به دادگاه بین المللی سپرده شده است.
در مارس ۱۹۹۷، «شرکت ملی «پترولیوم قطر» » و شریک های خارجی شرکت قطرگاز (Qatargas) و شرکت گاز رأس لافان (Rasgas) یادداشت تفاهمی امضا کردند که در آن احداث یک پالایشگاه مایعات گازی به ظرفیت ۸۰ هزار بشکه در روز و با هزینه ۴۰۰ میلیون دلار در رأس لافان پیش بینی شد.
خوراک این پالایشگاه از میدان عظیم شمالی قطر تأمین می شد.
در نوامبر ۱۹۹۷، «شرکت ملی «پترولیوم قطر» » برای احداث یک مجتمع پتروشیمی، قراردادی به ارزش ۸۵۰ میلیون دلار با «شرکت نفت فیلیپین» امضا کرد. این کارخانه توان تولید سالانه ۵۰۰ تن اتیلن و ۴۶۷ تن پلی اتیلن را دارد. ۵۱ درصد از سهام کارخانه یاد شده به شرکت ملی «پترولیوم قطر» و ۴۹ درصد از آن به شرکت «فیلیپین» تعلق دارد. با وجود تولید و میزان ذخایر بالای نفت خام قطر، نفت و گاز کمتر از ۱۵ درصد از مصرف انرژی این کشور را به خود اختصاص داده است. در ده ماه نخست سال ۲۰۰۳، مجموع صادرات خالص نفت قطر ۸۹۸۰۵۵ بشکه در روز بود. در این زمان، قطر حدود ۹۲۸۰۵۵ بشکه مایعات نفتی (از جمله نفت خام، میعانات گاز طبیعی و میعانات گازی) تولید می کرد.
در سال ۲۰۰۲ میزان تولید این مایعات نفتی حدود ۸۴۰۱۱۰ بشکه در روز برآورد شد. تولید میعانات گاز طبیعی محصول جانبی فرآورده های گاز طبیعی است كه رو به افزایش نهاده است.
با کودتای سال ۱۹۹۵، قطر سیاست های جدید بسیاری را برای افزایش تولید نفت، توسعه ذخایر نفتی پیش از گران تر شدن هزینه برداشت ذخایر کنونی و افزایش سرمایه گذاری در بخش سیستم های پیشرفته بازیافت نفت برای بهبود طول عمر میدان های کنونی در پیش گرفته است. برای رسیدن به این منظور، دولت در سال های اخیر در مفاد و شرایط قراردادهای اکتشاف و تولید و موافقت نامه های مشارکت در تولید بازنگری کرده است. این شرایط، شرکت های نفت خارجی را برای بهبود بازیافت نفت میدان های تولید این کشور و نیز اکتشاف ذخایر نفت ترغیب كرده است. شركت های خارجی بیش از یک سوم ظرفیت تولید «پترولیوم قطر» را عهده دار هستند و پیش بینی می شود تا پایان سال ۲۰۰۶، این میزان تولید به ۰۵/۱ میلیون بشکه در روز برسد. ظرفیت کنونی تولید “پترولیوم قطر» روزانه ۸۵۰ هزار بشکه است.
توسعه میدان های ساحلی قطر در مارس ۱۹۹۸، قطر با شرکت شورون آن زمان «شورون تگزاکو»ی کنونی موافقت نامه اکتشاف نفت ساحلی امضا کرد که هنوز در حال اجرا است. این موافقت نامه از نوع مشارکت در تولید است و در مساحت کلی ۴۲۰۹ مایل مربع به نام بلوک ۲ به اجرا درمی آید. بررسی های لرزه شناسی پروژه در سال ۱۹۹۸ اجرا و عملیات حفاری آن در سال ۱۹۹۹ آغاز شد. شورون تگزاکو عملیات حفاری بلوک یک این میدان را با همکاری شرکت لهستانی MOL عهده دار شده است.
توسعه میدان های فراساحلی قطر یکی از میدان های نفتی جدید قطر «الرایان» نام دارد که شرکت «آنادارکو پترولیوم» به فعالیت در آن می پردازد. پیش از این سهام پروژه در اختیار بی پی، بی جی، وینترشال و گالف استریم پترولیوم بود و با انجام نقل و انتقالاتی در سال ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ به شرکت آنادارکو پترولیوم منتقل شد. این میدان نفتی در نوامبر ۱۹۹۶ با تولید ۲۰ هزار بشکه نفت سنگین از چهار حلقه چاه نفتی آغاز به کار کرد. میدان الرایان در نزدیکی میدان راس لافان واقع شده است.
قرارداد مشارکت در تولید این میدان نفتی در ۱۶ جولای ۱۹۹۷ به امضا رسید. تولید میدان الرایان در ماه های اخیر به حدود ۳۵ هزار بشکه در روز رسیده است. شرکت آنادارکو در نظر دارد ظرفیت تولید آن را تا پایان سال ۲۰۰۴ به ۷۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد.
جدیدترین میدان نفتی فراساحلی قطر «الخلیج» نام دارد. تولید این میدان در مارس ۱۹۹۷، پس از پنج سال تلاش و عملیات اکتشاف با تولید شش هزار بشکه در روز آغاز شد. میدان نفتی «الخلیج» در بلوک ۶ و در شرق «میدان نفتی شمال» واقع شده است.
توسعه این میدان نفتی از سال ۱۹۹۱ به تأخیر افتاده بود، زیرا «الف اكواتین»؛ پیمانکار این میدان، خواستار بهبود مفاد قرارداد مشارکت در تولید از سوی قطر پترولیوم (OGRC سابق) بود.
شرکت «توتال فینا الف» (تلفیقی از سه شرکت مهم نفت فرانسوی از جمله الف اکواتین) افزایش ظرفیت میدان را در اوایل سال ۲۰۰۲ به پایان رساند. در این هنگام کل ظرفیت تولید نفت میدان الخلیج حدود ۶۰ هزار بشکه در روز بود. عملیات دیگری نیز در حال اجرا است و با انجام آن ظرفیت تولید میدان یاد شده تا اواسط سال ۲۰۰۴ به ۸۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید. نوع نفت این میدان «نفت شیرین (درجه گرانروی AP۱ ۲۸) و حاوی یک درصد سولفور است. نفت این میدان برای پالایش و انتقال از طریق خطوط لوله به جزیره «هلول» فرستاده می شود. شرکت «توتال فینا الف» صد در صد سود حاصل از موافقت نامه ۲۵ ساله میدان را با امکان افزایش طول مدت قرارداد تا پنج سال، در اختیار دارد. «میدان مهزام» در سال ۱۹۳۶ در مساحتی به ابعاد ۳۰ کیلومتر مربع کشف شد و در سال ۱۹۶۵ فعالیت خود را آغاز کرد و میزان کنونی تولید آن ۶۰ هزار بشکه در روز است. «قطر پترولیوم» برنامه هایی را برای اصلاح ساختار میدان یاد شده و افزایش طول عمر آن دارد. پیش بینی های قطر پترولیوم، حاکی از افزایش ظرفیت تولید میدان مهزام تا ۷۵ هزار بشکه در روز در پایان سال ۲۰۰۴ است.
میدان نفتی «بوالحنین» در سال ۱۹۶۵ کشف شد و فعالیت خود را در سال ۱۹۷۳ با تولید بیش از ۱۰۰ هزار بشکه در روز آغاز کرد، اما اوایل دهه ۱۹۹۰ این روند تولید با کاهش روبه رو شد. میزان تولید کنونی این میدان حدود ۷۵ هزار بشکه در روز است. اصلاح ساختار میدان یاد شده، ظرفیت تولید آن را تا ۱۰۰ هزار بشکه تا پایان سال ۲۰۰۴ افزایش می دهد. از برنامه های توسعه این میدان، افزایش تولید آن با حفر ۸۶ حلقه چاه جدید است. میدان بوالحنین تقریباً ۷۰۰ میلیون بشکه ذخایر قابل برداشت است.
شركت مائرسك دانمارك در سال ۱۹۹۲، میدان نفتی «الشاهین» را کشف كرد. این میدان یکی از پربازده ترین میدان های نفتی قطر با ظرفیت حدود ۱۳۰ هزار بشکه در روز است. میزان تولید این میدان در ماه های اخیر به حدود ۱۱۰ هزار بشکه در روز رسیده است. میدان نفتی الشاهین واقع در بلوک ۵ و در ۴۳ مایلی شمال شرقی خلیج قطر، تولید کننده نفت ترش حاوی ۷/۴۱ ۲ درصد سولفور است. شرکت «مارسک اویل قطر» دانمارک در فوریه ۲۰۰۱ موافقت خود را با افزایش ظرفیت تولید نفت میدان تا ۲۰۰ هزار بشکه در روز و تا اواخر سال ۲۰۰۴ اعلام کرد. در این زمینه، عملیات حفاری بیش از ۷۰ حلقه چاه جدید آغاز شده است.
شل نخستین بار «ایدالشرقی نورت دام» (ISND) را در سال ۱۹۶۰ کشف كرد. در حال حاضر شرکت «اکسیدنتال پترولیوم» عهده دار فعالیت های این میدان است. در سال ۱۹۹۴، با امضای یک قرارداد ۲۵ ساله مشارکت در تولید میان اکسیدنتال و قطر پترولیوم و با سرمایه گذاری ۷۰۰ میلیون دلاری در اموری مانند توسعه میدان، تعمیر و اصلاح ساختار مخازن، سیستم های تزریق آب و گاز و انجام عملیات های بیشتر اکتشاف، میدان ایدالشرقی تولید خود را با ظرفیت ۱۲ هزار بشکه در روز آغاز کرد. ظرفیت کنونی این میدان حدود ۹۰ هزار بشکه در روز است.در سپتامبر ۱۹۹۷، دو شرکت یاد شده قرارداد دیگری را از نوع مشارکت در تولید برای توسعه «میدان ایدالشرقی سوت دام» (ISSD) امضا کردند. دو میدان ISSD و ISND در فاصله ۱۵ مایلی یکدیگر واقع شده اند. میدان ISSD در نوامبر ۱۹۹۹ با ظرفیت تولید ۱۱ هزار بشکه در روز آغاز به کار کرد و ظرفیت کنونی آن حدود ۱۷ هزار بشکه در روز است. برآوردها نشان می دهد كه میزان ذخایر نفتی قابل برداشت ISSD، حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون بشکه باشد. «قطر پترولیوم» و «کوزمو اویل» در اکتبر ۲۰۰۳ قرارداد توسعه دو میدان نفتی کوچک فراساحلی (دریایی) را به نام های «الکارکارا» و «ای- نورت» به امضا رساندند. تولید نفت هفت حلقه چاه، چهار حلقه در میدان «الکارکارا» و سه حلقه در «ای- نورت» قرار است در سال ۲۰۰۵ آغاز شود. حداکثر ظرفیت تولید این میدان ها حدود ۱۰ هزار بشکه در روز خواهد بود. این میدان ها در اواخر دهه ۱۹۷۰ کشف شدند. در جولای ۱۹۹۷، موافقت نامه اکتشاف و توسعه مشترک آنها با کنسرسیومی متشکل از قطر پترولیوم دولاپینت و ژاپن امضا شد.
بخش پایین دستی پالایشگاه قطر پترولیوم (شرکت ملی توزیع نفت پیشین) اخیراً فعالیت های پالایش خود در «ام سعید آرا توسعه بخشیده است. در نوامبر ۱۹۹۷، شرکت «شورون فیلیپین کمیکال» با قطر پترولیوم قراردادی را به ارزش ۱/۱ میلیارد دلار و برای ساخت یک تأسیسات پتروشیمی به نام Q-chem امضا کرد که در سال ۲۰۰۲ عملیات آن به پایان رسید. یکی از پروژه های توسعه این تأسیسات به نام Q-chem در حال حاضر در مرحله مذاکره و چانه زنی است و براساس برنامه ریزی ها در سال ۲۰۰۷ توسعه آن به پایان می رسد.
گاز طبیعی در قطر ذخایر گازطبیعی قطر ۵۰۹ تریلیون فوت مکعب برآورد شده و پس از روسیه و ایران در مقام سوم جهان قرار گرفته است. بخش عمده ذخایر گاز این کشور در میدان نفت شمال (گنبدشمالی میدان پارس جنوبی) قرار دارد. این میدان از بزرگ ترین میدان های مستقل گازطبیعی جهان به شمار می شود. تولید آن از دهه ۱۹۹۰ آغاز شده است. در میدان «دخان» حدود ۵ تریلیون فوت مکعب گاز همراه و ۵/۰ تریلیون فوت مکعب گاز مستقل وجود دارد. میدان های نفتی «اید الشرق»، «مهزام»، «بوالحنین»، و «الریان» نیز مقداری گاز همراه نفت در خود جای داده اند. دولت قطر، وضعیت آینده کشور را در گرو توسعه ذخایر عظیم گازطبیعی می داند. دو شرکت «قطر گاز» و «راس گاز» قطر، صادرات گازطبیعی مایع این کشور را برعهده دارند. شرکت «قطرگاز» کنسرسیومی متشکل از «شرکت ملی “پترولیوم قطر» » با ۶۵ درصد سهام «توتال» و «موبیل» هر یک با ۱۰ درصد سهام، «میتسویی» و «ماروبنی» هر یک با ۵/۷ درصد سهام است. در دسامبر ۱۹۹۶ اولین محموله گازطبیعی شرکت «قطرگاز» به ژاپن تحویل داده شد. کارخانه مایع سازی گاز طبیعی این شرکت، از سه واحد با ظرفیت سالانه ۹۷ میلیارد فوت مکعب تشکیل شده است. شرکت «رأس گاز» یکی دیگر از واحدهای بزرگ تولید ال.ان.جی را در اختیار دارد. بزرگ ترین سهام داران این شرکت، «شرکت ملی “پترولیوم قطر» » و شرکت «موبیل» به ترتیب با ۷۰ و ۳۰ درصد سهام هستند. کارخانه تولیدی این شرکت از دو واحد به ظرفیت سالانه ۲ میلیون تن تشکیل شده است. اولین واحد آن در سال ۱۹۹۹ به بهره برداری رسید و اولین محموله خود را به شرکت «کوگاز» (Kogas) کره جنوبی تحویل داد. واحد دوم آن نیز در آوریل ۲۰۰۰ به بهره برداری رسید. در تابستان سال ۲۰۰۰ مناقصه احداث واحدهای سوم و چهارم این کارخانه برگزار شد. در مه ۲۰۰۰، شرکت ملی «پترولیوم قطر» برای توسعه میدان شمالی قراردادی از نوع مشارکت در تولید با «اکسون موبیل» امضا کرد که هدف آن تولید نهایی روزانه ۱/۷ میلیارد فوت مکعب در روز است. ژاپن و کره جنوبی- دو کشور واردکننده گازطبیعی مایع- بازارهای سنتی گازطبیعی قطر هستند. هند نیز به تدریج به جرگه واردکنندگان گاز طبیعی مایع از قطر پیوسته است.
پس از لغو قرارداد ساخت کارخانه تولید ال.ان.جی از سوی شرکت «انرون»، شرکت «راس گاز»، تعهد این شرکت مبنی بر تامین گازطبیعی یک نیروگاه برق در هند را عهده دار شد.
شرکت «راس گاز» با امضای قرارداد جدید ۱۹۹۹ با شرکت «پترونت هند» توزیع کننده گازطبیعی مایع در هند، متعهد شد از سال ۲۰۰۳ سالانه ۳۶۵ میلیارد فوت مکعب(۵/۷ میلیون تن متریک) گاز ال.ان.جی را به این شرکت تحویل دهد که البته تحویل این محموله به تعویق افتاد و از ژانویه ۲۰۰۴ دوباره آغاز شد.
طرح «دولفین» که از سوی یک شرکت دولتی امارات متحده عربی پیگیری شده یکی از بزرگ ترین طرح های صدور گازطبیعی مایع از میدان شمال قطر به کشورهای امارات، بحرین، عربستان سعودی و کویت است. کویت نیز برای خرید گازطبیعی از قطر در مه ۲۰۰۰ موافقت نامه اصولی را امضا کرد.
ذخایر نفتی قطر در مقایسه با سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس در سطحی متوسط است؛ امادر همین حال یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان گازطبیعی جهان به شمار می رود.
قطرپترولیوم و اکسون موبیل در اکتبر ۲۰۰۳ موافقت نامه ساخت راس گاز -۲ را به امضا رساندند، به این ترتیب معادل ۶/۱۵ میلیون تن متریک (۷۵۶ میلیارد فوت مکعب) در سال به ظرفیت تولید این شرکت افزوده شد. تأسیسات رأس گاز-۲ دارای دو واحد تبدیل گاز به مایع، هر یک به ظرفیت ۸/۷ میلیون تن متریک در سال (۳۷۸ میلیارد فوت مکعب) است. این واحدها از بزرگ ترین واحدهای مایع سازی گاز این کشور تاکنون به شمار می رود. تولید تجاری این واحدها در سال ۲۰۰۸ یا ۲۰۰۹ آغاز خواهد شد.
با انعقاد قرارداد بزرگ ۲۵ ساله، ال.ان.جی تولید شده در قطرگاز-۲ از طریق پایانه های وارداتی به خلیج مکزیکو انتقال خواهد یافت.
قطرپترولیوم ۷۰ درصد و اکسون موبیل ۳۰ درصد سهم پایانه های یاد شده را در اختیار خواهند داشت.
پروژه دیگری نیز برای توسعه ساختار قطرگاز در سال ۲۰۰۸ آغاز می شود. با پایان این پروژه، گاز مصرفی انگلستان و قاره اروپا تأمین خواهد شد. از دیگر پروژه ها، پروژه قطرگاز-۳ است که ظرفیت مایع سازی گاز قطرپترولیوم با اجرای آن ۵/۷ میلیون تن در سال برآورد شده است. این پروژه با هدف تأمین بازار آمریکا صورت گرفته است و در سال ۲۰۰۹ یا ۲۰۱۰ اجرای آن آغاز خواهد شد.می ۲۰۰۰، اکسون موبیل و قطرپترولیوم موافقت نامه نهایی توسعه و مشارکت در تولید میدان شمال را به امضا رساندند. پروژه«ای.جی.یو» توسعه زیرساخت های بخشی از میدان را برای مصارف داخلی و صادرات گاز به کشورهای حاشیه خلیج فارس و تأمین خوراک پروژه های پتروشیمی را به دنبال خواهد داشت. با اجرای فاز نخست پروژه، روزانه حدود ۵۰۰ میلیون فوت مکعب گاز از این میدان تولید می شود. پروژه مهمی که قطر را به امارات متحده عربی مرتبط می سازد، پروژه دلفین نام دارد. احداث یک شبکه تلفیقی خطوط انتقال گاز طبیعی برای کشورهای قطر، امارات متحده عربی و عمان از برنامه های اساسی این پروژه است. احتمالاً از این طریق یک خط لوله زیردریایی نیز عمان را به پاکستان ارتباط خواهد داد. یک شرکت دولتی امارات به نام «یونایتد آفستس گروپ» پشتیبانی پروژه را بر عهده داشت و یادداشت تفاهم اولیه را با قطر، عمان و پاکستان در ژوئن ۱۹۹۹ امضا کرد. اجرای نهایی پروژه حدود ۱۰ میلیارد دلار هزینه به دنبال خواهد داشت. بخشی از این هزینه به توسعه شبکه های گسترده تر توزیع گاز در امارات متحده و عمان اختصاص دارد. از سال ۲۰۰۶ قطر سالیانه حدود ۷۳۰ میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی میدان شمال را از طریق یک خط لوله زیردریایی صادر خواهد کرد. شرکت یونایتد آفستس گروپ در مارس ۲۰۰۰، انتخاب شرکت های «توتال فینا الف» و »انرون» را برای اجرای پروژه اعلام کرد. میزان سهم هر یک از این شرکت ها ۵/۲۴ درصد است. با این حال در می ۲۰۰۱، انرون انصراف خود را برای اجرای پروژه اعلام کرد. به دنبال آن یونایتد آفستس گروپ سهم انرون را به چنگ آورد اما در می ۲۰۰۲، این سهم دوباره به شرکت «اکسیدنتال پترولیوم» واگذار شد. هدف از اجرای پروژه دلفین که به خواست امارات متحده عربی و عمان انجام شد، استفاده بیشتر از گاز طبیعی در تولید برق و صنایع مختلف ضمن کاهش تولید گاز طبیعی همراه خود اعلام شد.
مشارکت پاکستان در این پروژه به دلیل شرایط مالی و احتمال واردات گاز این کشور از ایران دور از ذهن به نظر می رسد.
کویت نیز در زمینه خرید گاز طبیعی از قطر مذاکره هایی را با این کشور داشته است. موافقت نامه اولیه خرید گاز در جولای ۲۰۰۰ امضا شد. قطر با بحرین گفت وگوهایی در این زمینه داشته است. قطر در حال حاضر پروژه ای را برای افزایش تولید واحدهای خود تا ۲/۹ میلیون تن در سال در نظر دارد كه تا پایان سال ۲۰۰۵ به پایان می رسد.
با دارا بودن ذخایر وسیع گاز طبیعی، قطر نسبت به توسعه پروژه های تبدیل گاز به مایعات گازی (جی.تی.ال) نیز تمایل نشان داده است. شرکت شل برای ساخت تأسیسات جی.تی.ال در رأس لافان قرار داشت مشاركتی به ظرفیت روزانه ۱۴۰ هزار بشکه با قطرپترولیوم امضا کرد. پیش بینی می شود كه ظرفیت تولید روزانه این تأسیسات تا پایان سال ۲۰۰۹ به ۷۰ هزار بشکه و باقی ظرفیت تولید آن در سال های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ تأمین شود. در صورت تکمیل، این تأسیسات بزرگ ترین نیروگاه جی.تی.ال جهان خواهد بود.
معرفی کوتاه قطر:
نام رسمی کشور: قطر
نوع حکومت: امیرنشین
پایتخت: دوحه
تاریخ استقلال: سوم سپتامبر ۱۹۷۳ (از انگلستان)
نام امیر: شیخ حمدبن خلیفه آل ثانی
جمعیت: ۸۴۰۲۹۰ نفر (۲۰۰۴)
میزان رشد جمعیت: ۷/۲ درصد(۲۰۰۴)
متوسط طول عمر: ۴/۷۳
مساحت: ۴/۴ هزار مایل مربع
موقعیت جغرافیایی: منطقه خاورمیانه- خلیج فارس
واحد پول رسمی: ریال قطر (QR)
زبان رسمی: عربی
زبان های رایج: انگلیسی
نژاد و قومیت: عرب (۴۰ درصد) – پاکستانی (۱۸ درصد) – ایرانی (۱۰درصد) – سایر گروه ها (۱۴ درصد)
شهرهای مهم: ام سعید- دوخان- الخور
مذهب: اسلام (۹۵ درصد)
وضعیت آب و هوا: گرم و در مناطق ساحلی مرطوب
نام همسایگان: ایران- عربستان- امارات متحده عربی- بحرین
اقتصاد قطر
در قطر پرورش میوه و سبزیجات و نیز حرفه ماهی گیری رواج بسیار دارد، با این حال مقدار زیادی از محصولات غذایی این کشور از طریق واردات تامین می شود. اقتصاد این کشور به نفت و گازمایع وابسته است و ۷۰ درصد از درآمدهای این کشور از صادرات نفت و گاز تامین می شود. این کشور دارای یک مرکز بانکداری منطقه ای است. مردم قطر یکی از بالاترین میزان درآمدهای سرانه جهان را دارند.
نرخ رسمی تبدیل ارز: ۶۴/۳ ریال قطر معادل یک دلار آمریکا (۲۰۰۳)
تولیدناخالص داخلی(اسمی):
۲/۲۰ میلیارد دلار(۲۰۰۴) میزان رشد واقعی تولید ناخالص داخلی: ۷/۴ درصد(۲۰۰۴)
میزان تورم: ۵/۲ درصد (۲۰۰۴)
میزان بیکاری: ۷/۲ درصد (۲۰۰۱)
میزان صادرات: ۱۲ میلیارد دلار (۲۰۰۳)
کالاهای عمده صادراتی:
نفت خام – ال.ان.جی میزان واردات: ۷۱۱/۵ میلیارد دلار (۲۰۰۳)
کالاهای عمده وارداتی:
تجهیزات و ماشین آلات صنعتی و حمل و نقل- غذا- حیوانات زنده
شریک های عمده تجاری:
ژاپن- انگلیس- آمریکا- ایتالیا- آلمان – فرانسه- کره جنوبی
منابع طبیعی: نفت- گازطبیعی مایع صنایع : تولید و پالایش نفت خام – کودشیمیایی- محصولات پتروشیمی – سیمان محصولات داخلی و کشاورزی: میوه جات، سبزیجات
وضع محیط زیست:
مهم ترین معضل زیست محیطی قطر، محدودیت منابع طبیعی آب شرب و وابستگی شدید این کشور به ساخت تاسیسات تصفیه آب است. کل مصرف انرژی: ۶/۰ بی تی یو (۱۶ درصد کل مصرف انرژی در جهان) (۲۰۰۱) مصرف سرانه انرژی: ۴/۹۲۱ میلیون بی تی یو (۲۰۰۱) شدت انرژی: ۳۷۰۶۳ بی تی یو (۲۰۰۱)
مصرف انرژی های تجدیدپذیر انتشار کربن ناشی از مصرف انرژی: ۶/۹ میلیون تن (۲۰۰۱) انتشار سرانه کربن: ۴/۹۲۱ میلیون بی تی یو (۲۰۰۱) شدت کربن: ۶/۰ تن سایر بخش ها از مصرف انرژی: حمل و نقل ۱/۱۶ درصد- صنعت ۴/۸۲ درصد – تجاری ۳/۱ درصد سهم بخش ها در انتشار کربن: صنعت ۳/۸۰ درصد- حمل و نقل ۲/۱۸ درصد- تجاری ۳/۱ درصد سهام سوخت از انتشار کربن: گازطبیعی (۳/۸۸ درصد)- نفت (۷/۱۱ درصد) – زغال سنگ (بدون هیچ درصد) (۲۰۰۱) مصرف انرژی: گازطبیعی (۹/۹۰ درصد)- نفت (۱/۹ درصد)- زغال سنگ (بدون هیچ درصد) (۲۰۰۱) منابع آب: کل ظرفیت تولید آب از تمام منابع کشور ۲۵/۱۱ میلیون گالن در روز است، در حالی که آب ضروری روزانه این كشور حدود ۹۰ میلیون گالن است.
صنایع مهم قطر:
صنعت نفت وزیر انرژی و صنایع: شیخ عبدالله حمدالعطیه ذخایر اثبات شده: ۲/۱۵ میلیارد بشکه(۲۰۰۳) تولید: ۹۲۸۰۵۵ بشکه در روز (ده ماه نخست سال ۲۰۰۳) سهمیه تولید نفت در اوپک: ۶۳۵ هزار بشکه در روز نفت خام (که شامل مایعات گازی نمی شود) (۲۰۰۳) مصرف: ۳۰ هزار بشکه در روز(۲۰۰۳) صادرات خالص: ۸۹۸۰۵۵ بشکه در روز (ده ماه نخست سال ۲۰۰۳) میدان های مهم نفت: دوخان- ایدالشرقی نورت دام- بوالخبین – میدان مهزام- الشاهین- الرایان- الخلیج ظرفیت پالایش نفت خام: ۱۳۷ هزار بشکه در روز (۲۰۰۳) مهم ترین پالایشگاه: ام سعید (۱۳۷ هزار بشکه در روز) شرکت ملی نفت: قطر پترولیوم زمینه فعالیت شرکت مهم نفت: اکتشاف- تولید- پالایش و پخش
صنعت گاز ذخایر: ۵۰۹ تریلیون فوت مکعب (۲۰۰۳) تولید: ۱/۱ تریلیون فوت مکعب (۲۰۰۱) مصرف: ۵۶۰ میلیارد فوت مکعب (۲۰۰۱) صادرات خالص: ۵۸۰ میلیارد فوت مکعب (۲۰۰۱) مشتریان عمده: ژاپن- کره جنوبی- هند شرکت های مهم گاز: شرکت قطر گاز و شرکت راس گاز زمینه فعالیت شرکت های مهم گاز: تولید و بازاریابی گازطبیعی مایع عمده ترین شرکت های خارجی فعال در قطر: آنادارکو پترولیوم- بی پی- شورون تگزاکو- اکسون موبیل – مارسک – ماروبنی- میتسویی- ام ال- اکسیدنتال- ا ام وی- فیلیپس پترولیوم – توتال فینا الف بنادر مهم: ام سعید- راس لافان از مهم ترین هدف های راهبردی دولت قطر در زمینه صنعت و بهینه سازی کاربرد ارزش افزوده منابع طبیعی کشور و نیز تنوع بخشی به منابع درآمد کشور به ویژه در بخش صنعت با دارا بودن ظرفیتی بالا به عنوان دومین تکیه گاه مهم اقتصادی، افزایش مشارکت صنایع کارخانه ای در تولید ناخالص داخلی، ایجاد و توسعه فرهنگ صنعتی، بالا بردن سطح خوداتکایی و به کارگیری فناوری های علمی برای ایجاد رقابت و انطباق با ضرورت ها و نیازهای بازار صادرات است.
قطر به دنبال افزایش ظرفیت تولید نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گاز همراه به ترتیب تا یك میلیون بشکه در روز ۱۲ میلیارد فوت مکعب و نیم میلیون بشکه است.
این کشور در نظر دارد ظرفیت تولید روزانه گاز طبیعی مایع خود را از ۱۳ میلیون تن كنونی به حدود ۳۰ میلیون تن تا پایان سال ۲۰۱۰ افزایش دهد.براساس برآوردها نسبت منابع طبیعی و انسانی به کار رفته در تولید نفت خام و در صنایع پایه و مهم کارخانجات تا پایان سال ۲۰۰۵ به ویژه در زمینه ایجاد مهارت های فنی مربوط به ۵۰ درصد خواهد رسید.
صنعت برق شرکت برق راس لافان (RLPC): شرکت برق راس لافان در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد. در حقیقت ساخت این شرکت بخشی از تعهدهای قطر درزمینه اجرا و توسعه برنامه خصوصی سازی بخش آب و برق در این کشور است. سهام این شرکت را قطر پترولیوم (۱۰ درصد سهم)، شرکت آب و برق جنرال قطر (۲۵ درصد سهم)، شرکت سرمایه گذاری گالف (۱۰ درصد سهم) و ای یی اس راس لافان هولدینگز (۵۵ درصد سهم) در اختیار دارند. هدف از اجرای این پروژه، ساخت نیروگاه برق گازسوز و یك واحد نمك زدایی آب شیرین با ظرفیت تولید ۷۵۰ مگا وات برق و ۴۰ میلیون گالن آب است.
ظرفیت تولید برق کنونی قطر ۱۴۷۵ مگا وات است و سالانه ۳/۹ میلیارد سیکو وات ساعت برق تولید می کند. اغلب نیروگاه های برق قطر گازسوز هستند. ۸۰ درصد برق مصرفی را در قطر مصارف خانگی واداری به خود اختصاص داده اند.
به دلیل فشارهای مالی وار شده به دولت قطر، از سال ۱۹۹۹ ارائه برق رایگان به شهروندان قطری محدود شد.
در می ۲۰۰۰، دولت قطر برای خصوصی سازی بخش صنعت برق خود، یک گام مهم برداشت و املاک و دارایی های وزارت آب و برق قطر (MEW) را به شرکت آب و برق QEWC منتقل کرد. ۵۷ درصد از سهام این شرکت را سرمایه گذاران محلی و ۴۳ درصد باقی مانده را دولت در اختیار دارد.
بزرگ ترین و جدیدترین نیروگاه برق و آب قطر، «راس ابوفونتاس بی» نام دارد. ظرفیت كنونی تولید برق این نیروگاه ۱۰۳۰ مگا وات است. این نیروگاه بزرگ ترین و جدیدترین نیروگاه برق و دارای یک کارخانه آب شیرین کنی است.
بخش مسکونی و مصرف کننده برق، سهم ۸۰ درصدی تولید برق این کشور را به خود اختصاص داده است.
صنعت مواد شیمیایی قطر شرکت تولید مواد و ترکیبات شیمیایی قطر (QAFCO) در سال ۱۹۶۹ تأسیس شد.۷۵ درصد از سهم این شرکت را «پترولیوم قطر» و ۲۵ درصد آن را شرکت «انورسک هایدرو» نروژ در اختیار دارند. مجتمع تولید مواد و ترکیبات شیمیایی قطر شامل دو کارخانه تولید آمونیاک در سال ۱۹۷۳ و کارخانه های تولید اوره در سال ۱۹۷۹ آغاز به کار کردند. پروژه توسعه نیروگاه ها موسوم به QAFCOB در سال ۱۹۹۷ آغاز شد كه برنامه آن افزایش تولید آمونیاک تا ۳۸۰۰ تن در روز و تولید روزانه ۴۸۵۰ تن اوره و ۲۰۰۰ تن اوره گرانولار با کیفیت بالا بود.
پروژه جدید توسعه این کارخانه ها به نام QAFCO ۴ برای افزایش ظرفیت ۲۰۰۰ تنی تولید روزانه آمونیاک؛ ۳۲۰۰ تنی اوره، ۶۵ تنی فرمالدهید هم زمان با آغاز به کار آن در سال ۲۰۰۴ است. تولید شرکت تولید مواد شمیایی قطر در سال ۲۰۰۲ به ترتیب مشتمل بر یک میلیارد و ۴۱۸ میلیون و ۸۵۷ تن آمونیاک و یک میلیارد و ۷۳۶ میلیون و ۱۷۲ هزار تن اوره بود.
صنعت پتروشیمی
صنعت پتروشیمی قطر (QAPCO) در سال ۱۹۷۴ در قالب گروهی مشتمل بر شرکت «پترولیوم قطر» با ۸۰ درصد سهم، شرکت فرانسوی «الف اتوکم» با ۱۰ درصد سهم و شرکت ایتالیایی «انی کم» با ۱۰ درصد سهم تأسیس شد. تولید در سه واحد مهم تولیدی مجتمع پتروشیمی قطر در سال ۱۹۸۱ آغاز شد. پروژه توسعه این مجتمع در سال ۱۹۹۴ آغاز شد و در سال ۱۹۹۶ به پایان رسید. ظرفیت تولید سالانه این مجتمع به ۵۲۵ هزار تن اتیلن، ۳۶۰ هزار تن پلی اتیلن با چگالی پایین (LDPE) و ۷۰ هزار تن سولفور بود. در سال ۲۰۰۲، ظرفیت تولید این مجتمع روی رقم ۴۹۵ هزار تن اتیلن، ۳۷۹ هزار تن پلی اتیلن و ۴۳ هزار تن سولفور باقی ماند.
- مجتمع پتروشیمی (Q-Chem): شرکت کمیکال قطر (Q-Chem) در سال ۱۹۹۸ در قالب گروهی شرکت های «قطرپترولیوم» (با ۵۱ درصد سهم)، «شرکت شورون فیلیپس پترولیوم» (با ۴۹ درصد سهم) تأسیس شد. این مجتمع در سال ۲۰۰۳ با برنامه تولید سالیانه ۵۰۰ هزار تن اتیلن رسماً افتتاح شد.
- شرکت Vinyl قطر (QVC): شرکت ونیل قطر در سال ۲۰۰۱ در قالب گروهی متشکل از شرکت «پترولیوم قطر» (۲۵ درصد سهم)، QAPCO قطر (۹/۳۱ درصد سهم)، شرکت نورسک هایدرو نروژ (۷/۲۹ درصد) و شرکت آتوفینا فرانسه (۹/۱۲ درصد سهم) تأسیس شد. در سال ۲۰۰۲، این شرکت ۳۰۷ هزار تن سود سوزآور، ۲۰۲ هزار تن دی کلرید اتیلن و ۲۲۷ هزار تن مونومر کلرید ونیل تولید کرد.
نیروگاه های میعانات گاز طبیعی(NGL) نیروگاه میعانات گاز طبیعی: این نیروگاه در سال ۱۹۹۴ با برنامه تولید روزانه ۱۳۵۰ تن گاز اتان غنی شده، ۱۲۸۴ تن پروپان، ۸۵۱ تن بوتان، ۵۸۸ تن مایعات گازی تأسیس شد.
نیروگاه مایعات گاز طبیعی(NGL-Z): در سال ۱۹۸۰ کمیسیون این نیروگاه انجام شد و ظرفیت تولید روزانه ۱۱۴۵ تن گاز اتان غنی شده، ۱۰۷۹ تن پروپان، ۸۹۹ تن بوتان، ۹۰۳ تن مایعات گازی است.
نیروگاه میعانات میدان شمال (NFGP): نیروگاه گاز میدان شمال در سال ۱۹۹۱ رسماً گشایش یافت. این نیروگاه ظرفیت تولید روزانه ۱۰۳۰ میلیون فوت مربع گاز سبک، ۳۰۰۰ تن میعانات گاز طبیعی و ۳۲۴۰ تن مایعات گازی، ۲۸۰ تن سولفور را دارد.
نیروگاه میعانات گاز طبیعی(NGL-۴): این نیروگاه در سال ۲۰۰۳ افتتاح شد. در این نیروگاه روزانه ۳۲۰۰ تن اتان، ۵۱۰۰ تن میعانات گاز طبیعی و ۷۸۰ هزار بشکه مایعات گازی تولید می شود.
صنعت پالایش «پترولیوم قطر» : شرکت «پترولیوم قطر» عهده دار پالایش نفت در قطر است. نخستین پالایشگاه نفت کشور قطر در سال ۱۹۷۴ رسماً گشایش یافت و ظرفیت پالایش نفت آن روزانه ۶۲۰۰ بشکه نفت بود. پالایشگاه دوم با ظرفیت پالایش ۵۰ هزار بشکه نفت در سال ۱۹۸۴ به این مجموعه پیوست. در سال ۲۰۰۲، پروژه توسعه پالایشگاه «قطرپترولیوم» رسماً گشایش یافت. با افتتاح این طرح، ظرفیت پالایش این شرکت تا ۱۳۷ هزار بشکه در روز افزایش یافت.
- شرکت تولید مواد افزودنی سوخت قطر (QAFAC): این شرکت در سال ۱۹۹۹ تأسیس شد. شرکت QAFAC شامل شرکت های «قطرپترولیوم» (۵۰ درصد سهم)، «شرکت نفت CPC» (۲۰ درصد سهم)، «صنایع شیمیایی لی چانگ یونگ» (۱۵ درصد سهم) و «شرکت بین المللی اکتان» (۱۵ درصد سهم) است. پروژه ساخت این شرکت برای تولید سالانه ۵/۸۳۲ هزار تن مایع متانول و ۶۱۰ هزار تن MTBA صورت گرفت. در سال ۲۰۰۲، میزان تولید به حدود ۷۷۲ هزار تن مایع متانول و ۵۷۶ هزار تن MTBA رسید.
- شرکت گاز طبیعی مایع قطر(قطر گاز): «قطرگاز» در عرصه تولید گاز طبیعی مایع قطر پیشگام بوده و در سال ۱۹۸۴ تأسیس شده است. ظرفیت کنونی تولید گاز طبیعی مایع این شرکت سالانه ۸ میلیون تن است و در نظر دارد این رقم را تا پایان سال ۲۰۰۵ به حدود ۹ میلیون تن افزایش دهد. تأسیسات فراساحلی شرکت برای تولید روزانه ۱۴۵۰ میلیون فوت مکعب گاز و حدود ۵۵ هزار بشکه مایعات گازی طراحی و برنامه ریزی شده است. در سال ۲۰۰۲، میزان تولید این شرکت به ۶/۷ میلیون تن گاز طبیعی مایع و حدود ۵۰ هزار بشکه مایعات گازی رسیده است.
- شرکت گاز طبیعی مایع رأس لافان قطر(رأس گاز): شرکت «رأس گاز قطر» در سال ۱۹۹۳ تأسیس شد. برنامه تولید این شركت سالانه ۵ میلیون تن گاز طبیعی مایع و روزانه ۲۴ هزار بشکه مایعات گازی است. ظرفیت کنونی تولید آن روزانه ۱۴۰ هزار متر مکعب گاز ال.ان.جی و ۴۴ هزار بشکه مایعات گازی است و در نظر دارد آن را به ۲۰ میلیون تن در سال افزایش دهد. ظرفیت ذخیره سازی گاز طبیعی برای تهیه مایعات گازی سالیانه ۲۰۰ هزار بشکه است. در سال ۲۰۰۲، ظرفیت تولید این شرکت به ۶/۶ میلیون تن ال.ان.جی و ۴۱ هزار بشکه مایعات گازی رسید.
- نیروگاه گاز طبیعی قطر(NGP): نیروگاه ان.جی.پی شامل گروه کاری قطرپترولیوم و موبیل کیوام گاز (شرکت تابعه اکسون موبیل) است. هدف از ساخت این نیروگاه، تولید روزانه حدود ۸۰ هزار تن محصولات نفتی با کیفیت بالا و سالانه حدود ۷/۴ میلیون تن گاز طبیعی از میدان گاز شمال است.
- شرکت نیتروژن قطر(QNC): این شرکت در سال ۱۹۹۹ تأسیس شد. شرکت قطرپترولیوم و شرکت کارخانجات صنعتی قطر در شرکت QNC سهمی برابر دارند. تولید گاز نیتروژن و نیتروژن مایع از محصولات این شرکت است.

نویسنده : شانا - گروه مقاله/تحلیل

منبع : پایگاه اطلاع رسانی عسلویه